DESCRIPTION
دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان @ ب فن آوري اطالعات و ارتباطاتهمایش @ ت کمـیته علمـی همایش…TRANSCRIPT
دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان @ ب فن آوري اطالعات و ارتباطاتهمایش @ ت کمـیته علمـی همایش : با یک جعبه کفش کاموا ونی چه میشود درست کرد عوامل اجرایی : دکتر رضاعلی محسنی دکتر معصومـه مازندرانی حمـید رضا پردلی حمـیدرضا جلیلیـان محمد قاسمـی نقی نصراهللا نژاد غالمرضا کاظمـی فر محمدعلی درویش خضري هادي شایگان آرایی و طراحی جلد: محمد قاسمـیصفحه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان @ ث فن آوري اطالعات و ارتباطاتهمایش @ ج مقدمـه : دبیر کنگره خانم دکتر مازندرانی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان @ ح فهرست صفحه .............................................................. با یک جعبه کفش کاموا ونی چه میشود درست کرد عنوان مقاله 1 ............................................................................... با یک جعبه کفش کاموا ونی چه میشود درست کرد روباتهاي هوشمند علی نودهی، با یک جعبه کفش کاموا ونی چه میشود درست کرد رضا نودهی 16 .................................... توجیـه جایگاه کارآفرینی درون دولت الکترونیک محمد تقی خیرآبادي، محبوبه سلیمانیـان BitTorrent .................................................................................. 36 عالیـه پیکر، اوغل بخت پیکر 51 ...... آموزش الکترونیکی و کلیـات طرح سیستم آموزش مجازي (از راه دور) سارا عباسی ،علی نودهی WSN ...... 63و Ad Hocسی روش هاي کنترل توپولوژي درون شبکه هاي برر محمدتقی خیرآبادي، داود مسائلی Ad-Hoc .............. 78 بررسی و مقایسه پروتکل هاي مسیریـابی درون شبکه هاي محمد تقی خیر آبادي، حسین محمدي 102........ کامپیوتري بر اساس شبکه هاي پتري سیستم هاي ارزیـابی و مدلسازي محمدتقی خیرآبادي، علی نودهی Iso9283 ...........................116 کالیبراسیون دینامـیکی رباتهاي صنعتی مطابق با امـین قربانی ،علی نودهی 133 ............................................................................... استراتژي دفاع درون عمق آرش کوره پزان حقیقی دانشجوي رشته نرم افزار کامپیوتر SMS Remote control .......147سیستم کنترل وسایل الکترونیکی از طریق آرش کوره پزان حقیقی ،امـین بزازي 166...................................... اصول گرافیک و انیمـیشن و زمـینـه هاي آن درون ایران آرش کوره پزان حقیقی 201........................................................................... سیـاهچاله ايهاي مپیوترکا لیـه پیکر، عاپیکرغل بخت وا 223........................................................................................................ ابرمنطق مونا ایزدي فن آوري اطالعات و ارتباطاتهمایش @ خ 238....................................................................................... سالمتی الکترونیک تکتم مسیبی ، بهزاد مـیالنی Firewall ............................................................................................... 250 رمائده پویـاگُه NS .............................................................................. 266شبیـه سـاز شبـکۀ ابراهیمـیحسن 307 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 1 @ روباتهاي هوشمند 2رضا نودهی، 1علی نودهی چکیده ،جوامع شدن صنعتی، و علم جدید هاي شاخه پیدایش و تکنولوژي افزون روز پیشرفت با بشر بـه این اندیشید کـه بتواند خود را از دام کارهاي سخت و طاقت فرسا رها سازد و باشد،بدهد. جاي خود را بـه یـا چیزي کـه قابل اطمـینان و فرمان پذیر این اندیشـه رو بـه اوج پا نـهاد که تا که ما هم اکنون شاهد فلزات آدم نما باشیم و بیشتر امور خود را بـه دست این ماشینـها سپري کنیم. روباتها درون انجام بسیـاري از کارها بـه کمک انسان آمده و در برخی کارها نیز جایگزین آدمـی گشته اند از جمله: گیشافات فضائی، جراحی، بصورت دست آموز خانکار درون کارخانـه، اکت و.... بطور کلی روباتها درون کارهائی استفاده مـیشوند کـه خطرناك بوده ( مثل نیروگاههاي هسته اي)، مشکل و تکراري باشند (مثل اغلب کار کارخانـه ها) و محیط هاي کثیف (مثل داخل لوله ها) nodehiali@yahoo.com دانشجوي دانشگاه آزاد اسالمـی 1 rezanodehi@hotmail.comدانشجوي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 2 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 2 @ ما درون این مقاله بـه سیر ایجاد رباتها از ابتدا کـه روز بـه روز بر مصارف آنـها افزوده مـی شود. که تا کنون پرداخته و دیدي کـه دنیـا نسبت بـه آینده این ماشینـها دارد را مورد بررسی قرار مـی دهیم ربات، ماشینـهاي خودکار، ربات هاي هوشمند، ربات صنعتی کلمات کلیدي: مقدمـه روبات چیست؟ -1-1 بات را بصورت زیر تعریف کرده است:موسسه بین المللی استاندارد رو روبات وسیله اي هست که ،بصورت خودکار کنترل شود ،قابل برنامـه ریزي مجدد باشد چند منظوره بوده .با داشتن چندین درجه آزادي قدرت جابجائی داشته باشد .روبات مـیتواند متحرك و یـا ثابت باشد !شرط الزم براي روبات بودن-2-1 بتوانیم یک ماشین را روبات بنامـیم این ماشین باید: براي اینکه قادر بـه حس وادراك بوده و بتواند اطالعات را از محیط اطراف خود جمع آوري نماید قادر بـه انجام اعمال مختلفی باشد: بتواند جابجائی انجام داده و یک کار فیزیکی بر عهده گیرد نظیر حرکت اشیـا را مجدد باشد بعبارت دیگر بتواند کارهاي مختلفی را انجام دهد. قابل برنامـه ریزي همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 3 @ بتواند بطور خودکار عمل نموده ویـا با آدمـی ارتباط برقرار نماید اهمـیت روباتها -3-1 امروزه روباتها درون انجام بسیـاري از کارها بـه کمک انسان آمده و در برخی کارها نیز جایگزین آدمـی گشته اند از جمله: کارخانـه، اکتشافات فضائی، جراحی، بصورت دست آموز خانگی! و.... کار درون بطور کلی روباتها درون کارهائی استفاده مـیشوند کـه خطرناك بوده ( مثل نیروگاههاي هسته اي)، مشکل و تکراري باشند (مثل اغلب کار کارخانـه ها) و محیط هاي کثیف (مثل داخل لوله ها). روباتیک چیست؟-4-1 ه روباتها را روباتیک مـینامند. علم مطالع تعریف جامعتر این علم را مـیتوان بصورت زیر نیز بازگو نمود: روباتیک عبارت هست از ارتباط هوشمندانـه بین ادراك و عمل دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 4 @ اجزا یک سیستم روباتیک-5-1 :ساختار مکانیکی شامل o اتصاالت بازو وبدنـه، چرخها کـه باعث حرکت روبوت مـیشوند نظیر محرك ها ئی o موتورها :سنسورهاي مختلف براي ادراك محیط پیرامون روباتها نظیر o سنسورهاي فاصله، دوربین، لیزر و غیره یک کنترلر کامپیوتري کـه سیگنالهاي سنسورها را خوانده و با پردازش اطالعات بتواند فرامـین الزمـه را براي محرك ها ایجاد نماید ریخچهتا-2 طراحی هائی مانند روبات انجام داده بود. 1500لئوناردو داوینچی درون سال این .بودند حرکت بـه قادر کـه شدند ساخته خودکاري هاي ماشین هفدهم قرن درون .مـیشود نگهداري آلمان درون اي موزه درون نمونـه براي اي برنامـه داراي هست شده ساخته نوزدهم قرن درون که روبات نمونـه یک .است موسیقی ختننوا کلمـه روبات درون یک نمایشنامـه استفاده شد کـه توسط 1920در سالKarel Capek نمایشنامـه نویس چک درون پاریس بـه روي صحنـه رفت. درون این نمایشنامـه موجودات مصنوعی کوچکی از اربابان خود پیروي مـید.در زبانـهاي روسی و به معناي سخت کوش Robotaگفته مـیشود کـه از کلمـه Robotnicچک بـه آنـها گرفته شده است. اسحاق آسیموف ایده روباتهاي خوب 1950در سال(androids) را درون کتابهایش مطرح و باعث مشـهور شدن کلمـه روبات گردید. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 5 @ شدند روباتهاي اولیـه بصورت موجودات انسان نماي شیطان صفت تجسم مـی سه قانون روباتیک :است کرده مطرح زیر صورت بـه را خود اتیکروب مشـهور قانون آسیموف اسحاق .گردد آدمـی بـه رسیدن صدمـه باعث نباید روبات .1 موجب کـه مواردي مگر کند پیروي انسان توسط صادره دستورات از حتما روبات .2 .گردد اول قانون نقض قوانین نقض بـه منجر کـه مواردي درون مگر نماید محافظت خویش وجود از حتما روبات .3 .ددگر دوم و اول صنعتی روبات -3 صنعتی روباتهاي عمده مصرف موارد-1-3 70% کاري رنگ و درجوشکاري 20% اشیـا جابجائی و بلند براي 10% مصارف بقیـه براي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 6 @ صنایع براي روبات از استفاده مزایـاي -2-3 :جمله از هست داشته همراه بـه زیـادي منافع صنایع درون روباتها از استفاده تولید افزایش تولید درون پذیري انعطاف زیـاد اطمـینان قابلیت تولید درون دقت محصوالت کیفیت بردن باال خطرناك هاي محیط درون انسان جایگزینی بواسطه کار محیط ایمنی .... صنعتی روبات اجزا -3-3 یـا و چرخشی محورهاي توسط کـه اتصاالت سري یک از معموال صنعتی روباتهاي .مـیشوند ساخته اند شده وصل هم بـه لغزنده اشیـا، گرفتن نظیر مقاصدي براي و بوده مختلفی آزادي هاي درجه داراي روباتها این .مـیروند بکار غیره و مونتاژ ، کاري رنگ جوشکاري، جسام،ا جابجائی مصارف غیر صنعتی رباتها -4 روبات انسان نما-1-4 مائی را معرفی کرد کـه قادر بـه راه رفتن، روبات انسان ن 1996هوندا درون سال حمل اشیـا و باال رفتن از پله ها بود. روباتهاي انسان نما با این هدف ساخته مـیشوند کـه با ترکیب قابلیت هاي فیزیکی و ادراکی انسان روباتی ساخته شود کـه همانند انسان درون محیط هاي عادي بـه فعالیت و سرویس دهی مشغول شود. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 7 @ تهاي سرگرمـیروبا-2-4 سونی روبات 1999در سالAibo اولین روباتی کـه جهت سرگرمـی ساخته روبات ساخته شده درون عرض یک 5000شده بود را بـه بازار عرضه کرد. همـه ساعت بـه فروش رفتند. روباتهاي فضائی-3-4 روبات فضائی 2000در سالSSRMS ساخته شده توسط کارخاده MD Robotics of Canada براي مونتاژ ایستگاه فضائی بین المللی بکار گرفته شد. روبات جارو برقی-4-4 .قادر هستند با استفاده از سونار دیوارها و اشیـا را تشخیص دهند با پیدا دیوارها ابتدا نواحی مجاور دیوارها و بعد بطور تصادفی سایر نقاط کنند. را جارو مـی ق تمـیز مـیشود.% اتا97ادعا شده کـه تا .قادرند محل شارژ خود را پیدا کرده و مجددا شارژ شوند با نصب نوارهاي مغناطیسی مانع فرار روبات از اطاق و یـا افتادن آن از پله ها مـیشوند. .نوع هوشمند آنـها مـیتواند از گیر افتادن درون موانع بپرهیزد دالر دارند. 500تا 100قیمتی بین یروبات هاي نظام-5-4 دستگیري افراد-4 بازرسی اماکن-3 شناسائی دشمن-2 خنثی بمب- 1 جاسوسی-5 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 8 @ انواع روبات-5 معموال روباتها بـه دو دسته تقسیم بندي مـیشوند روباتهاي متحرك -1 روباتهاي صنعتی یـا بازوي روباتیک -2 خودکار متحرك روباتهاي هستند محیط درون حرکت براي دیگري ايه مکانیزم یـا و شنی پا، چرخ، داراي هستند ناشناخته غالبا کـه مـیکنند حرکت هائی محیط درون نمود ریزي برنامـه دانسته پیش از کارهاي انجام براي نمـیتوان را آنـها اینرو از برخورد از و شناسائی را محیط بتوانند که تا باشند مجهز دقیقی سنسورهاي بـه باید روباتها این نمایند جلوگیري اشیـا با هوشمند روبات-6 یک تعریف کلی از روبات هوشمند عبارت هست از: یک ماشین قابل برنامـه ریزي کـه بتواند عمل یک موجود هوشمند نظیر انسان را تقلید کند روباتیک و هوش مصنوعی-1-6 روباتیک یکی از مـهمترین زمـینـه هاي استفاده عملی از تکنیک هاي هوش مصنوعی است. روبات هوشمند براي انجام هوشمندانـه اعمال خود ناگزیر هست بسیـاري از درون واقع یک این روش ها را بـه خدمت بگیرد: 1Learning, 2planning, 3reasoning, 4problem solving, 5knowledge representation, 6computer vision همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 9 @ نما آدم روبات هاي توانائی-2-6 : رندقاد ASIMO مثل روباتهائی کنند عمل واقعی هاي محیط درون کنند جابجا را اشیـا روي و رفته باال ها پله از ، بروند راه هست شده ساخته انسان براي کـه محیطی درون بنشینند صندلی بسپارند خاطر بـه و شناخته را ها انسان چهره. نمایند اجرا را او فرامـین و کرده مکالمـه انسان با ... هوشمند هايروبات سنسورهاي-3-6 Visionپیرامون محیط دریـافت براي Voice آدمـی با صحبت براي Tactile مسیر راه سر درون اشیـا وحود حس براي Force مونتاژ نظیر کاربردهائی درون نیرو تشخیص براي Laser موانع تشخیص و فاصله گیري اندازه براي .... روبات درون یـادگیري-4-6 نیستند قادر اما مـیکنند انگیزي شگفت کارهاي ASIMO مثل روباتهائی چهاگر .ند یـادگیري .نماید یـادگیري تجربه اثر درون و محیط با تعامل درون بتواند حتما روبات یک روشـهاي یـادگیري-5-6 الگوریتم ژنتیک- 4 یـادگیري تقویتی- 3 درخت تصمـیم- 2 شبکه عصبی-1 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 10 @ اهمـیت یـادگیري-6-6 انداز تردید حتما گفت کـه اهمـیت یـادگیري درون رشد آدمـی بسی فراتر از چشم یب پذیري نوع آدمـی، حتی درون شناسان بـه تازگی بـه عظمت شکل هاي اوست. روان اندیشـه پذیري اند کـه عامل اصلی درون این شکل سالهاي نخستین او پی و محقق ساخته زند معلول یـادگیري است. بـه ز ما سر مـییـادگیري است. بـه اعتقاد آنان هر رفتاري کـه ا شوند. بـه تر مـی تر موجب یـادگیریـهاي پیچیده این معنا کـه یک رشته از یـادگیریـهاي ساده عالوه چون محیط زندگی افراد آدمـی همواره درون معرض تغییر است. انسان براي غلبه بر این دگرگونیـها ناچار از یـادگیري است. ماهیت یـادگیري -7-6 ها. بعضی از ري درون واقع هم یک رشته فرایند هست و هم فرآورده تجربهیـادگی گیرد عبارتند از فرایندهایی کـه در داد و ستد بین موجود آدمـی و محیط انجام مـی هاي مجرد و تخیلی و سرانجام رفتار. احساس و ادراك، یـادآوري، نمادسازي، اندیشـه اي هست که درون قالبهاي دگرگونی، یـادگیري درون حقیقت داراي مفهوم بسیـار گسترده داوري یـا عادت شکنی، ایجاد عالقه، نگرشـهاي نو، درك ارزش، ذوق و سلیقه و پیش شود. همچنین، شیوه ترکیب و کاربرد معلومات درون جب و بغض پدیدار مـی پردازي، حل مسئله، احساس و عواطف عمـیق انسانی، تفکر، نظریـه استدالل، آیند همـه از یـادگیري ه درون کل شخصیت بـه وجود مـیخودشناسی و دگرگونیـهایی ک گیرند مایـه مـی تعریف یـادگیري -8-6 دهند کـه هنوز تعریف تعریفهاي گوناگونی کـه درباره یـادگیري انجام گرفته نشان مـی هاي مختلف پذیرفتنی باشد بـه شناسان با نظریـه جامع و یکدستی کـه براي همـه روان همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 11 @ یـادگیري « شناسان و پرورشکاران معتقدند کـه از رواندست نیـامده است. اما بسیـاري درون این ». آید تغییري هست که بر اثر تجربه یـا آموزش درون رفتار موجود زنده پدید مـی کند واژه تغییر است. زیرا رفتار اي کـه نظر را بـه خود جلب مـی تعریف مـهمترین واژه آموخته هست تفاوت دارد. با زمانی کـه آن چیز را، فرد درون زمانی کـه چیزي نیـاموخته واژه مـهم دیگر رفتار است. زیرا تغییر رفتار با ابعاد بدنی مانند طول و عرض و قد و وزن بدنی ارتباط ندارد، بلکه بیشتر معلوم یـادگیري است، نـه دگرگونیـهاي بدنی. گرا ویـادگیري شناسان عصب روان-9-6 یري داراي دو تعریف است: مـیتوان گفت کـه یـادگ حتیبا توجه بـه موارد باال یکی بـه تغییر رفتار نمایـان و دیگري بـه استعداد یـا توانمندي درون پاسخ اختصاص گرا یـادگیري را تغییر درون ساختار فیزیولوژي اعصاب شناسان عصب یـابد. اما روان مـی ه آید. دکتر هب یک رشته بررسیـهایی دربار دانند کـه از استعداد ابزار پاسخ پدید مـی مـی مرکزي درون رابطه با یـادگیري بـه مضمون زیر انجام داده کـه در خور ابکارکرد اعص است: یـادگیري، فرایند ایجاد سیر یـا مدار عصبی نسبتاً پایدار از طریق فعالیت اهمـیت گیرد حالت تغییر درون خود بـه خود درون مدارهاي موجود است. وقتی فعالیتی صورت مـی شود و پاسخ مربوط بـه اثر برانگیختگی و جاد مـیساخت سلولها و مدارهاي عصبی ای گانـه باال درباره یـادگیري، شود. با مالحظه تعریفهاي سه تکرار بـه آسانی دریـافت مـی شناسی امروزي داراي اهمـیت بیشتري است، اما مورد اول و دوم درون بررسیـهاي روان مورد سوم از اعتبار علمـی خاصی برخوردار است. یتیتقو یـادگیري-10-6 محیط با خطا و سعی طریق از کـه هستیم روبرو عاملی با تقویتی یـادگیري مسئله یک درون .نماید انتخاب هدف بـه رسیدن براي را بهینـه عملی که تا مـیگیرد یـاد و کرده تعامل دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 12 @ یک انجام براي عاملها آموزش براي راهی کـه است توجه مورد اینرو از تقویتی یـادگیري براي را عمل انجام نحوه باشد الزم اینکه بدون هست تنبیـه و پاداش طریق از عمل .نمائیم مشخص عامل :دارد وجود اینکار براي اصلی استراتژي دو ژنتیکی هاي الگوریتم از استفاده یکی و آماري روشـهاي از استفاده دیگري و dynamic programming .است نظر مد دوم روش RL در-1 .است ممکن التح S از اي مجموعه محیط-2 .دهد انجام را ممکن عمل A از یکی مـیتواند عامل t لحظه هر در-3 r پاداش مـیدهد انجام کـه اعمالی از اي مجموعه یـا و عمل مقابل درون است ممکن عامل-4 باشد)تنبیـه( منفی یـا و مثبت هست ممکن پاداش این .کند دریـافت را .سپارد مـی خاطر بـه را مربوطه پاداشـهاي و حالتها و کرده حرکت محیط درون عامل-5 .نماید ماکزیمم را پاداش تابع کـه کند رفتار طوري مـیکند سعی عامل-6 .است کرده جمع tزمان گذشت با عامل کـه است پاداشی مجموع Rt پاداش-7 مثال: یـادگیري حرکت درون یک محیط ناشناخته تحقیقاتی هاي زمـینـه Vision نائیبی روش بـه اطالعات دربافت Voiceانسان با طبیعی صحبت و زبان فهم گوناگون عملیـات انجام براي مختلف هاي قابلیت آوردن بوجود طبیعی هاي محیط درون حرکت امکان آوردن بوجود محیط حس گیري تصمـیم همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 13 @ یـادگیري مصنوعی هوش مصرف بازار-7 هستند هوشمند روباتهاي ساخت پی درون زیـادي بسیـاز هاي شرکت. روباهاي آینده صنعت براي پولساز زمـینـه 10 از یکی کـه است شده بینی پیش .بود خواهد هوشمند سواالتی براي آینده-8 چیست؟ فردا دنیـاي درون هوشمند روبات نقش کرد خواهند برقرار ارتباط روباتها با چگونـه مردم. چیست؟ جامعه درون نما انسان روبات حقوق و حق بود؟ خواهند انسانی احساس داراي نما آدم روباتهاي آیـا چیست؟ جامعه درون نما آدم روبات وجود اخالقی تبعات و.... روبات خانگی-9 یکی از مـهمترین کاربردهاي روبات درون آینده مصارف خانگی خواهد بود. یکی از پیري جمعیت و کاهش نیروي کار 21مشکالت برخی کشورهاي صنعتی درون قرن سال سن خواهند داشت) 65باالي % جمعیت ژاپن 25، 2020است ( درون این امر باعث شده که تا تحقیقات فراوانی تحت عنوانHuman friendly Robotics براي ساختن روباتهائی کـه قادر بـه زندگی درون محیط هاي انسانی باشند بـه انجام برسند. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 14 @ روبات خانگی-1-9 انجام شده است. 1999این پروژه درون ژاپن درون سال انگیزه:-1-1-9 عه ژاپن سالخورده است. بسیـاري از آنـها تنـها زندگی مـیکنند.جام :روبات خانگی مـی تواند کیفیت زندگی سالمندان را افزایش دهد فراهم آوردن خدمات، مصاحبت و رفع تنـهائی اه پروژه:-2-1-9 پاسخ بـه سه سوال اساسی درون روباتیک: مکان یـابی روبات .1 پیدا هدف .2 و حرکت بـه سمت هدفساختن نقشـه محیط . 3 مکان یـابی- 1-2-1-9 Home Robot Positioning System استفاده همزمان از سنسورهاي نوري و صوتی یـافتن هدف- 2-2-1-9 مـهمترین هدف: پیدا آدمـی درون محیط اتاق : استفاده از اطالعات رنگ صورت حرکت شکل سر همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 15 @ ساختن نقشـه محیط- 3-2-1-9 اسائی خودکار تمام اشیـا موجود درون محیط را فراهم تکنولوژي موجود امکان شن آورد. نمـی با این وجود روبات مـیتواند از طریق تعامل با انسان اطالعات مختلفی را از محیط جمع آوري کرده و از آنـها درون ساختن نقشـه محیط استفاده نماید. سان دارد.اناینکار نیـاز بـه توانائی مکالمـه با راي ساختن نقشـه محیطتعامل انسان و روبات ب انسان سعی مـیکند که تا با استفاده از مکالمـه و اشارات دست محل اشیـا و اسامـی و سایر مشخصات آنـها را بـه روبات تازه وارد معرفی نماید. روبات سعی مـیکند که تا با پرسیدن سواالت مورد نیـاز تمامـی اطالعات درون مورد شئی .معرفی شده راب و نقشـه محیط را بسازد نتیجه روربروز بر مصارف و کاربردهاي روباتها افزوده مـی شود و بزودي شاهد شـهري درون جهان خواهیم بود کـه تماما توسط روباتها سرویس داده مـی شود. منابع مجموعه مقاالت همایش کاربرد رباتها درون مصارف خانگی -1 مجموعه مقاالت همایش جهانی رباتهاي صنعتی -2 3- www.irandoc.ac.ir/ 4- www.iritn.com/ 5- www.gharnabad.com/ 6- www.ayapirkids.com/ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 16 @ رینی درون دولت الکترونیکتوجیـه جایگاه کارآف 2، محبوبه سلیمانیـان1محمد تقی خیرآبادي چکیده هاي شغلی و ایجاد فرصت دولت الکترونیکدر کارآفرینی جایگاهدر این مقاله بـه بررسی پرداخته شده است. درون حقیقت فناوري اطالعات بـه عنوان موتور محرکی درون نظر گرفته هاي شغلی و استخدامـی، سبب رشد و چرخشده هست که ضمن بـه حرکت درآوردن شود کـه اقتصاد دانش محور نامـیده پویـایی اقتصاد جامعه و ایجاد نوع جدیدي از اقتصاد مـی شود. هدف از نگارش این مقاله مروري بر وضعیت فعلی درون بازار کار فناوري مـی کاري درون هاي معضل بی اطالعات و تأکید بر نقش کارگشاي آن بـه عنوان یکی از راه حل رغم برخورداري از استعداد و جوامعی هست که بخش عظیمـی از جمعیت جوان آنـها علی برند. انرژي کافی، همچنان از مشکل بیکاري رنج مـی فناوري اطالعات ، دولت الکترونیک ، کارآفرینی ، اشتغال زایی : کلیدي کلمات mtkheirabadi@hotmail.com هیـات علمـی، دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان، گروه کامپیوتر 1 دانشجو، دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان، گروه کامپیوتر 2 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 17 @ مقدمـه و آهن و آتش، منشأ تمدن درون زندگی مقاطع تاریخی از حیـات جهان، پیدایش مفرغ اگردر بشر قرار گرفت ، اگر درون دورانی، خرد گرایی و رنسانس ، با وسعت بخشیدن بـه دامنـه اي از اي را فرا روي انسان اندیشمند قرار داد ، و اگر درون برهه ها، ا فق که تا زه تفکرات انسان دگرگون ساخت، بدون اي همچون انقالب صنعتی، سیماي زندگی انسان را تاریخ ، پدیده سرنوشت جوامع این عصر را رقم زده و » اطالعات«اي بـه نام شک درون عصر کنونی، پدیده هاي زندگی بشر امروزین بـه جا نـهاده است. تأثیرات عمـیق و دیرپاي خودرا برهمـه عرصه پیشرفت شتابنده و شگرف تکنولوژي اطالعات، بـه دامنـه ونفوذ پذیري اطالعات درون ت سازمانـها و نـهادهاي مختلف افزوده است، بـه صورتیکه حتی افراد عادي حرکت وحیـا برداري از اطالعات توانند بدون تأثیرپذیري و بهره نیز درون زندگی روزمره خود نمـی گیري نموده، درون جهت دستیـابی بـه اه خویش گام بردارند. تصمـیم بـه محیط ملی وجهانی توانند نسبت امروزه سازمانـهاي دولتی و خصوصی دیگر نمـی تفاوت باشند، بقا و پویـایی و موفقیت سازمان ها ، بـه توانایی پذیرش، پیرامون خود بی سازگاري و انطباق آنـها با تغییرات وابسته است. بـه قول یکی از اندیشمندان، درون شرایط دل بستن بـه کامـیابی دیروز نیست. امروز، هیچ چیز خطرناك تر از ع از فرصت هاي محیطی و همچنین ایجاد مصونیت ازگزند تهدیدات الزمـه استفاده بموق احتمالی، آماده سازي و تجهیز سازمان بـه پذیرش تغییرات درون درون، متناسب با شرایط هاي گیري مؤثر از تکنولوژي اطالعات و سیستم محیطی است، کـه این امر نیز از طریق بهره درون این زمـینـه تحت عنوان توسعه و لی دولتبرنامـه ک گردد. اطالعاتی و ارتباطی مـیسر مـی یکی اجرا مـی باشد. دست اقدام و که درون کاربرد فناوري اطالعات (تکفا) چند سالی هست الکترونیک است. هاي این برنامـه تحقق دولت از طرح دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 18 @ : IT1تعریف -2 فناوري اطالعات، عبارت هست از فناوري هایی کـه فرد را درون ضبط، ذخیره سازي، انتقال و دریـافت اطالعات ، یـاري مـی دهند. پردازش، فناوري اطالعات، روش کار ما را دگرگون کرده، اموراقتصادي اجتماعی و حتی تفکر ما را تغییرداده است. امروزه فناوري اطالعات درون مقایسه با وسایل ارتباط جمعی دامنـه اي بـه مراتب وسیع تر و دورنماي تازه اي را درون زمـینـه توسعه ارائه مـی دارد و امکاناتی را براي تغییر و پیش بینی فناوري اطالعات ماشین کار تلقی مـی شود و ارتباطات محصول آن است. بدون .نماید فناوري اطالعات و ارتباطات، ارتباط درون سطح بین المللی و بین افراد غیر ممکن خواهد کـه ردازش داده ها دانست، بود. فناوري اطالعات را مـی توان نقطه همگرایی الکترونیک و پ این امر با ایجاد یک سامانـه اطالعات و با استفاده و توسعه فناوري اطالعات رفع مـی شود. : IT(تقسیم بندي) شاخه هاي -3 درون راستاي این بحث مـی توان فناوري اطالعات را بـه چند بخش عمده تقسیم کرد : 2دولت الکترونیک دولت الکترونیک، یک دولت دیجیتال و بدون دیوار و ساختمان و داراي سازمانی کند و موجب مجازي هست که خدمات دولتی خود را بـه صورت بهنگام ارائه مـی شود. هاي مختلف فرهنگی، اقتصادي، اجتماعی و سیـاسی مـی مشارکت آنان درون فعالیت 3 کالکترونی تجارت ١ Information Tecnology ٢ E-government ٣ E-commerce همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 19 @ کـه بر اساس آن یـافتن منابع، انجام بازاریـابی، مذاکره تجارت الکترونیکی روشی هست بصورت الکترونیکی انجام ،پشتیبانی ، سفارش، تحویل، پرداخت و ارائه خدمات مـی شود. لذا اطالعات، محصوالت و خدمات از طریق شبکه هاي ارتباطات کامپیوتري .وندو فروش مـی ش خرید 1آموزش الکترونیک یـادگیري دست مدي ازآتوان بـه روشـهاي نوین و کار مـیبا استفاده از آموزش الکترونیکی تر یـادگیري، آموزش بهتر و سریع یـافت. علت کاربرد فناوري اطالعاتی و ارتباطی درون آموزش، نوع جدیدي ازیـادگیري را کاربرد فناوري اطالعات و ارتباطات درون باشد. مـی شود. زیـاد ضرورتی وجودآورد، بطوریکه یـادگیري تنـها بصورت حضوري انجام نمـیب محیط هایی رود کـه یـادگیري درون مـی ندارد کـه یـادگیري حضوري و رودررو باشد و انتظار ، بنحوي کـه بتوان اطالعات را بـه راحتی با سایر باشد پذیر کالس، امکان از غیر .یـادگیرندگان بـه اشتراك گذاشت 2هادر فناوري الکترونیکی داده سالمتی هاى یک حوزه برآمده از اشتراك بخش پزشکى، بهداشت عمومى و تجارت اطالعات آن بـه خدمات هست که اشاره مستقیم بهداشتى یـا اطالعات پزشکى بـه وسیله هاى وابسته بـه آن ارائه اینترنت و تکنولوژى گردند. درون یک نگاه شده و یـا تسهیل مى تر، این حوزه نـه تنـها یک توسعه فنى سیعو ١ E- Education ٢ E-Health دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 20 @ بلکه درون پى ایجاد یک نگرش، یک شیوه جدید دهد، ها را مورد نظر قرار مى این زمـینـه درون و درمانى درون سطح باالخره یک تعهد جهانى براى ارتقاى خدمات بهداشتى تفکر و از است. هدف ىهاى نوین اطالعاتى و ارتباطات از فناورى اى و جهانى با استفاده منطقه هرچه بیشتر از رایـانـه و اینترنت درون حوزه این تعریف، ایجاد یک محیط پویـا براى استفاده .جامعه هست سالمت 1منیت الکترونیکی ا استفاده ازروشـهاي کارآمدجهت حفاظت اطالعات محرمانـه وبرقراري امنیت مضامـینیـاز IKT(3( واطالعات فناوري دانش و ICT(2( ارتباطات و فناوري اطالعات مفهوم جدیدي پیدا د ITآمدن مـی باشندکه درپی بـه وجود گامـهاي لرزان که تا دولت الکترونیک: -4 هاي نو را بـه سرعت جذب کرده و بعد از مدتی کـه آنرا لوث پدیده ندعادت دار انسان ها Electronicیـا همان E.این ندبه حال خودش رها کن کرده، و محتوایش را کمرنگ ، کنند آن هم از نوع ، هاست کـه به اول هر چیزي بچسبد مـی شود جدید هم از همان پدیده 4شـهرهاي الکترونیک، الکترونیکش، درون این روزها همـه جا صحبت از آموزش الکترونیک هر چیزي و 6نگاري الکترونیک روزنامـه، 5روابط عمومـی الکترونیک، تجارت الکترونیک ، هست که بـه انتهاي آن یک الکترونیک چسبانیده اند! داند واقعا دولت الکترونیک چیست؟ اما چهی مـی ١ E- Security ٢ Information Commerce Technology ٣ Information Knowledge Technology ٤ E-cities ٥ E-public relation ٦ E-Journalism همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 21 @ یکی از مـهمترین فرصت هایی کـه فناوري هاي نوین ارتباطی و اطالعاتی را پیش روي ما معماري دولت و قابل قرار مـی دهند، امکان استفاده از این فناوري براي مـهندسی مجدد دسترس تر و کارآمدتر ساختن آن است.استفاده از این نوآوري ها درون فرآیند اداره امور دولت الکترونیک جامعه موجب پدیدار شدن واقعیتی بنام دولت الکترونیک شده است. بـه منظور توزیع خدمات دولتى بـه صورت استفاده سهل و آسان از فناورى اطالعات دولت الکترونیک درصدد .روز هفته هست 7ساعته ودر 24صورت شترى، بهمستقیم بـه م خدمات شـهروندان بـه اطالعات و بسترسازى مناسب جهت دسترسى هر چه بهتر و بیشتر یندها آفر براى مشارکت درون دولتى، اصالح کیفیت خدمات و ارائه فرصت هاى گسترده تر استفاده ازفناورى اطالعات صطالح بهدولت الکترونیکى دراساالر است.نمادهاى مردم و اقتصادى، کارمندان خدمات بـه شـهروندان، بخشـهاى جهت ارائه اطالعات و در اتوارتباط دولت و سایر قسمت هاى دولتى اطالق مى شود. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 22 @ یکردي کـه در بسیـاري از کشورهاي درون حال توسعه دولت الکترونیک بر خالف رو خاورمـیانـه مشاهده مـی شود، رایـانـه بـه مقامات و کارمندان، اتوماتیک رویـه هاي ارائه الکترونیک اطالعات نـهادها و وزارتخانـه ها یـا ایجاد وب سایت علمـی قدیمـی یـا صرفاً ر ایران قابلیت انتقال بـه فضاي هاي وزارتخانـه اي نیست بسیـاري از فعالیتهاي فعلی د مجازي را دارد ، بسیـاري از معضالت نظیر ترافیک، مشکالت اعصاب و روان ، نارضایتی مردم ، کندي کارها، بیکاري، رکود و تورم از طریق دولت الکترونیک قابل حل هست ، بـه ت و عقیده برخی کارشناسان حتی فرآیند توسعه و پیشرفت ملی از طریق تکیـه بر دول سرعت بیشتري بـه خود خواهد گرفت. جامعه اطالعاتی عوامل زمـینـه ساز پیدایش دولت الکترونیک: 1-4 عوامل متعددى زمـینـه ساز پیدایش مفهوم دولت الکترونیک بوده هست که همگى بطور کلى فناورى و پیچیده تر شدن زندگى بشر است. دولت ها براى پاسخ بـه این ناشى از رشد کـه اقدام بـه ایجاد دولت الکترونیک نمایند. برخى از عوامل زمـینـه ساز اگزیرندپیچیدگى ن مفهوم عبارتند از: پیدایش این ایجاد محیط تجاري بهتر 2نـه بـه خط 1مشتریـهاي برخط تقویت حکومت و توسعه مشارکت عمومـی بهبود درون بازده و بهره وري سازمان ها رشد فناورى بویژه فناورى اطالعات ١ Online ٢ Inline همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 23 @ اقتصادى درون بخش فناورى و اطالعات و تطبیق آن با نیـازها ه گذارى بنگاه هاىسرمای و شرایط خویش تغییرانتظارات شـهروندان فشارهاى ناشى از رقابت جهانى شدن مزایـاي دولت الکترونیک: 2-4 سرتاسر جهان درون ها دولت مشاغل و دولت الکترونیکى مزایـاى مـهمى براى شـهروندان، ه است.به وجود آورد برخى از مزایـاى دولت الکترونیکى بـه شرح زیر است: شاهد مدیریت کاراتر خواهد بود. دولت الکترونیک .خدمات دولتی بهتري بـه شـهروندان ارائه مـی شود با شـهروندان و بخش هاى بازرگانى و صنعتى بـه وجود مى آورد تعامل بهترى. اختیـار شـهروندان قرار مى گیردتسهیـالت با سرعت بیشتر در. امور دولتى با شفافیت بیشترى انجام مى شود انجام. مشاهده خواهد شد مسئولیت پذیرى از سوى بخش هاى دولتى. درون قبال ، بلکه فرد هست و دولت خود را هاى دولتى دیگرجمع نبوده مخاطب بخش برآورده افراد مسئول مى داند تک انتظارات تک. مزایـاى دولت الکترونیکى دیگر ادارات از بازى درون کاغذو هش بوروکراسى ادارىکا .است دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 24 @ موانع ایجاد دولت الکترونیک: 3-4 اعم از محدودیت هاى فنى و در راه تحقق و پیـاده سازى دولت الکترونیک موانع بسیـارى جامعه درون سطح درون هاى اقتصادى و مالى، نگرش هاى موجودیتکنولوژیکى، دشوار و غیره قابل مسئوالن و دستگاه هاى اجرایى کشور گرفته که تا شـهروندان و عموم جامعه : اشاره کرد مشاهده است. درون مـیان این موارد بـه طور اختصاصى مى توان بـه موارد ذیل دولت درون مـیان مسئوالن، برنامـه ریزان و نیز افکار عمومى جامعه هنوز ضرورت تحقق .ر کامل درك نشده استالکترونیک بطو عمل، از برنامـه ریزى هاى انجام شده درون پایـه سازمان هاى دولتى، درون مدیران بلند الزم را بـه عمل نمى آورند. جهت بسترسازى براى تحقق دولت الکترونیک حمایت کشورهاى درون اى اطالعات بویژهیـهزمـینـه فناور فقدان یـا کمبود نیروهاى متخصص درون دیگر موارد موانع ایجاد دولت الکترونیک است.نیز از جهان سوم .تغییر نگرش ها درون این خصوص هست لذا این مسئله نیـازمند تدابیر برنامـه هایى بـه منظور رسانـه منتخب براي دولت الکترونیک 4-4 هاي شخصی باشد کـه از طریق رایـانـه مـی اینترنت منتخب براي دولت الکترونیک فعالً رسانـه سال آینده از 5تا 3شده هست که درون برداري است. ولی پیش بینی ابل بهرهمتصل بـه آن ق طراحی و ساخته خواهند شد نیز اي کـه بدین منظور هاي همراه ویژه ها و تلفن کیوسک .استفاده گردد ماکجاییم؟-5-4 ها ندارد، امادربعضی حوزه دولت الکترونیک درون ایران با وجود آنکه هنوز متولی مستقلی هایی کـه در ها و نقص کاستی سایت دولتی ایران با وجود همـه 1000قریب بـه ال است.فع روابط عمومـی دیجیتالی بخشی از ، وب وجود دارد رسانی دیجیتالی رسمـی درون اطالع همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 25 @ هاي مختلف کشور استان دفاتر دولت الکترونیک کـه در .کشور را بـه دوش مـی کشند دهند و این خود یک مـی ف انتظامـی و ثبتی را انجامخدمات مختل ، اندازي شده هست راه .است گام بـه جلو درون ارائه خدمات بـه شـهروندان الکترونیکی ایران جهت طریق طرح تکفا بـه بخش خصوصی درون تومان تسهیـالت از مـیلیـارد ها اعطاي ده ثیرأاي تی، خود ت حوزه اقتصادي و علمـی بخش خصوصی درون بناي تقویت زیر با این وجود، دولت الکترونیک ایران دارد گسترش دولت الکترونیک درون درغیرمستقیمـی کشورهاي غربی حاکم است، از عقب ماندگی ساختاري و اجرایی هایی کـه در رویـه با ما .مـی برد رنج کارآفرینی چیست؟ -5 هاي نو و خالق و شناسایی فرصت ایده با یندي هست که فرد کارآفرینآکارآفرینی فر« هاي نو، سازمان بـه ایجادب و کار و شرکت مبادرت منابع ، ججدید و با بسی هاي هاي جدید و نوآور و رشد یـابنده نموده کـه توأم با پذیرش مخاطره و ریسک هست و » گردد. منجر بـه معرفی محصول و یـا خدمت جدیدي بـه جامعه مـی ، جذب هاي جدید ایی فرصتایجاد ارزش جدید از طریق شناس کار آفرینی را مـی توان : ها و ایجاد یک سازمان براي اداره آن منابع ، رصتفمنابع مورد نیـاز براي تعقیب آن دانست . هاي اخیر بـه موضوع کارآفرینی و توسعه آن، موجب رویکرد اکثر کشورهاي جهان درون دهه مختلف راه توسعه کارآفرینی درون دنیـا ایجاد شود. کشورهاي هاي موجی از سیـاست گردیده حلی راکه درون سه دهه گذشته براي فائق آمدن بر مشکالت مختلف اقتصادي و اجتماعی هاي الزم از کارآفرینان، ارائه اند، توسعه فرهنگ کارآفرینی، انجام حمایت بـه آن روي آورده آموزشـهاي مورد نیـاز بـه آنان و انجام تحقیقات و پژوهشـهاي الزم درون این زمـینـه بوده است. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 26 @ درون وضعیت اقتصادي و روند مراحل پیشرفت و توسعه درون کشورهاي پیشرفته و در تأمل اند، نشانگر آن هست که این کشورها حال توسعه کـه به موضوع کارآفرینی توجه نموده هاي مختلف اقتصادي و اجتماعی دست هاي چشمگیري درون زمـینـه اند بـه پیشرفت توانسته .یـابند :کارآفرینی از نظر اسالم -1-5 درون بعضی از جوامع اقتصادي غربی چنانچه یک نفربتواند بـه هر قیمت درون بازار رقابت از دیگران پیشی گرفته، درون کارخود پیروز گردد، بعنوان یک کارآفرین موفق تلقی مـی گردد ، لکن درون جامعه ي اسالمـی کارآفرین حق ندارد از طریق رشوه ، ظلم ، بهره کشی ، و تملق ، ورشکته و آواره ساختن رقیبان واز راه نامشروع کالهبرداري ، چاپلوسی بهب و کار بپردازد. درون دنیـاي سرمایـه داري غربی موفقیت اقتصادي بـه هر قیمت مجاز هست بطوریکه استثمار و استعمار یکی از مـیوه هاي تلخ این طرز تفکر هست و درون صحنـه درت بیشتري براي تضعیف و نابودي بین المللی، کشوري موفق تر هست که داراي ق رقباي اقتصادي خود باشد. کیست؟ 1کارآفرین 2-5 ، کارآفرین اینگونـه تعریف شده است: المعارف بریتانیـا درون دایره شخصی کهب و کار و یـا موسسه اقتصادي را سازماندهی و مدیریت کرده و خطرات « »پذیرد را مـی ناشی از آن شغلی جدید درون صنعت ایجاد مـی کنند کار آفرین هستند. آنـها افرادي کـه یک فرصت اغلب این کار را با ایجاد شرکتی تازه انجام مـی دهند. اما آنـها همچنین فرصت هاي جدید ١ Enterpreneur همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 27 @ شغلی را با ورود یک محصول یـا ایجاد یک بازار جدید بوجود مـی آورند. بـه بیـان کلی تر تازه اي بسازند اعم از شغل تازه یـا کاالیـا کارآفرینان منابع را مدیریت مـی کنند که تا چیز خدمت یـا حتی بازار تازه. آنچه کارآفرینان موفق را از کارآفرینان دیگر متمایز مـی کند سرعت توسعه فعالیت اقتصادي آنان است. آنـهایی بیشتر موفق هستند کـه فعالیت ر بازار دیگران بـه اقتصادیشان را بتوانند بـه سرعت رشد دهند. آنـها موقعیت هایی را کـه د آنـها توجهی نمـی کنند مـی یـابند و همـین ایده بهره برداري از این موقعیت ها را درون ذهن آنـها شکل مـی دهد. آنـها خودشان را بخوبی درون بازاري کـه در حال انتقال و تغییر هست جا مـی اندازند کـه از این نظر مبتکر و مخترع شناخته مـی شوند. ده کارآفرینی :چند ویژگی عم 3-5 زیـادي درون خصوص کارآفرینان بیـان شده است. همـه کارآفرینان درون صفات هاي ویژگی هاي عمومـی درون آنـها وجود دارد کـه عبارتند از: فردي یکسان نیستند اما ویژگی خالقیت و نوآوري 1پذیري ریسک گرایی هدف شناسی گرایی و فرصت فرصت نگري و دوراندیشی آینده پذیري انعطاف اهل کار و عمل اعتماد بـه نفس و خودباوري بینی واقع ١ Risk toking دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 28 @ کارآفرینی انواع 4-5 کارآفرینی فردي و د،توان کارآفرینی را بـه دو نوع اساسی تقسیم نمو درون یک نگاه کلی مـی کارآفرینی سازمانی. خدماتی نو با توجه بـه بازار، حاصل کار فرد اگر نوآوري و ساخت محصولی جدید یـا ارائه تالش یک تیم درون سازمانی باشد؛ آن را د؛ آن را کارآفرینی فردي و اگر حاصلباش هاي کارآفرینان کار خود را درون قالب ایجاد شرکت بسیـاري از .کارآفرینی سازمانی مـی نامند ها سهم بـه سزایی درون توسعه نمایند. این شرکت مـی ها) شروع SME( کوچک و متوسط پذیري هاي بزرگ از انعطاف نسبت بـه شرکت شته وایجاد اشتغال دا صنایع پیشرفته و متقاعد شده اند کـه باید بستر رشد را براي باالیی برخوردارند. لذا بسیـاري از دولت ها هاي صنعتی مراکز رشد فناوري)، پارك( واحدهاي کوچک و متوسط درون قالب انکوباتورها صورت یک شرکت مستقل وارد بتوانند بـه و فناوري فراهم نمایند و آنـها را که تا زمانی کـه % کل بنیـادهاي اقتصادي و 95آسیـا بازار شوند، حمایت کنند. درون کشورهاي جنوب شرقی اساسی درون اقتصاد و اشتغال این ها تشکیل داده و به عنوان رکنSME صنعتی کشورها را .ثیرگذارندأکشورها ت مزایـا و منافع کارآفرینی 5-5 سرمایـه گذاري است. کارآفرینی عامل ترغیب و تشویق .کارآفرینی عامل تحریک و تشویق حس رقابت هست .کارآفرینی عامل تغییر و نوآوري هست شود. کارآفرینی باعث ایجاد اشتغال مـی بخشد. کارآفرینی کیفیت زندگی را بهبود مـی شود. کارآفرینی موجب توزیع مناسب درآمد مـی همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 29 @ هاي دنیـا سعی بر این هست که مغزهاي گذاري بنابر منافع مذکور، امروزه درون تمام سرمایـه متفکر صنعتی را شناسایی و جذب کنند بـه دلیل اینکه دنیـاي امروز، جهان علم و ها نـهفته است. تکنولوژي هست و ارزش اصلی تولید درون مغز انسان سابقه کارآفرینی درون ایران: -6-5 بـه بعد بـه موضوع 1970م اینکه درون کشورهاي پیشرفته دنیـا از اواخر دهه غر علی کارآفرینی توجه جدي شده و حتی درون بسیـاري ازکشورهاي درحال توسعه هم از اواخر اجراي برنامـه سوم درون کشور ما که تا شروع. اند قرارداده توجه این موضوع را مورد 1980دهه دانشگاهی نیز بـه محافل علمـی و حتی درون ، توجه چندانی بـه کارآفرینی نشده بود. توسعه بینی وارد بسیـار نادر، فعا لیتی درون این زمـینـه صورت نگرفته بود. مشکل بیکاري وپیشم جز موجب شد کـه در زمان تدوین برنامـه سوم توسعه، موضوع 1380حادتر شدن آن درون دهه سطح درون برنامـه اخیر، توسعه کارآفرینی درون توسعه کارآفرینی مورد توجه قرار گیرد. جهاد ، درمان و آموزش پزشکی، فناوري، بهداشت ت و، تحقیقا هاي علوم وزارتخانـه مؤسسه جهاد دانشگاهی بـه دلیل همچنین فلزات و معادن و صنایع و ، کشاورزي هاي آنـها، مطرح شده است. ارتباط با فعالیت کارآفرینی درون دولت الکترونیک: -6 ن کننده اي درون کاهش توسعه فناوري اطالعات و ارتباطات مـی توانند عامل مـهم و تعیی ثیرزیـادي درون موفقیت کار آفرینان داشته است، أدر دهه اخیرت همچنین این امربیکاري باشد. تصمـیم گیري، گسترش ترویج کار آفرینی، گسترش توسعه اجتماعی، افزایش قدرت ، توانمند سازي بازارهاي کار آفرینی، کاهش اثرات بالیـاي طبیعی، افزایش کیفیت زندگی افزایش جمعیت درون کشور است. ITثیرات مـهم أو کاهش مـهاجرات کار آفرینان از تفقرا دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 30 @ کشورهاي درحال رشد ، کاهش منابع و امکانات موجود درون این کشورها و پیدایش نیـازهاي اجتماعی و اقتصادي جدید همگی سبب توجه نـهادها و مقامات مسئول درون این ن و مقطعی براي آنـها شده است. بنابر بررسی کشورها بـه این نیـازها و چاره اندیشی بنیـادی هاي بعمل آمده و بر اساس آمارهاي موجود، یکی از مـهمترین مشکالت فراروي جوامع درون حال توسعه و حتی کشورهاي صنعتی مشکل بیکاري است. فناوري اطالعات با برخورداري از ویژگی ها و قابلیت هاي مختلف توانسته است، انعطاف پذیري شایـان توجهی را درون زمـینـه کارآفرینی از خود نشان دهد.همـین ویژگی سبب افزایش کارایی این فناوري درون امر کارآفرینی و ایجاد اشتغال شده است. و گذر از جامعه المللی بین محیط و شتابان سریع با تحوالت حضور زندگی شئون تمام شدن و مطرح با اقتصاد جهانی ملی اقتصادهاي و مواجۀ اطالعاتی جامعه بـه صنعتی درون اساسی ، مباحث» اطالعات وريافن«و » اقتصاد شدن جهانی«همانند هایی پدیده اقتصادي رفاه پایدار و فرآیند رشد و توسعۀ تسریع براي مختلف راهکارهاي خصوص و داشته درون با او همراه و بشر خلقت ابتداي از » کارآفرینی« طور کلی گردد. بـه مـی مطرح . هست بوده بشري هاي و پیشرفت تحوالت مبناي آیـا کارآفرینی همان اشتغالزایی است: 1-6 تصور غلط عموم مردم این هست که کارآفرینی همان اشتغال زایی است. این کامالً اشتباه ر نیـافریند! درون است و یک کارآفرین موفّق ممکن هست براي هیچ غیر از خودش کا نبوده. امای هم Entrepreneurshipواقع شاید کلمـه کارآفرینی ترجمـه خوبی براي کلمـه بهتري سراغ ندارد ودر دولت و جامعه علمـی این واژه جا افتاده است. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 31 @ نبض زندگی طرح هاي صنعتی درون دست دولت: 2-6 و محافل گردیده و خوشبختانـه مسئله اشتغال از مباحثى هست که امروزه نقل اکثر مجالس کار درون وزارتو نگاههاى نو و عمـیق جدیدهاى دولت تاکید مقام معظم رهبرى و دغدغه تاثیر بسزایى درون رفع این مشکل و کاهش نرخ بیکارى داشته کـه به مرور زمان نمود آن د وجه خود را مسئول ایجا تر خواهد شد. وزارت کار که تا قبل از این دولت بـه هیچ شفاف دید و موریت این وزارتخانـه را فقط درون حوزه تنظیم روابط کار مىأدانست و م اشتغال نمى طلبد بـه علت عدم بحث اشتغال و حل معضل بیکارى کـه نگاهى وسیع و همـه جانبه را مى ها درون این خصوص از یک سو و گیرنده هاى مختلف علتها و فاصله تصمـیم ارتباط حلقه ها و نـهادها کارى درون بخشـهاى مختلف اقتصادى و وزارتخانـهتصمـیمات مستقل و موازى گردید کـه ها و سیـاستهاى شوراى عالى اشتغال مى موجبات خنثى سازى بسیـارى از برنامـه گیریـهاى نامطمئن و این عدم انسجام و کالن نگري، متولیـان مربوطه را نیز وادار بـه تصمـیم نمود. شتابزده کم بازده و بعضا ضد اشتغال مى با آگاهی از نیـازهاي کارآفرینان و مشاغلی کـه نیـاز بـه حمایت دارند، دولت از طریق اعمال خط مشی درون وزارتخانـه ها و موسسات مـی تواند موجب شکوفایی کارآفرینی شود. بدون ایجاد تسهیـالت براي کارآفرینان و کارفرمایـان، نمـی توان از مشاغل موجود حفاظت سازمان گسترش و نرخ بیکاري را کاهش داد.بر این اساس و به تعداد آنـها افزود و تسهیـالت ویژه اي درون کارآفرینان حمایت کندو تصمـیم گرفت از 79نوسازي از سال .اختیـار آنـها قرار دهد اما ،شد سال پیش بینی 3بازپرداخت حداکثر مـیلیون تومان با 30تا سقف این تسهیـالت بازپرداخت از این طرح استقبال ند و دت کوتاهکارآفرینان بـه دلیل ریسک باال و م اتغها تبلی براي جلب کارآفرینان و افزایش ورودي این نوع طرح سازمان مجبور شد . اولین بخش از خدماتی کـه که درون قالب استراتژي توسعه کارآفرینی گسترده اي انجام دهد دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 32 @ اري هست که بـه شکل اعطاي اعتب -براي کارآفرینان فراهم مـی شود، انواع حمایتهاي مالی وام یـا اعتبار مستقیم، تضمـین بازپرداخت وام ها و اعتبارات مورد تقاضاي کارآفرینان از بانک ها و موسسات تجاري، تأمـین بخشـهاي خاصی از وام ها و اعتبارات الزم و ارائه یـازاتی درون بازپرداخت ها مـی باشد.امت :مان و مزایـا و مخاطرات آن ساز با اینکارآفرینان شرایط مشارکت -3-6 توانایی از نظر سازمان گسترش و نوسازي صنایع ایران ،ی هست که کارآفرین بـه جمع و با هدف سودآوري دارد تقاضا را هاي ناشی از تغییرات درون شناسایی فرصت بازار ارائه کند و یـا خدماتی نو بـه تا محصولی جدید همـه عوامل تولید مـی پردازد آوري .این فعالیت اقتصادي را با اعتماد بـه نفس پذیرا باشد مخاطره پروژه هاي کوتاه مدت و آغاز شده ، براي بـه تولیدرساندن 79این طرح کـه از سال درون سال قابل اجرا و بهره 3داشته باشد و حداکثر که تا مـیان مدت کـه توجیـه فنی و اقتصادي طرح ، پروژه را بـه متقاضی .ن اعطا مـی شود، تسهیـالت اعتباري بـه کارآفرینا برداري باشد پذیرش پروژه مواردي از قبیل نیـاز بـه محصول سازمان معرفی و توجیـه مـی کند، معیـارهاي قبول ، بازده بودن پروژه ، ارزش افزوده و صرفه جویی قابل کشور، زود درون داخل و خارج م با ایجاد و ارتقاي دانش پروژه توا ایجاد اشتغال نیروي انسانی ماهر و غیرماهر، اجراي اعطاي تسهیـالت و عقد قرارداد منوط بـه .نبودن پروژه هست فنی و نوآوري و تکراري یید پروژه و عقد أاز ت اما بعد ،تایید کمـیسیون هاي فنی مرکز و سازمان گسترش هست متناسب با پیشرفت پروژه ها بعد از تایید قرارداد ، پرداخت هاي مرحله اي وام .انجام مـی گیرد ن مرکزکارشناسا همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 33 @ نتیجه دولت الکترونیک شیوه اي هست براي حصول اطمـینان از اینکه همـه شـهروندان بـه گونـه اي یکسان از فرصت ها مشارکت درون تصمـیماتی برخوردارند کـه به نوعی بر وضعیت و کیفیت زندگی آنـها تأثیر مـی گذارد. این شکل جدید حکومت داري، شـهروندان را از مصرف کنندگان منفعل خدمات دولتی بـه بازیگران فعال تبدیل مـی کند کـه مـی توانند درباره نوع خدماتی کـه به آن نیـاز دارند، اظهار نظر کنند. دولت الکترونیک امکانات گسترده اي را براي عینیت یـافتن آرمان هاي حکومت داري بهبود اطالعاتی بـه خوب فراهم مـی کند و با بکارگیري فناوري هاي جدید ارتباطی و فرآیندهاي ارائه خدمات درون بخش عمومـی، تسریع ارائه خدمات بـه شـهروندان، پاسخگوترشدن ماموران دولتی، شفاف شدن اطالعات، کاهش فاصله مـیان مردم و بخش تر شـهروندان و اعضاي جامعه مدنی درون فرآیند تصمـیم مشارکت اثر دولتمردان، هاي برابر افراد براي دسترسی بـه ی از طریق فرصتعدالت اجتماع گیري عمومـی، گسترش ها چنانچه بخواهند درون مسیر تحقق کند و حکومت شایـانی مـی اطالعات و.... کمک حتما به ابزار نیرومندي همچون دولت الکترونیک مسلح داري خوب حرکت کنند حکومت ي پیدا کرده حال کـه اهمـیت وارد شدن بـه صنعت فناوري اطالعات نقش پر رنگتر .باشند است. حتما با سیـاستگذاري هاي مناسب و بکارگیري متخصصین و تکنسین هاي کارآمد کشور درون صدد ایجاد بسترهاي مناسب سخت افزاري، نرم افزاري و فرهنگی تالش نمود. درون بخش سخت افزاري حتما امکانات مناسب براي چنین پروژه هاي عظیمـی توسط ی شود، که تا بتوان از نرم افزارهاي موجود حداکثر استفاده را مخابرات ایران تهیـه و پشتیبان نمود. چرا کـه بدون این عمل درون صد شکست این طرح بـه شدت افزایش پیدا خواهد کرد. استفاده مفید از آن را دارا 50به امـید روزي کـه بتوانیم با تمامـی نیرویی کـه امروزه شاید % هانی صعود کنیم.هستیم، بـه قلل بلند قدرت، صنعت و تجارت ج دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 34 @ منابع 1- http:// www.abadgaranejavan.com 2- http:// www.http://www.arakit.blogfa.com/arakit.blogfa.com 3- http:// www.arbm.logfa.com 4- http:// www.edunews.ir 5- http:// elmoriazi.blogfa.com 6- http:// www.gstp.ir 7- http:// www.ictir.net 8- http:// www.ictna.ir 9- http:// www.ictworld.blogsky.com 10-http:// www.imi.ir 11-http:// www.incubators.ir 12-http:// www.irankhabar.com 13-http:// www.iritn.com 14-http:// www.iritn.net 15-http:// www.irna.com 16-http:// www.isna.ir 17-http:// www.istgah.com 18-http:// www.it4ir.com 19-http:// www.iritn.com 20-http:// www.itanalyze.ir 21-http:// itict.persianblog.com 22-http:// www.itiran.ir 23-http:// www.itna.ir 24-http:// www.itnewsway.com 25-http://karafarini.ut.ac.ir 26-http:// www.karafarinycom 27-mazin.eprsoft.com 28-http:// www.mehrnews.ir 29-http:// www.mgtsolution.com 30-http:// www.ofoghnews.com 31-http:// www.sharghnewspaper.com 32-http:// www.talareweb.com 33-http:// www.un.org.ir همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 35 @ 34-http:// www.yazdit.mihanblog.com 35-http:// www.asr.blogfa.com 36- http:// www.daneshnameh.roshd.ir 37-http:// bmc.blogfa.com 38-http:// database.irandoc.ac.ir 39-http://emaster-src.blogfa.com/ 40-http://www.farya.com/id/99 41-http://www.fasleno.com/archives/000415.php 42-http://www.favanews.com/default.aspx/category_123.htm 43- http://h-kazemi.blogfa.com/ 44- http://www.irantop10.com/archives/000199.php دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 36 @ BitTorrent 2اوغل بخت پیکر، 1عالیـه پیکر چکیده هاي کامپیوتري بـه در شبکه یک شبکه بسیـار بزرگ اشتراك گذاري فایل مـی باشد خصوص شبکه هاي محلی مـی باشد.که یک فایل بـه قطعات کوچکتر تقسیم مـی شود و در .در این مقاله بعد از آشنایی کلی با کامپیوتر هاي عضو آن شبکه پخش مـی شود BitTorrent و بیـان تاریخچه کلی و نحوه ي ایجاد این روش را شرح مـی دهیم و سپس مـی شود کـه چگونـه تقسیم بندي فابل انجام مـی شود با چه روش کار توضیح داده شده را با یکی از انواع دیگر مقایسه مـی کند و سپس BitTorrentحجمـی حتما یـاشد و سپس نحوه ي کار با آن را شرح مـی دهیم و در آخر نیز چند نمونـه از نرم افزار هایی کـه یبانی مـی کنند را معرفی مـی کنیم. BitTorrentروش مقدمـه درون سایر شبکه ها بسیـار کند هست و با روش Downloadبه دلیل اینکه زمان BitTorrent این زمان کمتر مـی شود و این کار باتقسیم فایل بـه قطعات کوچکترانجام مـی بنابراین بهتر هست شیکه و اعضاي آن همـیشـه فعال باشد بـه دلیل اینکه ممکن هست شود جوان عضو باشگاه پژوهشگران -دانشجوي علوم کامپیوتر ١ عضو باشگاه پژوهشگران جوان - دانشجوي کاردانی کامپیوتر ٢ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 37 @ ا کـه در کامپیوتر خاموش وجود دارد الزم داشته باشد و دری یک قطعه از فایلی ر آن عضو متقاضی ناقص شود. ولی Downloadصورت خاموش بودن آن کامپیوتر BitTorrent فکر این قسمت یعنی خاموش شدن یکی از اعضاي مشترك را نیز کرده و از هر قطعه یک فایل ممکن هست در چند کامپیوتر وجود داشته باشد 1- BitTorrent چیست؟ ي هست که از دو کلمـه BitTorrentي الفظی کلمـه تلفظ تحت» تارنت بیت«یـا » تورنت بیت« Bit ؛که همان بیت هست وTorrent .؛ بـه معنی رگبار و سیـالب ساخته شده هست هاست کـه بر طبق گذاري فایل تورنت درون واقع نام یک پروتکل تشریک یـا بـه اشتراك بیت ي منزل بـه منزل توزیع ها را درون بین تمام اعضاي یک شبکه توان این فایل ن مـیموازین آ اي هست که اختالف طبقاتی درون آن وجود ندارد و ي منزل بـه منزل تنـها شبکه نمود. (شبکه ي سایر اعضا و همسایگان او درون شبکه است. صالحیت و اعتبار هر عضو آن بـه اندازه ي هم درون داد و ستد گیرند و شانـه بـه شانـه راز قرار مـیي اعضاي این شبکه درون یک ت کلیـه نمایند.) ها مشارکت مـی فایل اي هست که اختالف طبقاتی درون آن وجود ندارد و ي منزل بـه منزل تنـها شبکه شبکه ي سایر اعضا و همسایگان او درون شبکه است. صالحیت و اعتبار هر عضو آن بـه اندازه گیرند و پهلو بـه پهلوي هم درون داد و ستد از قرار مـیي اعضاي این شبکه درون یک تر کلیـه نمایند. ها مشارکت مـی فایل اختراع گردید. این آدم نابغه، » کوهن برام«نویسی بـه نام ي برنامـه تورنت بـه وسیله مفهوم بیت کـه منابع ها را بدون آن تورنت را بـه این دلیل طراحی کرد که تا حجم عظیمـی از داده بیت ها را مصروف خود نمایند، درون سطحی وسیع و در حجمـی انبوه، ن مـیزبانعرض باند و توا توزیع نموده و در اختیـار همـه قرار دهد. بـه همـین خاطر، درون حال حاضر ترافیک مبتنی بر درصد کل ترافیک اینترنت را بـه خود مشغول کرده است. 35تورنت تقریباً بیت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 38 @ ي آن جا کـه صورت برنامـه شته شد و از آننو» پیتون«تورنت بـه زبان افزار اصلی بیت نرم ها بخت خود را درون نوشتن تورنت منتشر گردید، خیلی ي منابع آزاد بیت تحت گواهینامـه هاي اش آزمودند. بـه همـین جهت درون حال حاضر، تعداد زیـادي برنامـه افزارهاي مشابه نرم د و روي طیف زیـادي ان هاي مختلفی نوشته شده تورنت وجود دارد کـه به زبان متولی بیت آیند. هاي عامل بـه اجرا درون مـی از سیستم صد هاي قطور چند فایل ي اشتراکی هست که براي دانلود تورنت یک نوع شبکه بیت مـی توان استفاده کرد.بایتی جان چند گیگا یمگابایتی و حت ؟کند تورنت چطور کار مـی بیت -2 دهد، زیرا کاربران درون ها را تقلیل مـی وارد بر مـیزبان نی، فشار تورنت بـه مـیزانی باور بیت کنند و نـه از روي یک کامپیوتر ها را از روي کامپیوترهاي یک دیگر دانلود مـی عمل فایل گویند)، فقط یک مـی» افشان بذر«مرکزي واحد. درون این روش، کامپیوتر مرکزي (که بـه آن براي تمام متقاضیـان یـا اعضاي شبکه گویند) مـی» بذر«نسخه از یک فایل را (که بـه آن هم بـه این ترتیب کـه ابتدا آن را مانند یک جورچین بـه تعدادي برش یـا کند، آن ارسال مـی تر تقسیم کرده و سپس هرکدام از این قطعات، بـه تنـهایی از جانبِ یک قطعات کوچک - یـازش راشوند. درون نتیجه هر عضوي قطعات مورد ن عضو بـه طرف عضو دیگر فرستاده مـی گیرد. از اعضاي دیگر مـی -که براي تکمـیل جورچینِ فایل اصلی الزم دارد بـه » بذر«تورنت، ابتدا فایل اصلی یـا بـه اصطالح طور کـه گفته شد، بر طبق موازین بیت همان چهارم مگابایت ها بـه یک گردد کـه معموالً قطر هرکدام از آن تقسیم مـی هایی کوچک برش تر باشد، نظر بزرگ فایل مورد بـه هر مـیزان کهرسند. منتها یت) مـیکیلوبا 256(یعنی شود؛ براي مثال یک تر مـی ي آن نیز بـه همان نسبت بزرگ ي هر برش یـا هر قطعه اندازه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 39 @ کیلوبایت) خواهد 4096مگابایت ( 4ي هایی بـه اندازه گیگابایتی داراي برش 37/4فایل بود. توان یک نوع جورچین اینترنتی بـه حساب آورد، چرا کـه تورنت را مـی بـه این ترتیب، بیت شود و سپس تمام این ي کوچک تقسیم مـی یک فایل بسیـار قطور بـه تعداد زیـادي قطعه شود، طوري کـه هر عضو فقط صاحب قطعات درون بین یک سري از اعضا تقسیم مـی ند و هر کدام شو شود. از آن بـه بعد، خود اعضا با هم طرف مـی تعدادي از این قطعات مـی گیرند. وقتی، هر عضو ها را ندارند، مـی ها قطعاتی را کـه ندارند از اعضایی کـه آن قطعه از آن شبکه صاحب تمام قطعات فایل مورد نظر گردید، درست جورچین را تمام خواهد بـه دست خواهد آورد. کاملکرد و یک فایل ، و یـا فقط ارسال نماید. درون حقیقت، تواند فقط دریـافت کند درون این روش، هیچ عضوي نمـی ) و Uploadصالحیت هر عضو شبکه، مشروط بـه ارسال (یـا بـه اصطالح ) درون آن واحد است.Downloadدریـافت (ستاندن یـا بـه اصطالح 3شکل 2شکل 1شکل 6شکل 5شکل 4شکل دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 40 @ :BitTorrentمتقاضی با روش -مقایسه روش مـیزبانی-3 ضی یک مـیزبان مرکزي (ارباب) وجود دارد کـه کل فایل را براي هر متقا -در مدل مـیزبان هاي نامـه کند ( این همان مدلی هست که آیین ها) ارسال مـی یک از متقاضیـان آن (رعیت HTTP وFTP اند). درون این روش، متقاضیـان فقط با مـیزبان بر طبق آن تدوین شده ترین حسن این روش آن . مـهمشوند کنند، و هیچ وقت با هم دیگر طرف نمـی صحبت مـی رس ها معموالً همـیشـه درون دست هست که اوالً ترتیب آن خیلی ساده است، و ثانیـاً فایل 9شکل 8شکل 7شکل 10شکل همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 41 @ کـه مـیزبانی کـه خود را وقف این کار کرده است، همـیشـه روشن قرار دارند؛ البته بـه شرط آن باشد و همـیشـه هم متصل بـه اینترنت بماند. شود کـه یـا خیلی هایی مربوط مـی نیز دارد کـه به فایل منتها این مدل یک مشکل عمده حجیم هستند و یـا خیلی پر طرفدار، و یـا هردو. درون حقیقت، براي توزیع چنین فایلی و ارسال آن براي هر یک از متقاضیـان، مقدار بسیـار زیـادي از پهناي باند و منابع مـیزبان صرف اید فایلی را دانلود شید کـه وقتی خواستهشود. شاید بارها با این مشکل برخورد کرده با مـی اید. کنید، بـه علت زیـادي تعداد متقاضیـان، مدت زیـادي درون صف بـه انتظار ایستاده رعیتی) براي - ي ارباب (مبتنی بر شبکه HTTPهاي از طرف دیگر، بسیـاري از مـیزبان مانند باقی مـیها که تا چند روز افتند، درون حالی کـه بسیـاري از تورنت چندین ساعت از کار مـی هاي خیلی قطور که تا یک دانلود چند روزه نیز بـه اتمام رسد؛ چیزي کـه معموالً براي فایل الزم است. تورنت بـه صورت پروتکل مناسبی براي کاربران اینترنت بـه همـین دلیل هست که بیت هاي ود زیرا قطع و وصلش مـیاستقاده اینترنت تلفنی ا تر ب است، و کم پرسرعت درآمده گردد. دهند کـه موجب اختالل مـی متعددي درون این روش اتصال رخ مـی تورنت نیز پروتکلی متقاضی)، هرچند بیت -رعیتی (مـیزبان ي ارباب درون مقایسه با شبکه ها طراحی شده است، ولی ذاتاً یک ماهیت غیر طبقاتی هست که براي رد و بدل فایل دیگر خود کاربران مستقیماً بـه کامپیوتر یک و مبتنی بر یک سطح دارد، بـه این معنی کـه هایی از فایل را براي هم ارسال کرده و یـا دریـافت کنند. درون این شوند که تا بخش وصل مـی هایی را کـه از یک فایل خاص دارند، براي دیگران ارسال روش، افراد متقاضی، بخش نمایند. ت مـیهایی از همان فایل را کـه ندارند از دیگران دریـاف کنند، و بخش مـی وجود دارد کـه نقشِ » ردیـاب«تورنت، یک کامپیوتر مرکزي بـه نام درون تشکیـالت بیت کند. ردیـاب فقط هایی بازي مـی عملیـات را براي تمام چنین منزل ي هماهنگ کننده دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 42 @ هایی کـه در حال رد گیرد، و اصالً هیچ اطالعی از مندرجات فایل اتصاالت را زیر نظر مـی توانند با اشغال ، ندارد. درون نتیجه تعداد بسیـار زیـادي از کاربران مـیو بدل شدن هستند درآیند. عرض نسبتاً کمـی از باند ردیـاب، بـه عضویت این شبکه تورنت درون این هست که کاربران موظف هستند درون همان زمانی کـه ي بیت ي کلید فلسفه سال بـه بیرون). درون این اند (دریـافت بـه داخل)، آپلود هم ند (ار مشغول دانلود شود. درون واقع هر قدر تعداد ي بهینـه مـی صورت، از پهناي باند شبکه که تا حد امکان، استفاده تواند کار کند، کـه این تورنت بهتر مـی تر باشند، بیت مند بـه یک فایل خاص بیش افراد عالقه مـیزبان و متقاضی، هاي انتقال فایل و از جمله پروتکل سنتی هم درون مقایسه با سایر پروتکل از برتري خاصی برخوردار است. اند، درون نظر بگیرید. ، بهتر هست گروهی از افراد را کـه دور یک مـیز نشستهبه عنوان مثال هدف از این جلسه، توزیع یک نسخه از یک کتاب درون بین تمام حاضرین است. ریـاست را ي شخصی هست که درون صدر مـیز نشسته هست و خود این جلسه بـه عهده خواند. مـی» بذرافشان«آقاي قرار هست آقاي بذرافشان، بـه هر یک از حاضرین تعدادي از صفحات این کتاب را بدهد ها این صفحات را بین هم بچرخانند و همگی صاحب و سپس خود را کنار بکشد که تا آن ي کامل از کتاب مورد نظر شوند. یک نسخه شوند، ابتدا حتما اي کـه هر یک از مدعوین وارد مـی همان لحظه بنابراین درون ابتداي جلسه و هاي کتاب را از دست او خود را بـه رییس جلسه معرفی کرده و سپس تعدادي از فصل ها یک سري صفحات ي آن شان جمع هست که همـه قدر حواس بگیرند. منتها این افراد آن ر چند حجم زیـادي از کل کتاب تکراري را از او نگیرند. بعد از رسمـیت یـافتن جلسه، ه شود کـه کل کتاب را یک نفر هم پیدا نمـی یي حاضرین تقسیم شده است، اما حت بین همـه بـه تنـهایی داشته باشد. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 43 @ تواند با هر یک از افراد دیگر حرف باشد، هم مـی هر شخصی کـه دور این مـیز نشسته این افراد سعی دارند یک هاي او گوش دهد. هر کدام از تواند بـه حرف بزند، و هم مـی ، 10تا 1کند کـه صفحات اعالم مـی» الف«ي کامل از یک کتاب را بگیرند. شخص نسخه نیز دنبال تعدادي از » د«، و »ج«، »ب«را دارد. هرکدام از اشخاص 75، و 50تا 42، 23 دارد.» الف«گردند کـه شخص صفحاتی مـی ها، یک کپی از بـه هریک از آن» الف«شخص گذارند که تا بنابراین این قرار را بین هم مـی صفحاتی را کـه ندارند، بدهد. را دارد. 70تا 63، و 37تا 31، 12تا 11کند کـه او صفحات نیز اعالم مـی» ب«شخص کـه به تعدادي از صفحات او هم اعالم مـی کنندنیز بـه او » ج«، و »د«، »الف«اشخاص دهد. این ها مـی ز صفحاتی را کـه دارد، بـه آناحتیـاج دارند، بنابراین او نیز یک کپی ا کند که تا هر یک از حاضرین بگوید کـه چه صفحاتی را دارد قدر ادامـه پیدا مـی ها آن گو و گفت چنین چه صفحاتی را ندارد.) (و هم هایی از این کتاب را با هم رد و کنند کـه بخش درون آخر، افراد دور مـیز با هم هماهنگ مـی ي کامل کتاب گردد. البته، درون این ها، صاحب یک نسخه که، هر یک از آن بدل نمایند که تا آن افشان هست مـیان، تنـهای کـه نیـازي ندارد کهی برایش چیزي بفرستد، همان آقاي بذر افشان فقط درون مورد ي کامل از کتاب را داشته است. آقاي بذر چرا کـه از اول یک نسخه دیگري از حاضرین این مـیز گرد نباشند. دهد کـه نزد هیچ مـی صفحاتی جواب بعد تواند کتابی را کـه دارد با افراد زیـادتري تقسیم کند، آن بـه این ترتیب، ریـاست این جلسه مـی خواهد، بدهد. ي کامل از آن را بـه هر کـه مـی کـه مجبور باشد یک نسخه هم بدون این :BitTorrentنحوه ي داونلود با -4 است: کار با یک فایل موسوم بـه تورنت کـه پسوند آسان تورنت با بیت دانلود torrentگر چندبایتی هست که بـه اسم شود. هر فایل تورنت، یک اشاره . دارد، شروع مـی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 44 @ کند. هرشخصی کـه بخواهد فایل مورد نظر را تک قطعات آن اشاره مـی ي تک فایل و اندازه افزار متولی ود نماید و سپس آن را درون یک نرمدانلود کند، ابتدا حتما فایل تورنت آن را دانل هم بـه سهم دهد، کـه آن فایل تورنت آدرس ردیـاب را بـه متولی مـی تورنت باز کند. بیت هاي فایل مورد نظر هستند و برش دهد کـه چه کاربرانی درون حال دانلود خود، نشان مـی افزار متولی بـه این بررسی هایی قرار دارند. براي هر منبع موجود، نرم آن درون چه منزل هایی از فایل درون دسترس هستند. پردازد کـه چه برش مـی زند که تا که متولی کار دریـافت یک برش را تمام کرد، آن را بـه نوعی هاشور مـی بـه محض آن اش را داده است، مطابقت ي مزبور با آن چیزي کـه فایل تورنت وعده مطمئن شود کـه قطعه را برایش بفرستد. مـهمـیي کند بـه دنبالی بگردد کـه قطعه یدارد یـا خیر. سپس شروع م هایی کند) و قطعه مـی Downloadگیرد ( اش را از دیگران مـی اي قطعات نداشته هر همسایـه کند). این مـی Uploadفرستد کـه از او درخواست کرده باشد ( هایی مـی را کـه دارد براي آن ي اي را انتخاب کند کـه براي دریـافت قطعه هپروتکل بـه قدر کافی هوشمند هست که تا همسای داشته باشد. مورد نظرش، بهترین ارتباط را با شبکه پرسند کـه هاي خود مـی تورنت از همسایـه اعضاي بیت بردن ضریب بازدهی خوشـه براي باال تري گویندکه نزد اعضاي کم هاي کمـیاب، بـه قطعاتی مـی تر هستند (قطعه چه قطعاتی کمـیاب تر قطعات درون سطحی وسیع و در بین اعضاي زیـادي شته باشند.). بـه این ترتیب بیشقرار دا گردند که تا جلوي ازدحام و ایجاد گلوگاه گرفته شود. توزیع مـی شوند، چرا کـه کامپیوتر شان دانلود نمـی ها یـا قطعات هر فایل معموالً بـه ترتیب شماره برش آخر مانند قطعات یک جورچین،کنار هم هاي فایل را درون ي برش گیرنده مجبور هست همـه شیکه تمام قطعات را درون جایی از این اعضايکه هریک از بچیند. درون واقع بـه محض آن تواند صاحب یک فایل درسته یـا کامل شود؛ حتا اگر هیچ یک از خوشـه پیدا کند، مـی ها این فایل درسته را نداشته باشند. همسایـه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 45 @ اافزاري مبتنی بر جاو ؛ نرم Azureusافزار نرم هاي اشتراکی (یـا بـه اصطالح منزل بـه منزل) از چند پروتکل متداول درون حال حاضر، شبکه (منظور از BitTorrnet، و eDonkey2000 ،Gnutellaکنند کـه عبارتند از تبعیت مـی ي انجام یک امر خاص است). ي مقررات و ضوابط نحوه پروتکل، مجموعه هاي بسیـار حجیم، تورنت معموالً براي دانلود فایل درون این مـیان، پروتکل بیت رود چرا کـه در اند، بـه کار مـی هایی کـه به رایگان منتشر شده هاي بسیـار متداول، و فایل فایل گر است. از طرف دیگر، هر کدام از این هاي دی تر از پروتکل تر، و مؤثر این زمـینـه، سریع جا، ي متولّی درون این منظور از برنامـه هاي متولّی خاص خود هستند. ( ها داراي برنامـه پروتکل کند.) افزار مخصوص هست که از قوانین و مقررات آن پروتکل خاص تبعیت مـی یک نرم دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 46 @ اند، تورنت نوشته شده یتافزارهاي متولّی کـه براي تبعیت از پروتکل ب تعدادي از این نرم . μTorrent، و BitTorrnet ،Azureues ،BitCommetعبارتند از .torrentاند، داراي پسوند تورنت تطبیق داده هایی کـه خود را طبق پروتکل بیت فایل کـه –تر موارد، شما یک فایل تورنت را خوانند. درون بیش مـی» فایل تورنت«ها را هستند و آن ها نیز براي کنید. بعضی سایت از یک سایت دانلود مـی -چند بایت نیست معموالً بیش از گیرند، بنابراینی کـه تورنت را نیز درون نظر مـی ي بیت هاي خود گزینـه دانلود فایل تورنت دانلود کند، ابتدا فایل تورنت متناظر ي بیت خواهد فایل مورد نظرش را بـه شیوه مـی نماید. آن را دانلود مـی کنند کـه صرفاً ارتباط بین آن دسته از هاي ردیـاب را بازي مـی هاي تورنت نقش فایل یلفا سازند. اگر یکی از اعضاي شبکه کـه سعی درون دانلود آن را دارند، با هم هماهنگ مـی . را torrentتورنت را درون کامپیوتر خود نصب کرده باشید، پسوند هاي متولّی بیت افزار نرم افزار درون نتیجه هرگاه کـه روي فایلی با این پسوند دوبار کلیک کنید، نرم و مـی تواند باز کند ي خود، سازد و پس از تزریق فایل تورنت مزبور بـه بدنـه متولّی خود را حاضر مـی نماید. آن مـی شروع بـه دانلود همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 47 @ μTorrentافزار منر شود شبکه، کشت مـی اعضايتک تورنت، بذر فایل مورد نظر درون زمـین تک درون پروتکل بیت ي هر بذر نیز یک کند که تا به ثمر برسد. ثمره و به ترتیب مراحل داشت و برداشت را طی مـی کند، بـه درسته است.این بذر روي کامپیوتري کـه نقش بذرپاش یـا ردیـاب را بازي مـیفایل .صورت درسته وجود داشته هست ، فقط کافی هست بذر اتجام دهیدتورنت بنابراین اگر قرار باشد شما یک دانلود از نوع بیت ین . زیرا درون این صورت بـه محض کلیک روي چنداشته باشیدآن را درون اختیـارتان گیرد و مراحل کشت و ذرع را که تا درو افزار متولی، زمام امور را بـه دست مـی بذري، نرم رساند. یک فایل درسته بـه انجام مـی شوند ، از این بـه بعد بـه هر . ختم مـیtorrentتورنت، بـه پسوند هاي بیت جا کـه فایل از آن ها، یک فایل تورنت خواهیم گفت. یک از آن :BitTorrent افزار ها برايبهترین نرم -4 1-4- http://azureus.sourceforge.net/http://azureus.sourceforge.net/ Azureus دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 48 @ ي امکانات بسیـار جالب و بهترین و پرطرفدار ترین برنامـه درون این زمـینـه مـی باشد و دارا ها بر امکانات PLUGINرابط کاربري خوش دستی هست . شما مـی توانید بـه کمک برنامـه بیفزایید و کارهاي خاصی را انجام دهید کـه بر کیفیت و سرعت کار تاثیر بگذارند . RSSها امکان اضافه و خواندن فایل هاي PLUGINحتی مـی توانید بـه کمک این رنامـه اضافه کنید که تا همـیشـه بدانید کـه سایت هاي مورد عالقه شما چه فایل هایی را را بـه ب جدیدا اضافه کرده اند . همانطور کـه گفته شد ظاهر برنامـه ساده هست و شما مـی توانید بـه صورت کامال ساده از آن . اگر روي استفاده کنید . اما اگر حرفه اي هم باشید این برنامـه مـی تواند شما را راضی کند فایل کلیک راست کنید بـه گزینـه هاي فراوان و اطالعات کاملی از نحوه داونلود و آپلود فایل دست پیدا مـی کنید کـه به شما امکان مـی دهند تنظیمات خاص خود را روي آنـها اعمال کنید . بـه همـین دلیل این برنامـه محبوب هر دو قشر آماتور ها و حرفه اي ها مـی باشد . منتشر شده هست و بـه صورت کامال رایگان قابل Open sourceاین برنامـه بـه صورت داونلود هست . همچنین بـه دلیل نوشته شدن بـه زبان جاوا درون همـه سیستم عامل ها قابل آن منتشر شده بود . 2,5استفاده هست . درون زمان نوشتن این مقاله نسخه 2-4-BitPump این برنامـه فقط براي سیستم عامل ویندوز نوشته شده هست و بیشتر مناسب استفاده است. بـه کمک این برنامـه شما مـی توانید درون یک رابط کاربري حرفه اي کنندگان حرفه اي راي هر فایل تورنت یک صفحه جدید هر آنچه را کـه الزم دارید داشته باشید. این برنامـه ب با تمام تنظیمات مربوط بـه آن فایل باز مـی کند. همچنین شما مـی توانید با کلیکی روي فایل بـه صورت گراف و کامال گرافیکی از آمار مربوط بـه داونلود و آپلود تورنت مربوطه مطلع شوید . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 49 @ ان از طریق سایت رسمـی برنامـه این برنامـه منتشر شده هست و بـه رایگ 1,0هم اکنون نسخه قابل داونلود هست . 3-4- http://www.bittorrent.com/http://www.bittorrent.com/BitTorrent Client ه توسط بـه وجود آورندگان پروتکل اصلی ترین برنامـه براي داونلود فایل هاي تورنت ک Bittorent نوشته شده هست . این برنامـه اولین برنامـه درون این مورد بود کـه با گذشت مدتی و با آمدن برنامـه هاي متنوع و کاملتر کم کم جاي خود را بـه برنامـه هاي دیگر داد . از . اگر شما هم همـیشـه از طرفی مـی توان این برنامـه را ساده ترین برنامـه درون این زمـینـه دانست رابط کاربري ساده استفاده مـی کنید ، این برنامـه را حتما امتحان کنید. این برنامـه بـه جزئیـات کار ندارد. شما فقط مـی توانید نام تورنت ها و فایل هاي درون حال یـار داونلود بـه همراه درضد داونلود را ببینید. البته ابن برنامـه از نظر فنی داراي اشکاالت بس کمـی هست و مـی تواند بـه عنوان یک برنامـه پایدار و بدون نقص مورد استفاده قرار گیرد. البته تنظیمات خاصی هم مـی توانید با کلیک روي تورنت ها اعمال کنید ، اما بیشتر تنظیمات ، تنظیمات پایـه اي و حداقل ها هستند. درون تمام سیستم عامل ها اجرا این برنامـه هم بـه کمک جاوا نوشته شده هست و مـی تواند این برنامـه بـه رایگان قابل داونلود و استفاده هست . 4,2شود. هم اکنون نسخه 4-4-http://www.utorrent.com/http://www.utorrent.com/µTorrent را مـی توان بـه عنوان بهینـه ترین نرم افزار داونلود تورنت ها بـه حساب آورد. این برنامـه هست اما کمترین حافظه را درون بین برنامـه هاي موجود Azureusداراي ظاهري شبیـه اشغال مـی کند و حتی درون استفاده از هارد نیز بـه صورت بهینـه عمل مـی نماید. نظر خود را روي فایل هاي مختلف اعمال درون این برنامـه هم مـی توانید تنظیمات مورد کنید و یـا بـه صورت گرافیکی از آمار مربوط بـه داونلود و آپلود فایل ها مطلع شوید. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 50 @ همچنین مـی توانید بـه راحتی ظاهر و پوسته برنامـه را عوض کرده و به دلخواه خود درون آورید. ایگان قابل داونلود و این برنامـه از طریق سایت رسمـی آن و به ر 1,6هم اکنون نسخه استفاده است. نتیجه از مزایـاي این نوع شبکه این هست که با تقسیم بندي فایل بـه قطعات کوچکتر مـی تواند درون شیکه را باال مـی برد ولی ممکن هست از یکی از نواقص آن Downloadسرعت ست خاموش یـاشد و مـی تواند این باشد کـه یکی از کامپیونرها یک قطعه از فایل ممکن ا دیگر نتواند فایل را درون شبکه بـه اشتراك بگذارد ولی درون بیشتر مواقع از یک قطعه فایل ممکن هست جند نمونـه درون چند کامپبوتر موجود باشد و دیگر این مورد کمتر این اتفاق بیـافتد. دهد یعنی از مزایـاي این شبکه نیز این هست که مـی تواند از شبکه حداکثر استفاده را انجام را انجام دهد Downloadرا انجام دهد و هم Uploadدر یک لحظه مـی تواند هم کار کاري کـه در سایر شبکه ها کمتر اتفاق مـی افتد. منابع 1-http://www.computeran.com/a/modules.php?name= Search&topic=29 2- http://www.computeran.com/a/modules.php?name= News&new_topic=12 3- http://alphaweblog.info/?cat=2 4- http://alphaweblog.info/?p=4 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 51 @ آموزش الکترونیکی و کلیـات طرح سیستم آموزش مجازي (از راه دور) 2سارا عبا سی ، 1علی نودهی چکیده جوامع شدن صنعتی، و علم جدید هاي شاخه پیدایش و تکنولوژي افزون روز پیشرفت با دیگر جوامع درون سپس و پیشرفته جوامع درون ،آموزشی سنتی نظامـهاي بودن کافینا، بایست مـی نوین اجتماعی و اقتصادي نیـازهاي بـه پاسخ براي. گردید محسوس نظام درون دگرگونی و تحول این بـه نیـاز کـه گردد ایجاد آموزشی نظام درون اساسی تحولی بـه دسترسی ابزارهاي مـهمترین از یکی بین نای درون . شود مـی احساس نیز جامعه ما آموزشی خود سریع گسترش با آوري فن این . باشد مـی اینترنت ،اطالعات عصر درون اطالعات نماید ایجاد تحول نیز پژوهشی و آموزشی بعد درون شخصی کارهاي بر عالوه هست توانسته یـابی دست قطری از را دانشجویـان و آموزان دانش توانایی و دانش سطح ارتقا موجبات و عصر درون جامعه آموزشی نظام درون تحول . آورد فراهم علمـی اطالعات بـه ارزان و سریع و اقتصادي نیـازهاي بـه پاسخگویی وموجود مشکالت سازي تسهیل درون زیـادي تاثیر حاضر فناوري از استفاده و تکنولوژي بر مبتنی آموزشی نظام این . دارد آنـها نوین اجتماعی آموزش بررسی بـه مقاله این .است شده نامـیده 3الکترونیکی آموزش اًاصطالح اطالعات، alinodehi@hotmail.com دانشجوي دانشگاه آزاد اسالمـی 1 saraa71a@yahoo.comدانشگاه آزاد اسالمـی عضو باشگاه پژوهشگران 2 3 E learning دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 52 @ وکلیـات طرح یک سیستم جامع آموزشی کـه به طور کامل بر روي آن مزایـاي و الکترونیکی وب اجرا مـی شود مـی پردازد. آموزش ، e-learning، آموزش ارتباطات، و اطالعات فنآوري اینترنت، :کلیدي کلمات مجازي زش ،آموالکترونیکی مقدمـه بایست مـی نوین اجتماعی و اقتصادي نیـازهاي بـه پاسخ براي . همانطور کـه گفته شد نظـام درون دگرگـونی و تحـول ایـن بـه نیـاز کـه گردد ایجاد آموزشی نظام درون اساسی تحولی حاضـر عصـر درون جامعه آموزشی نظام درون تحول .شود مـی احساس نیز جامعه ما آموزشی و اقتصـادي نیـازهـاي بـه پاسـخگویی وموجـود مشـکالت سازي تسهیل درون زیـادي تاثیر فنـاوري از اسـتفاده و تکنولـوژي بـر مبتنـی آموزشـی نظام این . دارد آنـها نوین اجتماعی .است اطالعات :الکترونیکی آموزش تعریف -1 درون . هست اینترنت دنیـاي طریق از آنالین و اي محاوره آموزش همان الکترونیکی آموزش هست آموزش معناي بـه که بردند مـی بکار را »training « واژه آموزش جهت گذشته اصطالح . هست گرفتن آموزش معنی بـه که برند مـی بکار را» learning«واژه اکنون و بر مبتنی آموزش جمله از عملکردها و کاربردها از بزرگی لیست شامل الکترونیکی آموزش کالس همکاریـهاي و based training کالسهاي کامپیوتر، بر مبتنی آموزش، وب .است 1مجازي 1 virtul classroom همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 53 @ فـراهم پژوهان دانش براي را مکان و زمان از مستقل فراگیري امکان الکترونیکی آموزش درون آمـوزان دانـش حضـور بـه نیـازي آن درون کـه هست آموزش از جدیدي نوع و آورد مـی . اسـت شبکه درون مجازي آموزش محیط یک واقع درون . نیست شده ریزي برنامـه کالسهاي راهنمایی وجه بهترین بـه را پژوهان دانش کـه اند شده طراحی چنان درسی موضوعات . برنـد نمـی بهـره استادان حضور از و نداشته شرکت درس س کال درون آنـها چون کند مـی یکدیگر از شبکهو سایر امکانات درون 1مـی توانند از طریق پست الکترونیکی آموزان دانش اختیـار درون کافی فرصت اداره یـا و خانـه دری هر کـه است معنی بدین این . بپرسند سوال توانـد مـی نشـد درسی مطالب متوجه کامالً اول دفعه اگر که تا مطالعه کند و داشت خواهد .کند مرور آنرا بار چندین الکترونیکی آموزش مزایـاي -2 انعطاف . هست اي عمده ي مزایـا ي دارا سنتی هاي آموزش بـه نسبت الکترونیکی آموزش از ، آموزشی هاي دوره درون شرکت براي هزینـه پر و مورد بی ترددهاي حذف و پذیري متعدد مزایـاي داراي الکترونیکی آموزش . هست الکترونیکی آموزشـهاي مزایـاي مـهمترین :مـیباشد نیز دیگري و افزارها نرم از بااستفاده و ستین گران الکترونیکی آموزش هاي دوره تولید هزینـه- آموزش دورههاي تولید بـه اقدام ، مربوطه افزار نرم تهیـه از بعد مـیتوان موجود ابزارهاي .کرد یـالکترونیک الکترونیکی آموزش هاي برنامـه اکثر د.بو خواهند یـادگیري آهنگ تنظیم بـه قادر فراگیران - .کرد استفاده، آنـها بـه نیـاز زمان درون مـیتوان را 1 Email دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 54 @ بوده بیشتر مراتبه ب سنتی هاي آموزش بـه نسبت الکترونیکی آموزش فراگیري سرعت - آموزش دورههاي فراگیران ت.داش خواهد بدنبال را سرعت بهبود درصد 50 حداقل و و نکرده مطالعه دارند آشنایی آنـها بـه نسبت راکه مطالبی و موضوعات مـیتوانند الکترونیکی . ندارد وجود آشنائی آنـها بـه نسبت کـه گردند متمرکز اتیموضوع روي بر صرفاً استفاده مخاطب با ارتباط منظوره ب یکنواخت هايپیـام از الکترونیکی آموزشـهاي- . نمایندمـی هر زمان هر درون و بوده مکان و زمان پارامترهاي از مستقل الکترونیکی آموزشـهاي - . گیرند قرار هاستفاد مورد مـیتوانند محلی انجام بسادگی و بسرعت الکترونیکی آموزش بر مبتنی هاي دوره سازي بهنگام - قرار مربوطه دهنده سرویس روي بر بسرعت یـافته تغییر محتویـات و موضوعات ،گیردمـی . شد هندخوا مند بهره آن نتایج از بالفاصله فراگیران و گرفته .مـیگردد فراگیران درون اطالعات نگهداشت قدرت افزایش باعث الکترونیکی آموزشـهاي - ، مدت کوتاه امتحانات ، تصویر ، صوت :نظیر متفاوتی عناصر از راستا این درون مـیگردد. درون هاستفاد هدفمند فراگیري درون مجدد تاکید ي برا و ...، فراگیر با متقابل ارتباط نگرفته باشند ، دوره آموزشی را بدرستی فرا صورتیکه فراگیران بخش هائی از یک دلخواه مجدداً بخش مربوطه را مطالعه نمایند . زمان مـیتوانند درون مدیریت برنامـه هاي آموزش الکترونیکی برا ي گروههاي زیـادي از دانش آموزان ، - خواهد شد . مانجا بسادگی :رهاي آموزش الکترونیکیراهکا - 3 کامپیوتر ارائه مـی شود) یـا درون آموزش مـی تواند یـا بـه صورت انفرادي (یعنی با استفاده از یـا ترکیبی از هر دو 1همزمانیـا بطور غیر 1بطور همزمانمـی تواند یـا کالس انجام شود. 1 on line همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 55 @ کالیف راهنماي درسی ، ت گیرد . درون این آموزش از پرینت (جهت کتابهاي درسی ، صورت مانندشنیداري ، دیداري یـا صوت و تصویر داده ها و غیره استفاده مـی گردد ) ، وسایل درون .استفاده مـی شود ... و )براي ارائه محتویـات(فایلهاي کامپیوتر ، صفحات وب تستهاي ارتباط بیشتر بصورت نوشتار هست یعنی فقط استفاده از روش نوع همزمان کالسهاي کالسهایی کـه بطور غیر همزمان ه صورت ارتباط کالمـی هست . درکنفرانس ب ویدئو دانشجویـان نظرات خود را ارائه مـی دهند . درون این نوع آموزش تشکیل مـی گردد معلمان و درکالسهاي اما،مـیدارد معلم سواالت یـا عناوین بحث و گفتگو را بـه طور هفتگی بیـان معلم درون کالس حضور داشته باشد انجام یعنی زمانیکه همزمان مباحثه درون زمان تعیین شده پذیرد . مـی گردد: پیشنـهاد مـی جهت بهبود فرآیند آموزش موارد زیر افزاري ، از تجهیزات سخت انتخاب راهکارها ي مناسب بمنظور استفاده بهینـه و مناسب - افزاري نرم ي استفاده ماژول برا ماژوالر طراحی و هر "دوره آمو زشی مـیبایست بصورت کامال - ندهد . دقیقه را بخود اختصاص 20زمانی بیش از فونتهایی کـه داراي کیفیت باالي استفاده از ،فونتهاي استفاده شده مـیبایست ساده باشند - گردد . نمایشی باشند ، توصیـه مـی ها ) استفاده از رنگهاي مناسب براي زمـینـه و رویـه ( نوشته - مطلوب ویدئویی و صوتی با کیفیتاستفاده از تصاویر گرافیکی ، - یک دوره آموزشی استفاده مناسب و بهینـه از مثال و سایر امکانات مرتبط درون - مدت آزمونـهاي کوتاه اخذ بازخوردهاي الزم درون سریعترین زمان از طریق برگزاري - 1 off line دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 56 @ همواره مـیبایست یک ارتباط عدم استفاده محض از اطالعات مبتنی بر مالتی مدیـا ، - داشته باشد . درون صورت ضرورت و تشخیص مـیتوان طقی با محتویـات دوره وجودمن کرد . آموزشـهاي الکترونیکی از برخی روشـهاي سنتی نیز استفاده بهمراه زیرساختهاي آموزش الکترونیکی -4 زیرساختهاي مخابراتی زیرساختهاي مخابراتی: هر چند هم اکنون درون ایران -4 - 1 درون آینده نزدیک این ضعف بزرگ بر طرف گردد. ولی امـیدواریم کهمطلوبی وجود ندارد مخابراتی بود، بلکه اینست کـه نمـی توان منتظر آماده شدن این زیر ساختهاي ولی نکته مـهم امکانات کم هم بـه بهترین نحوي بهره گرفته شود. حتما روشـهایی پیدا نمود که تا از همـین الً با آموزش سنتی متفاوت کامزش الکترونیکی مفاد آموزشی: مفاد آموزشی درون آمو -4 -2 مفاد سنتی، آموزش الکترونیکی راه بیـاندازیم، کار اشتباهی را بوده و اگر بخواهیم با همان آموزشی از طریق استاد و درصد متن 50الی 40انجام داده ایم. درون آموزش الکترونیکی تعیین و تدوین مـی شود. یعنیپژوهان ارتباط مستمر دانش بقیـه درس از طریق همکاري و ، پژوهشـها و کارها ،ید و بقیـه موارد از طریق ایده هاموضوع اصلی را استاد مـی گو تحقیقهاي خود دانش پژوهان تکمـیل مـی گردد . فنون همکاري: این قسمت یکی از مـهمترین زیرساختها مـی باشد . این مبحثی -3-4 آن اهمـیت قائل هستند . بعنوان مثال برايی مفاد آموزش هست که خود اروپائیـان بیشتر از مدرك دکتراي خود را کـه پشت کامپیوترش نشسته و از طریق اینترنت درون رشته اي فردي نفري باشد و آنرا هدایت و 40یـا 30یک موسسه مـی گیرد ، چگونـه مـی تواند فردا مدیر داشته هست . درون حالی کـه ارتباطات اجتماعی خیلی کمـی درون حین تحصیل رهبري نماید با توجه بـه مطالب گفته شده ، مـیتوان روشـهاي یـادگیري در: روشـهاي یـادگیري -4-4 بندي نمود: تقسیم دورههاي آموزش الکترونیکی را درون کل بـه سه دسته اصلی همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 57 @ یـادگیري شخصی: درون این روش شخص خود رشته مورد عالقه خود را انتخاب -1-4-4 درون مورد آن مـی پردازد و سواالت خود را از قیقکرده و در اینترنت بـه جستجو و تح . پرسد مـی 1صورت غیرمستقیم ها بـه استادان رشته مانند مختلفی ابزارهاي از استفاده با شود مـی سعی روش این در: جمعی یـادگیري -2-4-4 دانشجویـان گروهی همکاري مـیزان 2اینترنتی گفتگو همچنین و نظر تبادل و بحث سالنـهاي شیوه این از استفاده با . نمود تقویت آنـها درون را همکاري فنون امکان حد که تا و باال را یـا و درسی هايع موضو مورد درون و کرده پیدا حضور اینترنت درون همزمان طور بـه شاگردان . پرداخت خواهند گفتگو و بحث بـه دوره استاد طرف از شده ارائه تحقیقهاي و تمرینـها را بحثها محور و سواالت نکات و کرده بازي را راهنما استاد نقش بحث این درون نفر یک . نمود خواهد مطرح نظر تبادل و گفتگو براي بـه الکترونیک آموزش شیوه ترین موثر و بهترین کـه روش این :ي مجاز کالسهاي -3-4-4 استاد روش این درون . هست گرفته شکل ویدئویی کنفرانسهاي وريافن پایـه بر آید، مـی شمار .پردازند مـی نظر تبادلبحث و ،صحبت بـه و دیده را یکدیگر تصویرو دانشجو است؟ی چه براي الکترونیکی آموزش -5 کـه باشید اي حرفه کارمند توانید مـی شما . هست همـه براي عمالً الکترونیکی آموزش اطالعات یـا ،بیـاورید درون امروزي صورت بـه را خود وريافن هاي مـهارت خواهد مـی درون دارد دوست کـه بیکاري فرد یـا، هست عالیـه تحصیـالتب صدد درون که دانشجویی اي بر تواند مـی فردي هر . بپردازد آموختن و مطالعه بـه ، خود یـادگیري سرعت با و خانـه .ببرد بهره اینترنت از خود آموزشی نیـازهاي ارضاي 1 off line 2 chat دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 58 @ : الکترونیکی آموزش اهمـیت -6 کنجکاوي و خالقیت خود از که تا کند مـی تشویق را آموزان دانش الکترونیکی آموزش سریع جدید، تکنولوژیـهاي بـه چگونـه کـه گیرند مـی یـاد ضمن درون ،بدهند نشان بیشتري دروس دسترسی آموزان این انعطاف پذیري را دارند کـه به یـادداشتهاي دانش .یـابند دست د و این امکان را دارند که تا در هر شرکت داشته باشن داشته و در مباحثات اتاقهاي گفتگو برایشان مناسب هست با مدیر سایت آموزش دهنده ارتباط برقرار کنند. انعطاف زمانی کـه محیط آموزشی مناسبی را براي افرادي کـه به دلیل تعهدات شغلی ، پذیري این نوع آموزش براي :ًثالم فراهم مـی آورد نمـی باشند را بـه شرکت درون کالس رسمـی یـا شخصی قادر دلیل استراحت درون منزل شانس مـی کنند یـا اشخاصی کـه به کارانی کـه درساعات متغیر ،حالیکه دیگران درون همان زمان درون کالسها شرکت مـی کنند حضور درون مدارس را ندارند درون این روش نیز اند، و مانده همچنین افرادي کـه بدلیل مقتضیـات سنی از تحصیل باز و یـا مخارج و یـا وقت براي ادامـه تحصیل براي اشخاصی هست که چه از نظرانتخاب خوبی کشور را ندارند. امکان سفر بـه خارج از کلیـات طرح یک سیستم جامع آموزشی: -7 درون این راستا مطالعات زیـادي صورت گرفته و موضوع از جهات مختلف مورد بررسی از نمونـه موفق آن مـی توان قرار گرفته و در سطوح مختلف پیـاده سازي و اجرا گشته کـه اشاره کرد. .هدف این مقاله ارائه کلیـات طرح یک سیستم جامع آموزشی topclassبه هست که بـه طور کامل درون وب اجرا مـی گردد. ساختار کلی سیستم: همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 59 @ عملکرد کلی یک سیستم جامع آموزش از راه دور را مـی توان درون سه دسته کلی تفکیک کرد: شی:بخش محوري این سیستم بوده و در برگیرنده مجموعه فعالیت فعالیتهاي اموز -1 تهیـه، تدوین، ارائه و مورد استفاده دانشجویـان قرار هایی هست که طی آن مطالب آموزشیِِ مـی گیرد. فعالیت هاي پژوهشی:این بخش ارائه کننده امکاناتی جهت فعالیت هاي پژوهشی مـی -2 و گروهی و برگزاري کنفرانس ها و سمـینارها از این باشد.اجراي پروژه هاي پژوهشی آزاد دسته اند. فعالیت هاي ستادي:این بخش نقش راهبردي سیستم را دارد نظیر: فعالیت هاي -3 پذیرش ثبت نام و برنامـه ریزي آموزشی . فعالیتهاي آموزشی: هر فعالیت آموزشی دو طرف دارد:استاد و دانشجو شی کـه در این سیستم ارائه مـیشود حتما هر دو جهت را پوشش بنابراین کلیـه فعالیتهاي آموز دهد.از این رو بخش اموزش بـه دوشاخه تقسیم مـیشود.: ) ارائه دوره هاي آموزشی:کاربر اصلی این بخش استادان مـیباشند و امکانات تدوین، 1 تیـار ارائه مطالب درسی، برگزاري آزمونـها و... و به طور کلی مدیریت دوره آموزشی درون اخ آنان است. ) شرکت درون دوره هاي آموزشی:کاربر اصلی آن دانشجویـان بوده و مجموعه ابزارهایی را 2 درون اختیـار آنـها قرار مـیدهد کـه بتوانند از محتواي دروس و وسایل کمک آموزشی بهره گرفته و وظایف خود را بـه عنوان یک دانشجو بـه انجام برسانند. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 60 @ نتقال بـه طور عمده بوسیله دو ابزار اصلی صورت مـی درون این سیستم فرایند آموزش و ا گیرد.: ) خودآموز: کـه به لحاظ ساختاري شباهت زیـادي بـه کتابهاي خودآموز دارد.1 ) کالس مجازي :این ابزار یکی از وجوه تمایز مـهم مـیان این سیستم با سایر سیستم هاي 2 -videoاز تکنولوژیـهاي این ابزار تلفیقی اي) مـیباشد. (مکاتبه آموزش از راه دور conferencing وchat وshared-document .مـیباشد ارائه دوره هاي آموزشی:این بخش مربوط بـه فعالیتهاي استادان دوره هاست کـه شامل چهار قسمت مـیباشد: )برگزاري کالسهاي مجازي2)تهیـه و تدوین خودآموز 1 )ارزیـابی ونظارت4 ري آزمونـها )تعیین تکالیف وبرگزا3 تهیـه و تدوین خودآموز:ابزارهاي زیر را درون اختیـار استادان قرار مـیدهد: ,create, unzip کـه امکان :)remote file managment( راه دور مدیریت فایل از _ zip, downloadd, upload, move , Edite, Delete فایل و دایرکتوري از راه دور را راهم مـیسازد.ف فصل بندي و تهیـه فهرست مطالب_ تنظیم زیر نویس صفحات_ تنظیم خودآزمایی_ معرفی منابع_ تهیـه ایندو لینک بـه متن_ )FAQتهیـه پرسشـهاي معمول(_ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 61 @ ورود بـه ,برگزاري کالسهاي مجازي:این بخش امکان تعیین برنامـه زمانی کالس مجازي رسی بـه جلسات برگزار شده و مرور آنـها را کالس و مدیریت آرشیو کالس مجازي و دست فراهم مـی کند. تعیین تکالیف و برگزاري آزمونـها:در این قسمت تکالیف دانشجویـان و مـهلت تحویل و...تعیین مـیشود.سواالت آزمونـها با دسترسی بـه بانک سواالت با امکان انتخاب مورد بررسی و مشروط وطبقه بندي شده طراحی مـی شوند.تکالیف انجام شده,تصادفی تصحیح مـی گردند. ارزیـابی و نظارت:در این بخش با بررسی عملکرد هر دانشجو از نظر مـیزان دسترسی بـه مـیزان ارتباط با ,مـیزان شرکت درون کالسهاي مجازي ,قسمت هاي مختلف دوره آموزشی نتایج آزمونـهاو... مورد ارزیـابا و نظارت قرار مـی دهد. ,استاد موزشی:این بخش مورد استفاده دانشجویـان قرار مـی گیرد وتقریبا شرکت درون دوره هاي آ معادل بخشـهایی هست که براي ارائه دوره آموزشی درون نظر گرفته شده هست مـی باشد.این امکانات شامل چهار قسمت مـیباشد: )شرکت درون کالسهاي مجازي 2)مطالعات خودآموز 1 )ابزارهاي ارتباطی و کمک آموزشی4)انجام تکالیف و آزمونـها 3 فعالیتهاي پژوهشی: این فعالیتها درون چهار زیر مجموعه پوشش داده مـیشود: )برگزاري 4)برگزاري کنفرانس 3)پژوهشـهاي آزاد 2)پروژه هاي پژوهشی گروهی 1 سمـینار وظایف ستادي: مـیشود.گرچه این بخش بسیـار وابسته بـه در این بخش فعالیتهاي ستادي سیستم انجام ساختار موسسات آموزشی مـیباشد با این وجود بخشی از فعالیتهاي عام درون این قسمت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 62 @ مطرح مـیشود.فعالیتهایی کـه دربخش ارزیـابی و نظارت مـیشوند عباتند از: برنامـه ریزي یی ، امور دانشجو ,مدیریت مالی ,پذیرش عضو هیئت علمـی ,پذیزش دانشجو ,آموزشی ابزارها و منابع و .... . نتیجه و باید تالشمان درون جهت باشیم براي اینکه درون بازار کار امروزي موفق باشیم ، حتما بروز .هر چه مـهارتهایمان بیشتر باشد .وریـهاي نوین باشداافزایش روزافزون دانش کاري و فن هیم بود لذا آموزش مستمر موفق تر خوافناوري اطالعات) (بویژه مـهارتهاي مربوط بـه با گرفتاریـهاي امروزي ، همـه ما مشغولتر از این بسیـار مـهم هست . از طرفی بـه نظر مـی رسد وقتی هم دنبال کـه بخواهیم زمانی را بـه آموزش اختصاص دهیم و طبیعتاً حر فها باشیم کاربردي شویم کـه دوره هاي انتخابی ما واقعاً آموزش مـی رویم ، مـیخواهیم کامالً مطمئن اي هست که درون شده اثبات هستند . بنابراین آموزش الکترونیکی یک روش آموزشی پویـا و اي کـه از گرافیک و به طور کلی بـه شکل چند رسانـه آن با استفاده از ع، صوت ، بخواهند پژوهان مـی توانند درون هر زمان کـه شخصی ارائه مـی شود ، دانش طریق رایـانـه روش آموزش طی سالیـان آینده با بـه خود آموزي بپردازند . اینخیلی سریع و راحت شد . امکانات سختافزاري و نرم افزاري موجود ، بشریت را انقالبی بزرگ روبرو خواهد دورانی هستیم کـه دانش سمت یک انقالب بزرگ اموزشی سوق مـی دهد . چرا کـه در بـه E جوهات ضرورت استفاده ازاست و این یکی از و بزرگترین حربه سیـاسی و اقتصادي LEARNING . مـیباشد همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 63 @ منابع مجموعه مقاالت همایش کاربرد فناوري اطالعات و ارتباطات درون توسعه محلی -1 مجموعه مقاالت همایش جهانی شـهرهاي الکترونیکی و اینترنتی -2 3- www.irandoc.ac.ir/ 4- www.iritn.com/ 5- www.gharnabad.com/ 6- www.ayapirkids.com/ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 64 @ WSNو Ad Hocبررسی روش هاي کنترل توپولوژي درون شبکه هاي 2، داود مسائلی1محمدتقی خیرآبادي چکیده جز جدیدترین تکنولوژي هاي اطالع رسانی WSNو Ad Hocشبکه هاي هستند. این شبکه ها مـی توانند بدون زیرساخت هاي پایـه و بدون تجهیزات اضافی باعث ده ها از جایی بـه جاي دیگر شوند. و همـین خاصیت این امکان را بـه این نوع انتشار دا هاي شبکه ها مـی دهد که تا بتوانند درون گستره هاي وسیع بدون استفاده از تقویت کننده خارجی اطالعات را جابجا کنند. شود ارائه مـی WSNو Ad Hocدر این مقاله درون ابتدا تعریف کلی از شبکه هاي ه بررسی مزایـا و چالش هاي آن پرداخته خواهد شد و در پایـان نیز کنترل و در ادامـه ب WSNو AdHocهاي توپولوژي تعریف شده و روشـهاي کنترل توپولوژي درون شبکه بررسی خواهد شد. هاي کامپیوتري، کنترل توپولوژي، شبکهAdHoc ،WSN کلیدي : کلمات عضو هیـات علمـی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان، مدیرگروه کامپیوتر موسسه غیرانتفاعی و غیردولتی 1 مـیرداماد گرگان دانشجوي کازشناسی کامپیوتر، موسسه غیرانتفاعی و غیردولتی مـیرداماد گرگان 2 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 65 @ مقدمـه ی سیم قابل حمل و وسایل محاسباتی و در سرویسهاي قابل تهیـه اخیر، ارتباطات ب پیشرفت دائمـی درون زیر ساخت هاي ارتباطات باعث رشد سریع درون شبکه هاي بی سیم سیـار شده است. بـه عبارت دیگر، این امر منجر بـه رشد نمایی شبکه هاي سلولی شده هست که بر پایـه تکنولوژي هاي سیمـی و بی سیم ساخته شده اند. امروزه تعداد کاربران ). اگر چه 2005رسیده هست (در پایـان سال Webشبکه هاي سلولی بـه دو بیلیون درون تالش براي تحقیق و توسعه بر روي شبکه هاي بی سیم سنتی هنوز ادامـه دارد، اما دانشمندان و موسسات مخابراتی، اخیراً بـه سناریوهاي پیچیده جدیدي عالقه مند شده اند کـه بر طبق نظریـه زیر عمل کند: گروه هاي واحد سیـار با استفاده از فرستنده و گیرنده رادیویی بدون هیچ زیر ساخت " د با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.ثابت بتوانن Ad Hocمعرفی شبکه هاي نـهایی ترین حد ارتباطات بی سیم هستند. این تکنولوژي بـه Ad Hocشبکه هاي فاده از فرستنده و گیرنده رادیویی بدون عناصر شبکه اجازه مـی دهد که تا با یکدیگر با هست نیـاز داشتن بـه یک زیر ساخت ثابت (با امکان چند پرش درون مسیر) ارتباط برقرار کنند. درون مقابل احترامـی کـه براي بیشتر شبکه هاي بی سیم سنتی، کـه در آنـها عناصر با یکدیگر از شد (مثل کاربران تلفن هاي طریق ایستگاه هاي پایـه و ثابت برقرار مـی کنند، مـی توان قائل است. Ad Hocسیـار)، این یک خصیصه مشـهور شبکه هاي متمرکز هستند مفید Ad Hocسناریو هاي کاربردي کـه بر تکنولوژي شبکه هاي بودن این شبکه را ثابت مـی کنند. براي مثال، بـه مطلب زیر توجه کنید: د درون این مـیان بیشتر زیر ساخت یک زلزله وحشتناك و ویرانگر همـه شـهر را نابود مـی کن" دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 66 @ هاي ارتباطی نیز تخریب مـی شوند (مثل خطوط تلفن، استگاه هاي ثابت براي شبکه هاي سلولی و ...). چندین تیم نجات (آتش نشان ها تیم پزشکی، پلیس و ...) درون حال نجات ود جان مردم و کمک رسانی بـه آسیب دیده ها هستند. براي کمک بهتر حتما تالش ش "تیم هاي نجات با یکدیگر هماهنگ شوند. واضح هست که هماهنگی درون صورتی قابل انجام هست که نجات دهنده ها بتوانند با هم تیمـی ها و اعضاي سایر تیم ها ارتباط داشته باشند (یعنی یک پلیس با پلیس دیگر و نده ها، با یـا یک آتش نشان با یک دکتر). با تکنولوپی هاي فعلی، هماهنگی نجات ده استفاده از زیر ساخت هاي ارتباطی ثابت کـه به سختی خسارت دیده اند، بسیـار مشکل یـا وسایل مشابه دیگر مجهز باشند Walkie-Talkieاست. حتی اگر اعضاي تیمـها بـه وقتی بـه زیر ساخت هاي ثابت دسترسی ندارند فقط ارتباط بین نجات دهنده هاي نزدیک ابراین یک اولویت براي مدیریت درون روز حادثه، نصب مجدد زیر بـه هم مـیسر مـی شود. بن ساخت هاي ارتباطی با حداکثر سرعت مـی باشد، کـه ممکن هست نمونـه اي از آنـها، تعمـیر ساختارهاي خسارت دیده و گسترش تجهیزات ارتباطی موقت مـی باشد (یعنی تجهیزات ابتدایی با یک آنتن رادیویی). ه صورت زیر درون نظر گرفت:این وضعیت را مـی توان ب موجود باشد، با استفاده از سیستم Ad Hocاگر تکنولوژي بر پایـه شبکه هاي ارتباطات چند پرشی و کامالً غیر متمرکز، حتی نجات دهنده هاي نسبتاً دور مـی توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. اعضاي تیمـهاي دیگر کـه در بین آنـها هستند بـه عنوان یک یت کننده عمل مـی کنند. چون محدوده حادثه با مجموعه اي از نجات دهنده ها درون تقو سطح شـهر پر شده است، ارتباط درون سطح شـهر مـیسر مـی شود و اجازه هماهنگی موفق درون بین تیم هاي نجات بدون نیـاز بـه برقرار دوباره زیرساخت هاي ارتباطی ثابت ممکن مـی شود. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 67 @ Ad Hocمزایـاي شبکه هاي درون زیر مورد بررسی قرار مـی گیرند: Ad Hocخصیصه هاي موجود درون شبکه ها ترکیبی از وسایل ناهمگن است. براي تنظیم Ad Hocشبکه ناهمگن: یک نوع از شبکه - موفق یک شبکه ارتباطی، اساسی ترین چیز این هست که انواع مختلف وسایل بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. ، بیشتر عناصر شبکه سیـار هستند. درون این حالت کاربرها Ad Hocن: درون شبکه سیـار بود - مـی توانند درون هر جایی باشند. وقتی هست که عناصر وقتی کـه Ad Hocشبکه نسبتاً پراکنده: تمرکز نمونـه هاي شبکه - درون نقاط جغرافیـایی پراکنده قرار دارند با شبکه ترکیب شوند. درون حقیقت، اگر گره هاي ) معموالً ارتباط بی سیم ممکن Hop-1یلی بـه هم نزدیک باشند، با یک پرش (شبکه خ ) بین گره هاي نیست.Multi-Hopمـی شود و نیـازي بـه ارتباط چند پرشی ( Ad Hocکاربرد شبکه هاي -4 بیشمار است. درون مـیان آنـها بـه چند Ad Hocپتانسیل کاربرد شبکه هاي بی سیم مورد اشاره مـی کنیم: طالعات سرعت ترافیک درون بزرگ راه ها و محدوده هاي شـهري: بزرگ راه ها تحویل ا - و محدوده هاي شـهري مـی توانند بـه فرستنده و گیرنده رادیوي ثابت مجهز شوند که تا هستند GPSاطالعات پراکندگی ترافیک را بـه ماشین هاي کـه مجهز بـه گیرنده هاي ویت کننده اطالعات عمل مـی کنند. انتقال دهند. درون حقیقت ماشین ها خود بـه عنوان تق بنابراین تغییرات ترافیکی مـی تواند سریعاً بـه راننده هاي دور نیز برسد. دسترسی فراگیر بـه اینترنت: درون آینده خیلی نزدیک، محدوده هاي عمومـی از قبیل - دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 68 @ اینترنتی بی سیم مجهز APفرودگاه ها، ایستگاه ها، فروشگاه هاي بزرگ و ...، بـه د. با استفاده از وسایل قابل حمل، کاربران دیگر بـه عنوان پل هاي بی سیم خواهند ش عمل کرده و دسترسی بـه اینترنت مـی تواند بـه صورت مجازي درون کل محدوده شـهر گسترش یـابد. آگاهی از اطالعات محل: با استفاده از گیرنده و فرستنده هاي ثابت رادیویی، اطالعات - کاربران جالب باشد. مثالً اطالعات توریستی همان محل آگاهی از محل مـی تواند براي و یـا مغازه ها و رستوران هاي ناحیـه. )Wireless Sensor Networkمعرفی شبکه هاي حسگر بی سیم ( -5 WSN ها نوع خاصی از شبکه هايAd Hoc هستند، کـه در آنـها، گره ها مجهز بـه اً بـه اندازه یک سکه) کـه به حسگرهاي هوشمند هستند. یعنی، وسایل کوچکی (تقریب عملکردهاي حسی پیشرفته (مثل حسگرهاي حرارتی، فشارسنج، شنوایی و ...)، یک پردازنده کوچک و یک فرستنده و گیرنده بی سیم با برد کوتاه، تجهیز شده اند. درون این نوع شبکه ها، حسگرها اطالعات را با محیط مبادله مـی کنند که تا یک دید عمومـی براي نشان )Gatewayناحیـه داشته باشند. کاربران خارجی نیز از طریق یک یـا چند دروازه ( مـی توانند بـه ناحیـه دسترسی داشته باشند. ، براي رسیدن بـه دیدگاه بهتر و پتانسیل Ad Hocبه عنوان حالتی از شبکه هاي ر نظر ، ما جزئیـات یک نمونـه ساده راشرح مـی دهیم. یک ایستگاه را دWSNشبکه هاي جهت نشان یک محدوده وسیع درون یک ناحیـه WSNبگیرید کـه از یک شبکه رویدادهاي غیر عادي (مثل آتش گرفتن WSNجغرافیـایی استفاده کنند. با استفاده از جنگل) مـی تواند سریعاً تشخیص داده شود. درون این سناریو، حسگرهاي هوشمند، کـه هر ازش هاي مـهم را انجام مـی دهند و قابلیت ارتباط کدام بـه یک باتري مجهز هستند و پرد همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 69 @ بی سیم دارند، درون مکان هاي استراتژیک، مثالً درون باالي یک تپه با فضاي دید زیـاد، قرار مـی گیرند. هر حسگر یک محدوده چند هکتاري را تحت پوشش قرار مـی دهد و مـی تواند ده هاي جوي (مثل درجه با حسگر هاي دیگر درون محیط ارتباط برقرار کند. گره حسگر دا حرارت، فشار، رطوبت، سرعت باد و جهت باد و ...) را جمع آوري کرده و وضعیت را پردازش مـی کند و از این داده ها، جزئیـات خاص را تعیین مـی کند. بـه صورت دوره اي، حسگرها داده ها را با گره هاي همسایـه مبادله مـی کنند که تا عث ایجاد مشکل شود را گزارش دهند مثل شروع آتش شرایط غیر معمول کـه مـی تواند با سوزي (یعنی درجه حرارت درون یک حسگر از دیگر همسایـه مقداري باالتر مـی شود). درون این روال، از طریق شبکه، داده ها جمع شده و منتشر مـی شوند و مـی توانند توسط یک براي بررسی ( اپراتور خارجی کـه داده هاي جوي را جمع آوري مـی کند گردآوري شوند کیفیت هوا). وقتی یک شرایط خطرناك تشخصی داده شد، یک روال اورژانسی شروع بـه اجرا مـی شود: گره حسگر کـه شرایط غیر عادي را تشخیص داده با گره هاي همسایـه ارتباط برقرار مـی کند که تا بررسی کند کـه آیـا شرایط یکسانی توسط دیگر حسگرها تشخیص سپس، گره فوق، تالش مـی کند که تا دقیقاً موقعیت جغرافیـایی خطر را داده شده هست یـا نـه؛ تشخیص بدهد. اگر شرایط غیر عادي یکسانی توسط دیگر حسگرها تشخیص داده شود این کار مـی تواند بـه صورت مشترك توسط هر دو گره انجام شود که تا محل آتش سوزي مشخص شود. عیت جغرافیـایی کـه آتش وقتی موقعیت تعیین شد، یک پیـام هشدار شامل موق ممکن هست در آن جهت انتشار یـابد تولید و با باالترین اولویت منتشر مـی شود. درون این روش، اپراتور خارجی (براي مثال، یک نگهبان پارك کـه به یک وسیله قابل حمل مجهز است) فوراً عالمت وقوع آتش، موقعیت و جهت انتشار آتش سوزي کـه پیش بینی شده را مـی کند و مـی تواند سریعاً وارد عمل شود. دریـافت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 70 @ WSNمزایـاي شبکه هاي -6 ارائه داد: WSNخصوصیـات زیر را مـی توان براي یک شبکه گره هایی کـه با یکدیگر ترکیب مـی شوند یکسان هستند. WSNدر یک شبکه همگن: - انون خصوصاً وسایلی کـه براي ارتباط استفاده مـی شوند. یک استثنا جزیی درون این ق WSNوجود دارد و آن وقتی هست که انواع مختلف گره هاي حسگر هوشمند درون یک یکسان استفاده مـی شوند. با وجود این، درون این حالت تعداد کالس هاي وسایل مختلفی ).3تا 2که درون شبکه استفاده مـی شوند خیلی محدود هستند (حداکثر ایستا هستند و یـا WSNیک شبکه شبکه ایستا یـا شبه ایستا: گره هاي ترکیب شده درون - ها درون محدوده خیلی وسیعی کار مـی کنند، WSNحداکثر بـه آهستگی حرکت مـی کنند. البته استثنائاتی درون این قانون نیز ممکن هست باشد. از گره هایی کـه در یک ناحیـه جغرافیـایی نسبتاً WSNشبکه نسبتاً پراکنده: یک شبکه - ی شود، بنابراین ارتباط هاي تک پرشی درون بین گره ها بزرگ پراکنده شده اند تشکیل م همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 71 @ عموماً غیر ممکن است. درون حدود WSNشبکه بزرگ: بـه طور نمونـه، تعداد گره هاي ترکیب شده درون یک شبکه - که تا هزارها گره است. دهها WSNکاربرد شبکه هاي -7 ه استفاده کنند، ب WSNدر مـیان سناریوهاي کاربردي زیـادي کـه ممکن هست از موارد زیر اشاره مـی کنیم: بر درجه حرارت اقیـانوس براي پیش بینی وضع هوا: امروزه توانایی ما براي نظارت - مـی توانند براي WSNانجام یک نظارت کلی بر دماي اقیـانوس اندك است. شبکه هاي ، مـی توان دماي جاري آب دریـاها و اقیـانوسها را WSNاین منظور استفاده شوند. با نظارت کرد و این بـه دانشمندان کمک مـی کند که تا پیش بینی هوا را با دقت بیشتري کامالً انجام دهد. تعیین مزاحم: حسگرهاي مجهز بـه دوربین مـی توانند براي شکلی از یک شبکه، کـه بر - منطقه اي کـه دسترسی بـه آن محدود هست نظارت مـی کند، استفاده شوند. درون این حالت، خیص داد و با استفاده از یک پیـام هشدار، سریعاً مراتب را مـی توان مزاحم ها را تش براي مراقبان خارجی منتشر کرد. ) مجهز شده اند مـی توانند براي GPSپیش بینی بهمن: حسگرهایی کـه به وسایل محلی ( - نظارت تحرکات توده هاي بزرگ برف مورد استفاده قرار بگیرند و باعث دقت وند.در پیش بینی بهمن ش بیشتر چالش ها -8 نسبتاً رشد کرده ولی فقدان WSNو Ad Hocهر چند تکنولوژي شبکه هاي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 72 @ کاربردهاي آن تقریباً بـه طور کامل دیده مـی شود. ما مشکالت اصلی کـه در پیش روي وجود دارد را بیـان مـی کنیم. WSNو Ad Hocطراحان شبکه هاي Ad Hocچالش هاي شبکه ، تقریباً کاربردي هاي Ad Hocجود براي شبکه هاي با توجه بـه تکنولوژي مو بـه طور کامل وجود ندارد. چون تعداد زیـادي Ad Hocاساسی بر اساس نمونـه هاي شبکه مطرح هستند هنوز Ad Hocاز مشکالتی کـه براي پیـاده سازي عملی سرویس هاي شبکه حل نشده اند. از جمله : بـه باتري مجهز هستند، یکی از Ad Hocي مـهیـا انرژي: چون گره ها درون شبکه ها - اه اولیـه طراحی، درون نظر گرفتن محدودیت مقدار انرژي مورد نیـاز جهت موثر و کارا بودن هر وسیله است. بدون ساختار بودن توپولوژي شبکه درون هر زمان: چون گره هاي شبکه مـی توانند درون - موماً سیـار هستند، مکان هاي دلخواهی درون یک ناحیـه خاص باشند و همچنین ع توپولوژي گرافی کـه نشان دهنده پیوندهاي ارتباطی بی سیم بین گره ها است، معموالً Ad Hocبدون ساختار است. درون این شرایط بهینـه سازي کارایی پروتکل هاي شبکه کار بسیـار دشواري است. ري نسبت بـه ارتباط با کیفیت پایین: ارتباط درون کانال هاي بی سیم، عموماً قابلیت کمت - کانال هاي با سیم دارند. بنابراین، کیفیت ارتباط توسط فاکتورهاي محیطی تحت تاثیر قرار مـی گیرد (مثل شرایط جوي، موانع طبیعی، تداخل با دیگر شبکه و ...) کـه این موارد بـه دلیل سیـار بودن وسایل بر اساس گذشت زمان تغییر مـی کنند. با منابع کمـیاب و نادر مشخص Ad Hocي محاسبات اجباري منابع: شبکه ها - مـی شوند، مخصوصاً انرژي و پهناي باند شبکه، کـه مقادیر خیلی محدودي درون مقایسه با همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 73 @ حتما تالش کند که تا Ad Hocبیشتر نمونـه هاي شبکه سنتی هستند. پروتکل شبکه هاي فراهم کند. Ad Hocبا وجود محدودیت درون منابع موجود، سطح کارایی بهتري را براي ، شبکه مـی تواند ترکیبی از Ad Hocمقیـاس پذیري: درون بعضی از سناریوهاي شبکه - Ad Hocصدها یـا هزاران گره باشد. این بدان معنی هست که پروتکلها درون شبکه هاي حتما بتوانند بـه صورت کارا و موثر درون قبال تعداد زیـاد گره ها عمل نماید. عنوان شبکه هاي فراگیر استفاده شوند مشکالت زیر حتما در حالتی کـه این شبکه ها بـه - بررسی شوند: قابلیت عملکرد داخلی: درون سناریوهاي شبکه هاي فراگیر، داده ها حتما از طریق انواع - ، سلولی، اي و ... . بـه طور ایده Ad Hocگوناگون شبکه ها مسافرت کنند مثل بـه شبکه دیگر بدون وقفه سوئیچ کنند. اجرا آل، کاربران حتما کارشان را از یک شبکه کار بسیـار دشوار است. "شبکه دستی" مرتب این فعال مشارکت بین گره ها: وقتی پروتکل شبکه خاصی طراحی مـی شود، معموالً - فرض مـی شود کـه همـه گره هاي شبکه بـه طور ارادي درون اجراي این پروتکل مشارکت ، گره هاي شبکه متعلق بـه Ad Hocاي کابردي شبکه هاي مـی کنند. درون برخی سناریوه امور مختلف هستند (کابران خصوصی، حرفه اي ها، سازمان هاي ذینفع و غیرذینفع و ...) بعد نمـی توان مشارکت ارادي را درون اجراي پروتکل ها مسلم دانست. WSNچالش هاي شبکه بی سیم نسبتاً رشد فعالً درون مرحله اي هستیم کـه پیـاده سازي شبکه هاي حسگر کرده هست اما کاربردهاي اساسی شبکه هاي حسگر بـه طور کامل تعریف نشده است، WSNصنایع بـه صورت اختصاصی مـی کوشند که تا بازارهاي مـهمـی را براي کاربردهاي ایجاد کنند. درون شبکه هاي حسگر قبل از آنکه درون مقیـاس هاي بزرگ طراحی و گسترش یـابند دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 74 @ بر سر راه خود دارند: هنوز مشکالت زیـادي حیـاتی است. درون حقیقت WSNمـهیـا انرژي: کاهش مصرف انرژي درون شبکه هاي - چون اندازه گره هاي حسگر کوچکتر شده است، باطري هم ظرفیت کمتري دارد و انرژي موجود بسیـار محدود است. معموالً تعویض یـا شارژ باطري ها غیر ممکن است. تفاده از این مقدار انرژي محدود با بیشترین کارایی ممکن اصلی ترین هدف طراحی، اس است. ارتباط با کیفیت پایین: شبکه هاي حسگر اغلب درون محیط هاي نا آرام گسترش مـی یـابند - و گاهی آنـها تحت شرایط جوي فوق العاده عمل مـی کنند. درون این وضعیت ها، کیفیت مجموع، انجام کارهاي ارتباطات رادیویی ممکن هست به شدت ضعیف شود و در حسگر خواسته شده ممکن هست خیلی دشوار شود. عمل درون محیط هاي بحرانی: درون اکثر سناریو ها، شبکه هاي حسگر حتما تحت شرایط - محیطی بحرانی عمل کنند. بنابراین، ضروري هست که درون این حالت ها گره هایی با حالت فیزیکی دقیق طراحی شوند. کمـیاب هستند، این وضعیت Ad Hocاگر منابع درون شبکه هاي محاسبات اجباري منابع: - حتی بدتر است. پروتکل هاي شبکه هاي حسگر حتما بکوشد WSNدر شبکه هاي کیفیت سرویس را با وجود تعداد منابع اندك موجود فراهم آورد. پردازش داده: با انرژي محدود و کیفیت ارتباطی نسبتاً ضعیف، داده هاي جمع آوري - توسط گره حسگر حتما به طور کلی فشرده شوند و با داده هاي تولید شده مشابه شده توسط گره هاي همسایـه یکجا ادغام شوند. درون این روش، براي ارتباط با مراقب خارجی، منابع نسبتاً کمـی وجود دارد. ها از صدها یـا حتی هزاران گره تشکیل شده اند و بنابراین WSNمقیـاس پذیري: - ها حتما به طور واضح درون مرحله طراحی درون نظر WSNیري پروتکل ها براي مقیـاس پذ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 75 @ گرفته شود. WSNو Ad Hocمقایسه شبکه هاي -9 درون جدول زیر بـه طور WSNو Ad Hocتفاوتها و شباهتهاي بین شبکه هاي خالصه لیست شده اند. خصوصیـات Ad Hoc Network Wireless Sensor Network وسایل ناهمگن ه هاي سیـارگر شبکه پراکنده شبکه بزرگ وسایل همگن گره هاي ایستا شبکه نسبتاً پراکنده شبکه بزرگ چالش ها Ad Hoc Network Wireless Sensor Network مـهیـا انرژي ارتباط با کیفیت پایین بدون ساختار بودن توپولوژي شبکه درون هر زمان محاسبات اجباري منابع مقیـاس پذیري ا انرژيمـهی ارتباط با کیفیت پایین عمل درون محیط هاي بحرانی پردازش داده محاسبات اجباري منابع مقیـاس پذیري کنترل توپولوژي -10 اگر چه گاهی اوقات از واژه کنترل توپولوژي استفاده مـی کنیم، اما یک تعریف واضح از آن بـه طور مشخص وجود ندارد. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 76 @ وژي، هنر هماهنگی گره هاي تصمـیم، نسبت بـه به صورت ساده: کنترل توپول محدوده انتقال اطالعاتشان هست تا موقعی کـه انرژي مصرفی کاهش و یـا ظرفیت شبکه افزایش یـابد، درون این حالت یک شبکه با خصوصیـات مطلوب ساخته مـی شود. بـه عبارت شوند دیگر گره ها با هدف دست یـافتن بـه یک شبکه گسترده سراسري محالً انتخاب مـی (تنظیم مرتبه توانایی انتقال). تعریفی کـه ما از کنترل توپولوژي داشتیم نمـی تواند درون هر محدوده اي از مکانیسم هاي طبیعی توپولوژي هاي شبکه نفوذ پیدا کند. بنابراین تکنیک هاي متمرکز و توزیع شده طبق تعریف ما مـی توانند درون دسته کنترل توپولوژي قرار بگیرند. بـه طور خالصه یک کنترل توپولوژي باید: کامالً توزیع شده و آسنکرون (غیر همزمان) باشد. .1 محلی باشد. .2 توپولوژي اي را گسترش دهد کـه اتصال اصلی شبکه را حفظ کند و فقط بر .3 پیوندهاي دو سویـه تکیـه کند. توپولوژي را با کوچکترین درجه فیزیکی گره تولید کند. .4 اعتماد کند.به کیفیت کم اطالعات .5 پروتکل هاي توزیع کنترل توپولوژي -11 پروتکل هایی کـه براي توزیع کنترل توپولوژي ارائه شده اند بـه قرار زیر است: این نوع از پروتکل ها بـه درست بودن اطالعات مکان گره ها تکیـه روش مبتنی بر محل: - سانتر براي این فرض، این راه آ مـی کنند، بـه فرض اینکه این گره هر توانایی داشته باشد. مجهز کنیم. این توان قادر GPSگیرنده هاي هست که گره هاي شبکه را با کمترین توان هست بیشتر مکان هاي درست را تخمـین بزند و همزمانی پیـام هاي رد و بدل شده بین همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 77 @ ره هاي شبکه را آزاد مـی گذارد. این پروتکل ارزش زیـادي بر واژه تجهیزات سخت گ ی گذارد، اما ضامن پیـام ها نیست.افزاي م روش مبتنی بر جهت: این پروتکل ها بر توانایی گره ها براي تخمـین زدن جهت ارتباط - با همسایـه هاي خود تکیـه مـی کنند. این روش نسبتاً اطالعات کمتري از مکان درست تثبت گره الزم دارد. مانند روش قبلی اطالعات اگر قبل از آن شناسایی شوند مـی توانند شوند اما برعاین مطلب درست نیست. روش مبتنی بر همسایـه: این پروتکل ها بر توانایی گره ها براي تعیین تعداد و - مشخصه همسایـه هایی کـه در محدوده ماکزیمم انتقال آنـها قرار دارند تکیـه مـی کنند و مـیزان فاصله آنـها را بـه ترتیبی خاص درست مـی کنند (ممکن هست براي مثال بر حسب پیوندها). درون این مفهوم خاص، مقدار کمـی اطالعات براي گره ها براي ساختن این توپولوژي نیـاز است. اگر گره اي نتواند همسایـه خود را شناسایی کند، نمـی تواند راهنمایی براي چگونگی تنظیم مرتبه توان انتقال استفاده شود. تنـها راه ممکن براي ان انتقال درون این سناریویی کـه اطالعات دقیقی نداریم مـی تواند تنظیم تنظیم مرتبه تو آنـها بـه صورت تصادفی باشد. درون این روش، مقدار آگاهی، بـه وسیله احتمال توزیع استفاده شده براي تنظیم مرتبه توان انتقال، مـی تواند بـه گره نشان داده شود. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 78 @ نتیجه درون مقابل شبکه هاي سنتی قابلیت هاي بسیـاري WSNو Ad Hocشبکه هاي دارند و مـی توانند درون آینده جایگزین مناسبی براي آنـها باشند. ولی درون حال حاضر مشکالت بسیـاري بر سر راه این تکنولوژي وجود دارد. روش هایی کـه توضیح داده شده کمتر توجه فقط بـه یکی از چند رکن اساسی هر شبکه توجه داشته و به رکن هاي دیگر کرده اند. امـیدواریم درون آینده شاهد آن باشیم کـه این شبکه ها با توپولوژي هاي بهتر و کاملتر ارائه شوند که تا بشر را درون ارائه هر چه بهتر اطالعات یـاري رساند. منابع 1- Mohapatra.P, Krishnamurthy.s, AdHoc Networks: Technologies and Protocols, Springer,2005 2- Sanati,Paolo, Topology Control in Wireless AdHoc and Sensor Networks, Wiley,2005 3- Conti, Marco , at al, Mobile AdHoc Networking, Wiely,2004 4- C-K Toh,Ad Hoc Mobile Wireless Networks: Protocola and Systems, prentice Hall Ptr,2002 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 79 @ ه پروتکل هاي مسیریـابی درون شبکه هايبررسی و مقایس Ad-Hoc 2، حسین محمدي 1محمد تقی خیر آبادي چکیده مجموعه اي از گره هاي متحرك هست که بـه صورت دینامـیک Ad-Hocشبکه . اندو اتصاالت بین این گره ها دائما درون حال تغییر هست و موقتی درون کنار هم قرار گرفته درون این شبکه ها هیچ پشتوانـه سیمـی و یـا مرکز مدیریتی وجود ندارد و لذا گره ها حتما بـا هم همکاري نمایند که تا بسته ها بـه مقاصد موردنظرشان برسند. محدودیت مصرف انرژي و پهناي باند از خصوصیـات اساسی این شبکه هاي بی سیم است. یک پروتکـل مسـیریـابی جاد کند که تا پهناي باند ناچیزي را اشغال نمایـد.این مقالـه تعـدادي از حتما سرباره کمـی ای مبتنـی بـر جـدول و را کـه به دو دسته کلـی ad-hocپروتکل هاي مسیریـابی شبکه هاي مبتنی بر تقاضا تقسیم بندي مـی شـوند بررسـی کـرده و برخـی خـواص آنـهـا را بـا هـم مقایسه مـی نماید. -شـبکه هـاي متحـرك -شبکه هاي بـی سـیم -بی روتکل مسیریـاپ کلیدي:کلمات ad-hoc شبکه هاي گروه کامپیوتر - دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان ١ گروه کامپیوتر - سالمـی واحد گرگان دانشگاه آزاد ا ٢ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 80 @ مقدمـه مجموعی از چند گره متحرك هست که یک کانـال رادیـویی ad-hocیک شبکه یکسان را بـه اشتراك مـی گذارند و بدون استفاده از هیچ مدیریت متمرکز و یـا گسـترده بـه درون موقعیت هایی کـه وجود یـک پشـتوانـه ردوبدل اطالعات مـی پردازند. اینگونـه شبکه ها یـا از لحاظ فیزیکی غیر ممکن و یـا از لحاظ اقتصادي مقرون بـه صرفه نمـی باشد کـار بـرد دارند مثل کنفرانس هاي علمـی ، نجات آسیب دیدگان بالیـاي طبیعی و یـا کـاربرد هـاي ]1[نظامـی. اشـد و بـه علـت درون اینگونـه محیط ها هر گره حتما قـادر بـه مسـیریـابی بسـته ب محدودیت گستره انتشاري گره ها، هر دو گره براي برقراري ارتباط ممکن هست نیـاز بـه زنجیره اي از گره هاي واسطه داشته باشند . بـه علت طبیعت نا پایـدار درون ایـن شـبکه هـا .فقدان پهناي باند 1بحث پیدا و نگهداري مسیر از اهمـیت برخوردار است. دو عامل ــاد ــک 2 زیـ ــال یـ ــه دنبـ ــه بـ ــود کـ ــی شـ ــث مـ ــاتري باعـ ــدود بـ ــوان محـ .تـ پروتکل مسیریـابی مقرون بـه صرفه باشیم. بطور کلی هدف از مسیریـابی آن هست که یـک بسته بصورت مطمئنی از مبدا بـه مقصد انتقال یـابدعالوه بر ایـن مـاکزیمم کـردن ظرفیـت ] 2[بی است.ها از اه دیگر مسیریـا شبکه ومـینیمم تاخیر بسته بـه دو دسته مبتنی بر جدول و مبتنی ad-hoc پروتکل هاي مسیریـابی شبکه هاي بر تقاضا تقسیم بندي مـی شوند کـه در بخش دوم بـه بررسی چند پروتکـل از دسـته اول پرداخته و بخش سوم را بـه بررسی چند پروتکل از دسته دوم اختصاص مـی دهـیم ، درون ها با یکدیگر مقایسه خواهند شد. نیز برخی خواص پروتکل 4ادامـه مقاله و در بخش همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 81 @ .پروتکل هاي مسیریـابی مبتنی بر جدول:2 درون این دسته پروتکل ها ، ابتدا اطالعات مسیریـابی کلیـه مقاصد ممکن شـبکه ، جمع آوري شده و در گره ها ذخیره مـی گردد. درون این پروتکل ها اطالعـات مسـیریـابی ک و هم درون هنگا م رخداد تغییر توپولوژیکی بـین گـره هـا ردو بـدل هم بصورت پریودی مـی شوند. این موضوع باعث مـی شود که تا تاخیر الزم بـراي مسـیریـابی درون ابتـداي ارسـال ترافیک داده بـه مقصد کاهش یـافته و مـینیمم شود ولی درون عوض منابعی کـه براي استقرار و . پروتکـل هـاي ]3[مـیرونـد ، تلـف مـی گـردد انتشار دوباره مسیر هاي بالاستفاده بکـار . روش 2. تعداد جداول مـورد نیـازبراي ذخیـره اطالعـات مسـیریـابی و 1این دسته درون انتشار تغییرات توپولوژیکی درون سطح شبکه ، با هـم تفـاوت دارنـد. اکنـون بـه بررسـی شود :تعدادي از پروتکل هاي این دسته پرداخته مـی 1-2.DBF :Distributed Bellman-Ford ]4[ درون این پروتکل هر گره ، یک جدول مسیر یـابی دارد کـه بـه ازاي هـر مقصـد شبکه، اطالعات زیر را درون خود نگه مـی دارد : بسته حتما به آن ارسال شود. ,.گره بعدي کـه براي رسیدن بـه مقصد 1 . …. معیـاري از قبیل فاصله که تا مقصد و تاخیر ارسال و2 ر گره، فاصله خود که تا دیگر گره هاي شبکه را بـه کلیـه گره هاي همسایـه خود مـی فرستد ه . همسایگان برپایـه دریـافت این اطالعات ، جداول مسیر یـابی خـود را درون صـورت وجـود تغییري درون فواصل دریـافتی ، بر اساس فرمول زیر اصالح مـی کنند: D(i ,j) =min [d(i,k) D(k ,j)] i بهاي ارسال مستقیم از گره (d(i,kو jبه iطول کوتاهترین مسیر از گره (D(i,jکه مـی باشد . iیکی از همسایگان گره kو گره kبه گره دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 82 @ مراحل فوق تکرار مـی شود که تا اینکه کلیـه گره هاي شبکه اطالعات بروزي را از کل شـبکه د زیـاد دارد ولـی بـه علـت بدست آورند. اگرچه این پروتکل درون شبکه هاي ثابت کـاربر سرباره زیـاد تازه سازي و مشکل رخداد حلقـه هـایی درون مسـیریـابی ، بـراي شـبکه هـاي ad-hoc .مناسب نمـی باشد 2-2.DSDV : Destination Sequenced Distance Vector ] 5-6-7[ مسـیرها DSDVاستوار هست با این تفاوت کـه در DBFاین پروتکل بر پایـه ي از حلقه خواهند بود. هر ردیف از جداول مسیر یـابی گره ها، بـا یـک عـدد دنبالـه عار همراه هست که توسط مقصد تولید مـی شود . هر گره مقصد درون هربـار ارسـال اطالعـات مسیریـابی خود عدد دنباله متناظر با خود را یک واحد افزایش مـی دهد. این موضوع سبب ه ، باز شناخته شوند و حلقه هاي مسیریـابی ایجاد نشوند. مـی شودکه مسیر هاي تازه از کهن ــابی ــازه ســازي جــداول مســیر ی ــراي ت ــه بیشــتري دارد ب ــدد دنبال ــه ع ــذا مســیري ک ل بکار مـی رود. پیـام هاي تازه سازي چه بـه صـورت پریودیـک و چـه بـه صـورت غیـر اشی از پیـام پریودیک توسط هر گره بـه همسایـه ها ارسال مـی گردد. براي کاهش سرباره ن . افزایشی ، استفاده مـی شـود.پیـام 2. کامل و1هاي تازه سازي از دو نوع بسته تازه سازي کامل شامل کلیـه اطالعات جدول مسیریـابی و پیـام افزایشـی شـامل تغییـرات جـدول درون مقایسه با آخرین پیـام کامل ارسالی مـی باشد کـه در شبکه هاي با تحرك کمتر بکار مـیرود. استفاده از پیـام افزایشی هر گره جدولی کـه حاوي اطالعات ارسالی درون آخـرین درون صورت پیـام تازه سازي افزایشی مـی باشد ، درون خود ذخیره مـی کند. 3-2.WRP : Wireless Routing Protocol ] 8[ جدول است: 4در این پروتکل هر گره مسئول نگهداري مزبور که تا مقصد از طریق هر یک از همسایگانش.فاصله گره : .جدول فاصله1 .جدول مسیر یـابی : براي هر مقصد مشتمل براطالعات زیر هست :2 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 83 @ الف . فاصله ب . گره بعدي کـه بسته حتما به آن ارسال شود ج . گره قبل از مقصد بر روي مسیر دت زمانی کـه از . جدول بهاي اتصال : شامل بهاي ارتباط با هر یک از همسایـه ها و م3 گذرد، مـی باشد. دریـافت آخرین پیـام، ازآن همسایـه مـی .لیست ارسال دوباره پیـام : شامل لیست همسایـه هایی هست که دریـافت پیـام را تصـدیق 4 نکرده اند . بسته هاي تازه سازي هم ب.صورت پریودیک و هم درون هنگام رخـداد تغییـر درون سـاختار مـی شوند کـه هر ردیف آن شامل مقصد و فاصـله تـا آن شبکه بـه گره هاي همسایـه ارسال مقصد و گره قبل از مقصد مـی باشد . بر پایـه دریـافت این اطالعات هر گره جدول فاصـله خود را تصحیح مـی کند . هر گره بعد از دریـافت پیـام تازه سازي هریـک از همسـایگانش تصـحیح مـی کنـد بلکـه نـه تنـها اطالعات مربوط بـه آن را ,در ارتباط با یک مقصد خاص مسیرهاي مربوط بـه مقاصد دیگر را نیز چک مـی کند که تا ببیند کـه آیـا از آن گره همسایـه از دست رفته عبور مـی کند ؟ اگر چنین مسیري یـافت شد آنرا نیز تصحیح مـی کنـد.پس از تصحیح جدول فاصله هر گره جدول مسیریـابی خود را نیز تصحیح مـی نماید . 4-2.GSR :Global State Routing ] 9[ ، ساخته شده اسـت کـه درون آن LSاین پروتکل براساس پروتکل حالت پیوند هر گره هنگام رخداد تغییري درون اتصاالت خود اطالعات حالت پیوند رابه کلیـه گـره هـاي را هر گره بصورت پریودیک جداول توپولـوژي خـود GSRشبکه ارسال مـی کند. اما درون به همسایگانش مـی فرستد. جدول توپولوژي هر گره شامل اطالعات حالت اتصال گزارش شده توسط مقاصد شبکه مـی باشد هر ردیف از این جـدول توسـط یـک عدددنبالـه مـهـر دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 84 @ مـی شود و در صورتی تازه سازي مـی شود کـه عدد دنبالـه متنـاظر بـا اطالعـات دریـافتی .لیسـتی از 1باشد. هر گره عالوه بر جدول توپولوژي ، بزرگتر از عدد ثبت شده درون جدول .جـدول 3بعدي کـه بسته ها حتما به آن ارسال شوند. hop. جدول2کلیـه همسایـه هایش فاصله (کمترین فاصله بـه هر گره مقصد شبکه)را درون خود نگه مـی دارد. هـر گـره پـس از ازي مـی کنـد. سـپس جـدول دریـافت پیـام هاي مسیریـابی جدول توپولوژي خود را تازه س را بـه همسـایـه هـاي خـود ارسـال LSمسیریـابی را دوباره محاسبه مـی کنـدو اطالعـات مـی کند. دقت شود کـه این اطالعات بـه صورت پریودیک ارسال مـی شـوند . لـذا صـحت پایـه هست که درون هنگام رخداد تغییـر اتصـال LSمسیریـابی این الگوریتم کمتر از الگوریتم نماید. پیـام تازه سازي ارسال مـینیز 5-2 .FSR :Fisheye – State Routing ] 11-10[ هست در این روش هر گره اطالعات مسـیریـابی GSRنسخه بهبود یـافته اي از خـود) را بـا فواصـل زمـانی 1کلیـه گره هاي نزدیک خود(گره هاي واقـع درون ناحیـه دیـد تازه سازي مـی کند. بنابراین اطالعات مسیریـابی گـره کوتاهتري نسبت بـه گره هاي دورتر هاي نزدیک بـه یک گره خاص از صحت بیشتري نسبت بـه گره هاي دورتر برخوردارنـد. البته هر چه بسته بـه مقصد نزدیکتر مـی شود اطالعات مسیریـابی صحت خود را بدسـت ع باعـث مـی آورند و نـهایتا بسته بصورت صحیحی بـه مقصد مـی رسـد کـه ایـن موضـو سرباره کمتر و لذا صرفه جویی درون پهناي باند مـی شود ولـی درون عـوض زمـان الزم بـراي همگرایی بیشتر مـی شود. 6-2.CGSR: Cluster- Gateway Switch Routing ] 12[ 1 scope همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 85 @ این پروتکل براي شبکه اي با ساختار کالستر بنـدي شـده ، طراحـی گردیـده شود کـه دسترسی بـه کانال را براي اعضاي انتخاب مـی 2سرگروهی 1است. درون هر کالستر بـه سر گروه ها تقدم دسترسی MACکنترل مـی کند. درون الیـه MACکالستر خود درون الیـه داده مـی شودو کلیـه اعضاي یک کالستر مـی توانند با سر گروه خود و یـا با یکدیگر ارتباط ز الگـوریتم خاصـی اسـتفاده داشته باشند.براي جلوگیري از تغییـر مـداوم سـرگروه هـا ا مـی شود.دراین الگوریتم سر گروه ها تنـها درون صورتی تغییر مـی کنند که: .دو سرگروه بـه محدوده ارتباطی هم وارد شوند.1 .یک گره از تحت پوشش همـه سرگروه ها خارج شود.2 هر گره دو جدول دارد: بـه آدرس سـرگروه آن . جدول اعضاي کالسترکه آدرس هـر گـره مقصـد درون شـبکه را 1 مربوط مـی کند. بعدي براي رسیدن بـه کالستر مقصد را نشان مـی دهد. hop.جدول مسیریـابی کـه 2 هر دو جدول از اعداد دنباله براي تشخیص مسیر هاي مانده استفاده مـی کنند. ردوبدل مـی شـوتد 3 بسته ها بطور متناوب بین سر گروه ها و گره هاي مرزي CGSRدر که تا به کالستر مقصد برسند هر گره نیـاز بـه ارسال پریودیک جدول اعضـاي کالسـتر دارد و جدول خود را برپایـه دریـافت این پیـام هـا تـازه سـازي مـی کنـد. درون ایـن پروتکـل تنـهـا مسیرمنتهی بـه سر گروه ها نگهداري مـی شوند و لذا مـیزان سرباره مسیریـابی کـاهش مـی یـابد. 7-2.Lanmar Routing :] 13-14[ 1 Cluster 2 Clusterhead 3 gateways دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 86 @ درون این پروتکل گره هاي شبکه بـه گروه هایی کـه خواص تحرکی مشـابه دارنـد انتخاب مـی کند کـه ایـن landmark شوند. هرگروه یک گره را بـه عنوان تقسیم بندي مـی گره اطالعات مربوط بـه کلیـه اعضاي گروه خود را درون بر دارد .در هر گروه یـک الگـوریتم ، الگـوریتم بـردار اجرا مـی شودو بین گروه ها هم FSRمثل 1مسیریـابی ناحیـه بندي شده بصـورت FSRفاصله اجرا مـی گردد .پس هر گره اطالعات مسیریـابی را طبق الگوریتم پریودیــک بــه همســایگان خــود ارســال مــی کنــد و بــا پیــام هــاي تــازه ســازي فــوق، دو بردار زیر را نیز ضمـیمـه مـی کند: هاي کلیـه گروه ها landmark.بردار فاصله براي 1 landmark.بردار فاصله براي دریفترهاي گروه کـه عبارتند از گره هایی کـه از ناحیـه کار 2 اند.گروه خارج شده بر اساس تعداد گره هایی کـه در ناحیـه دید آنـها قرار دارنـد انتخـاب landmarkگره هاي مـی شوند. ته داده بـه مقصد ابتدا چک مـی شود کـه اگر مقصد درون ناحیـه دید مبدا حال درون ارسال یک بس مبـدا، بسـته ارسـال مـی شـود. درون غیـر FSRبود با استفاده از جدول مسیریـابی پروتکل اینصورت بردار دریفترها باز بینی مـی شود اگر ردیفی درون رابطه با مقصد یـافت شـد بسـته باتوجه بـه آدرس گروه منطقی مقصدوبردار متناظر فرستاده مـیشود درون غیراینصورت hopبه landmark ها بـه دنبالhop بعدي براي ارسال بهlandmark گـروه مقصـد مـی گـردد وبسته را بـه آن ارسال مـی کند کـه بسته بر سر راه خود وارد ناحیـه دید مقصد مـی شـود و لذا بـه مقصد هدایت مـی شود. 8-2 . OLSR: Optimized Link State Routing ] 15[ 1 Scope-based همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 87 @ تغییر یـافته اي از پروتکل حالت پیوند هست که درون بسته هاي تازه سـازي خـود تنـها زیر مجموعه اي از همسایـه هایش را شامل است.در پروتکل حالـت پیونـد هـر گـره اطالعات کلیـه گره هاي همسایـه اش را درون هنگام تغییر یک اتصال ، بـه کل شـبکه ارسـال روش دو بهبود صورت گرفته است:مـی کند.اما درون این ، مسئولیت انتشار بسته ها را بـه عهـده دارنـد نـه MPRاول : تنـها گره هایی تحت عنوان کلیـه گره هاي شبکه دوم : براي کاهش سایز پیـام هاي حالت اتصـال هـر گـره تنـهـا اطالعـات حالـت اتصـال ازه سازي خود ارسال مـی انتخاب کرده اند درون پیـام ت MPRهمسایگانی کـه آنرا بـه عنوان کنند. هاي یک گره از بین همسایگان آن گره کـه با آن اتصال دوطرفه دارند، MPRو اما از گره مبدا، از طریق آنـها hopانتخاب مـی شوند بـه طوریکه کلیـه گره هاي با فاصله دو ه قابل دسترس باشند. وقتی پیـامـی از طرف یک گره ارسال مـی شود کلیـه گره هاي همسای آن هستند و MPRآنرا دریـافت و پردازش مـی کنند اما تنـها آنـهایی کـه متعلق بـه مجموعه این پیـام را قبال دریـافت نکرده باشند آنرا درون شبکه ارسال مـی نمایند. دقت شود کـه هر گاه انتخاب کرده اند حاصل MPRتغییري درون مجموعه گره هایی کـه یک گره را بـه عنوان ازي توسط گره مزبور منتشر مـی گردد . عالوه بر این، پیـامـهاي تازه شد ، پیـام تازه س سازي بصورت پریودیک هم تولید مـی شوند.. پروتکل هاي مسیریـابی مبتنی بر تقاضا:-3 درون این دسته مسیرها تنـها درون هنگام نیـاز ساخته مـی شوندو مشتمل بر دو مرحلـه ه کشف مسیر درون هنگام نیـاز مبـدا بـه .نگهداري مسیر مـی باشند. مرحل2.کشف مسیر و 1 مسیر آغاز مـی شود ولی مرحله نگهداري مسیر، مسیرهاي بی اعتبار را حذف کرده ویـک دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 88 @ فاز کشف مسیر جدید چه بصورت عمومـی وچه بصورت محلی آغاز مـی نماید.این دسـته پروتکل ها درون مصرف منابع شبکه صرفه جویی مـی کنند اما تاخیر بیشتري درون مقایسـه بـا روش مبتنی بر جدول دارند. تفاوت پروتکل هاي مختلف این دسته با یکدیگر، درون نحـوه کشف مسیر و نگهداري آن مـی باشد. 1-3.CBRP : Cluster Based Routing Protocol ] 16-17[ شبکه بـه کالسترهایی کـه ممکن هست همپوشانی داشته باشند تقسیم مـی شود هر از سـرگروه آن قابـل دسترسـند تشـکیل hopره هایی کـه بـا فاصـله یـک کالستر از گ مـی شود و بین هر دو کالستر همپوشان یـک گـره مـرزي وجـود دارد. اتصـاالت داخـل کالستري حتما دوطرفه باشد.هر گره جدولی تحت عنوان جدول همسایـه دارد کـه براي هر همسایـه حاوي اطالعات زیر هست : عم از یک ویـا دو طرفه بودن اتصال) حالت اتصال (ا .1 حالت همسایـه (اعم از عضو ویـا سرگروه بودن) .2 هر سردسته کالستر اطالعـاتی راجـع بـه اعضـاي کالسـترش وجـدولی بـه نـام جـدول کالسترهاي مجاور نگهداري مـی کنـد. جـدول کالسـتر هـاي مجـاور بـراي کالسـترهاي .گره مرزي کـه کالستر از طریـق آن 2.سرگروه کالستر موردنظر 1همسایـه حاوي اطالعات قابل دسترس هست ، مـی باشد. هرگاه گره اي بخواهد بسته اي بـه مقصد بفرستد بسته هاي درخواسـت مسـیري تنـهـا بـه سرگروه کالسترهاي همسایـه مـی فرستد. هر سـرگروه چـک مـیکنـد کـه آیـا مقصـد درون صد فرستاده مـی شـود درون غیـر کالسترش واقع هست یـا نـه؟ اگر بود کـه پیـام مستقیما بـه مق اینصورت پیـام بـه سرگروه کالسترهاي همسایـه ارسال مـی شود آدرس سرگروه ها ي مـیانی درون بسته ضبط مـی شود.وقتی مقصد پیـام درخواست را دریـافت کرد از طریق مسـیر ضـبط همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 89 @ شده درون آن ، جوابی بـه مبدا مـی فرستد . اگر درون هنگام ارسال بسـته اتصـالی بشـکند پیـام یی بـه مبدا ارسال مـی شود و یک مکانیزم کشف محلی مسیر هم آغاز مـی شود تـا درون خطا صورت امکان مسیر بـه صورت محلی بازسازي شود و کل شبکه را تحت تاثیر نگذارد . 2-3.AODV :Ad-hoc On Demand Distance Vector ] 5-18-19[ ن مسیري بـه مقصد ، است. براي یـافت DSDVاین پروتکل بهبودي از پروتکل مبدا یک بسته درخواست مسیر ارسال مـی کند همسایـه هاي مبدا بـه نوبه خود ، بسته را بـه همسایگانشان مـی فرستند که تا اینکه این بسته بـه مقصد ویـا گره مـیانی مطلع از مسیري بـه شد مقصد ، برسد . هر گره ، این بسته را درون صورتی کـه آنرا یکبار دیگر مشاهده کرده با دور مـی ریزد . بسته هاي درخواست مسیر از اعداد دنباله ، براي اطمـینان از عدم وجود حلقه درون مسیرها استفاده مـی کنند. این عدد دنباله باعث مـی شود کـه گره هاي مـیانی تنـها درون صورتی بـه درخواست مسیر جواب دهند کـه اطالعات تازه اي از مسیر درون اختیـار داشته ه درون ارسال بسته هاي درخواست مسیر بـه همسایـه هایش ،گره اي کـه از آن باشند. هر گر اولین کپی درخواست را دریـافت کرده ، درون جدول مسیر یـابی خود ضبط مـی کند کـه این جهت ساختن مسیر معبراي ارسال بسته جواب بکار مـی رود. وقتی بسته اطالعات سیر انتخابی ، جدول مسیریـابی خود را جواب بـه مبدا فرستاده مـی شود گره هاي مـیانی م براساس آن تنظیم مـی کنند. درون صورت رخداد شکست یک اتصال ، پیـام خطایی بـه مبدا فرستاده مـی شود و مبدا درون صورت نیـاز اقدام بـه بازسازي مسیر مـی کند. 3-3.DSR :Dynamic Source Routing ]4-20-21[ آن مطلع شده هست را ذخیره مـی کند کـه آنـهـا هر گره این پروتکل، مسیرهایی کـه از هرگـاه مبـدا نیـاز بـه مسـیري را هر گاه از مسیرهاي جدید آگاه شد تازه سازي مـی کند. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 90 @ داشت جدول مسیریـابی خود را نگاه مـی کند درون صورت عدم وجود مسیر مطلوب ، بسته است. هر درخواست مسیري را بردکست مـی کند کـه این بسته حاوي آدرس مبدا و مقصد گره مـیانی چک مـی کند کـه آیـا مسیري بـه مقصد مربوطه دارد یـا نـه؟در صـورت وجـود ، مسیر خود را بـه مسیر ذخیره شده درون بسته درخواست اضافه مـی کندو بسته جوابی بـه مبدا مـی فرستد .اما اگر مسیري یـافت نشد آدرس خود را بـه مسیر ضبط شـده درون بسـته اضـافه ا بـه همسایـه هـایش ارسـال مـی دارد.هـر گـره درون صـورتی بسـته درون مـی کند و آن بسته ر خواست را پردازش مـی کند کـه قبال آنرا ندیده باشد .در ارسال بسته جواب ، گره پاسخگو حتما مسیري بـه مبدا داشته باشدکه اگر اتصاالت دو طرفه نباشند گره پاسخگو یک مرحلـه را بر روي این درخواست جدیـد سـوار جستجو مسیر بـه مبدا آغاز مـی کندو جواب مسیر مـی نماید. هر گاه گره اي توسط الیـه خط از شکست اتصالی مطلع شد یک بسته خطـاي مسیر تولید مـی کند ولذا کلیـه گره هاي دریـافت کننده این بسته ردیف مربوطه را از جدول ی کند.خود حذف مـی کنندو سپس مبدا درون صورت نیـاز اقدام بـه دوباره سازي مسیر م 4-3.LMR : Light Weight Mobile Routing ] 17 [ درون این پروتکل گره مبدا براي بدست آوردن مسیري بـه مقصد یک بسته درخواست درون شبکه منتشر مـی کند. جواب مسیر توسط یک یـا چند گـره کـه از مسـیري منتهـی بـه هرگره پـس از دریـافـت پیـام درخواسـت مقصد اطالع دارند بـه مبدا برگردانده مـی شود . مسیر، اگر مسیري نداشته باشد درخواست را بـه همسایگانش مـی فرستد و اگر مسـیري را بشناسد اتصاالت بدون جهت را از طریق شناور ساختن یک بسته جواب بـه مبـدا جهـت دار مـی کند.جهت اتصاالت بـه سمت مبدا جواب خواهد بود. معیـار انتخاب مسـیر درون ایـن پروتکل سریعترین مسیر هست بطوریکه قبل از تغییرات توپولوژي قابل استفاده باشـد . درون از مکانیزم معسازي اتصاالت استفاده مـی کند بـه این LMRهنگام رخداد هر تغییر ، صورت کـه هر گاه گره اي کلیـه اتصـاالت پـایین دسـتی خـود را از دسـت بدهـد ، تمـام همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 91 @ مـی کند . مسیر یـابی درون این پروتکل بصورت نقطه بـه معکوساتصاالت باال دستی خود را بعدي بـه سوي مقصد را نگهداري مـی کند. hopنقطه هست و هر گره تنـها اطالعات 5-3. TORA :Temporally Ordered Routing Algorithm ] 22-6 [ لـوژي درون این پروتکل سعی مـی شود کـه با محدود دامنـه اثر تغییرات توپو سرباره ارتباطی کاهش یـابد. نحوه عملکرد این پروتکل را مـی توان بـه جاري شدن آب بـه سمت پایین تپه و بطرف مقصد خاص تشبیـه نمـود کـه آب درون لولـه هـایی کـه همـان اتصاالت بین گره ها هستند روان مـی شودو نقطه تقاطع این لوله ها همان گره هاي شـبکه ر بسته هاي داده مـی باشد. درون این الگوریتم هر گره ارتفـاعی را وآب درون لوله ها نمایـانگ درون مقایسه با مقصد براي خود اختیـار مـی کند کـه این ارتفاع توسـط پروتکـل مسـیر یـابی اگر لوله بین دو گره مسدود شـد و آب نتوانسـت درون آن جریـان یـابـد . تعیین مـی شود ره هاي همسایـه تغییر مـی یـابد بطوریکه آب ارتفاع گره بـه مقداري بزرگتر از ارتفاع دیگر گ دیگر بـه طرف آن جریـان نیـابد و مسیر دیگري را بـه سمت مقصد درون پیش گیرد. این تغییـر ارتفاع حتما همزمان با شکست اتصال صورت گیرد و لذا بـه یک همزمانی درون شبکه نیـازمند پاکسـازي مـی شبکه گردیـد یـک پیـام 1هستیم. هرگاه گره اي متوجه قسمت بندي شدن فرستد که تا کلیـه مسیر هاي بی ارزش پاك شوند . دقت شود کـه هر گره براي ارسال بسته تازه سازي مسیر درون شبکه ارتفاع نسـبی خـود را نسبت بـه مقصد درون بسته ضمـیمـه مـی کندو لذا هر گره اي کـه آنرا دریـافت کرد ارتفاع خـود تغییر مـی دهد کـه این موضـوع باعـث را بـه مقداري کـه بزرگتر از ارتفاع مورد اشاره هست به وجود آمدن یک سري اتصاالت جهت دار مـی گردد. 1 partitioning دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 92 @ 6-3.ABR :Assotiative - Based Routing ] 23-24[ درون این پروتکل مسیرهایی کـه عمر طوالنی تري داشته باشند مسیر هاي انتخابی مسیر بردکست مـی کند هر هستند وقتی مبدا هیچ مسیري بـه مقصد ندارد یک درخواست گره مـیانی کـه این پیـام را دریـافت کرد مشخصه خود را بـه آن مـی افزاید و آن را دوباره ارسال مـی کند درون نـهایت مقصد از تعدادي مسیر مبدا ممکن بـه سوي خود مطلع مـی شود را بصورت 1 کـه یکی از آنـها را انتخاب مـی کند. هر گره شبکه یک عالمت رادیویی مـی شمارد. این یک ارسال مـی کند و همچنین عالمات دریـافتی از همسایگانش راپریود مقدار نشاندهنده مـیزان ارتباط آن گره با همسایگانش مـی باشد. دقت شود کـه مـیزان ارتباط هر گره هم عالوه بر مشخصه اش ، درون بسته درخواست مسیر اضافه مـی شود و لذا .از لحاظ ارتباطی پایدارتر باشد مقصد مسیري را انتخاب مـی کند کـه مرحله نگهداري مسیر بـه این صورت هست که هر گره سعی درون بازسـازي محلـی مسـیر دارد بـه این طریق کـه هر گاه گره ا ي از رنج ارتباطی گره دیگر خارج شد گره پایین دستی یک پیـام خطا بـه طرف مقصد مـی فرسـتد تـا مسـیرهاي بـی ارزش حـذف شـوند ، گـره دستی نیز یک درخواست محلی ارسال مـی کند اگر این گره نتوانست مسیر باارزشی را باال بیـابد گره باالدستی بعدي مطلع شده و مرحله بازسازي محلی را آغاز مـی کنـد اگـر ایـن مراحل تـا حـدود نصـف مسـیر بـه طـرف مبـدا بازگشـت کـرد ، الزم اسـت کـه خـود مبدا یک مرحله کشف مسیر آغاز نماید. 1 beacon همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 93 @ 7-3.SSR :Signal Stability Routing ] 5-25[ درون این پروتکل از معیـار مسیر یـابی قـدرت سـیگنال دریـافتی از ارتباطـات مسـیر، درون انتخاب مسیري هست کـه از اتصـاالتی بـا قـدرت SSRاستفاده مـی شود .ایده اساسی ر طـوالنی تـر سیگنال زیـاد برخوردار باشد . چنین معیـاري منجر بـه مسـیر هـایی بـا عمـ مـی شود و لذا بـه نگهداري مسیر کمتري نیـاز داریم .براي بکار بردن این معیـار هـر گـره بصورت پریودیک عالمت هاي رادیویی درون الیـه خط منتشر مـی کند کـه البته مشخصه گـره را بـه همراه دارد .هر گره قدرت سیگنالی کـه این عالمت ها تحت آن درون یـافت شده را درون ضبط مـی کندو بر پایـه آن قدرت اتصال را بدست مـی آورد. هـر گـاه درخواسـتی درون خود یک گره دریـافت شد این بسته تنـها درون صورتی کـه قبال دیده نشده باشد و همچنین بر روي یک اتصال قوي دریـافت شده باشد، دوباره منتشر مـی شود . لذا هر گاه بسته درخواستی بـه ره هاي مـیانی مـی باشـدو مقصـد آن مسـیري را انتخـاب مقصد رسید شامل آدرس کلیـه گ مـی کندکه اول از همـه رسیده باشد ، سپس یک بسته جواب مسیر بـه مبـدا مـی فرسـتد و کلیـه گره هاي مـیانی مسیر منتخب یک ردیف جدید درون جدول مسیر یـابی خـود (شـامل دست رفت یک بعدي بـه سوي مقصد ) بوجود مـی آورند هر گاه مسیري از hop:مقصدو بسته خطا بـه مبدا فرستاده مـی شود مبدا هم پیـامـی براي حذف مسیر بی ارزش ارسال کرده و در صورت نیـاز مرحله کشف مسیر جدید را آغاز مـی نماید. 8-3.DLAR : ] Dynamic Load-Aware Routing 26[ گاهی مـیزان درون این پروتکل بار گره هاي مـیانی معیـار اصلی انتخاب مسیر هست و اگر ازدحام بسته ها درون صفوف ارسال گره هاي مـیانی یک مسیر زیـاد شود آن مسیر حتما دوباره سازي شود .گره مبدا درون هنگام نیـاز یک بسته درخواست مسیر منتشر مـی کند هر گره کـه این درخواست را دریـافت کند، یک ردیف بـه جدول خود مـی افزاید کـه شـامل اطالعـات دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 94 @ قبلی کـه این بسته را از آن دریـافت کـرده، مـی باشـد hopچنین آدرس مبدا ومقصد و هم مـی کند .مقصـد سپس اطالعات باري خود را ضمـیمـه بسته درخواست کرده وآنرا ارسال صبر مـی کند که تا کلیـه مسیر ها را درون یـافت کند آنگاه مسیر با کمترین بار را انتخاب کـرده و ترین بار را دارد کـه مجموع بار کلیـه گـره هـاي بسته جوابی بـه مبدا مـی فرستد مسیري کم مـیانی آن کمترین باشد . درون صورت رخداد شکست اتصال ، گره مبدا خبردار مـی شـودو براي ساختن مسیر جدید اقدام مـی کند. 9-3.LAR :Location – Aided Routing ] 27 [ ر کـاهش سـرباره این پروتکل با بکار گیري اطالعات موقعیتی گره مقصـد ، سـعی د ناشی از کشف مسیر دارد.در این روش گره مبدا با استفاده از اطالعات قبلـی از موقعیـت مقصد وسرعت آن ناحیـه اي را تخمـین مـی زند کـه مقصد درون حال حاضـر امکـان حضـور دارد.این ناحیـه بـه ناحیـه مورد انتظار معروف است. هر گاه گره مبـدا نیـاز بـه مسـیري بـه د ناحیـه اي را مشتمل بر ناحیـه مورد انتظار و نـواحی دیگـري درون اطـراف مقصدداشته باش ناحیـه مورد انتظار بـه نام ناحیـه درخواستی درون نظر مـی گیرد و سپس تنـها گره اي بایـد پیـام درخواست مسیر را دوباره ارسال کند کـه درون این ناحیـه واقـع باشـد. سـپس گـره هـاي را بـه همسایگانشان مـی فرستند که تا اینکه پیـام بـه داخل ناحیـه درخواستی ، پیـام درخواست مقصد برسد . آنگاه مقصد پیـام جواب مسیري ، بـه مبدا مـی فرستد کـه در این پیـام جواب ، موقعیت فعلی وزمان فعلی خود را نیز ارسال مـی دارد. درون این پروتکل هرگاه گـره مـیـانی ک فاز کشف مسیر محلی بـا متوجه شکست مسیر شود گره مبدا را آگاه مـی کند وآنگاه ی توجه بـه اطالعات موقعیتی مقصد توسط گره مـیانی آغاز مـی شود. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 95 @ مقایسه پروتکل هاي مختلف: -4 درون این بخش بـه مقایسه پروتکل هاي دسته مبتنی بر جدول و دسته مبتنی بـر تقاضـا مـی پـردازیم .سـپس خـواص ایـن دو دسـته درون 4-2و 4-1بطور جداگانـه درون جداول با هم مقایسه مـی گردند.] 5 [ 4-3جدول ( مقایسه پروتکل هاي مبتنی بر جدول ) 4-1جدول رز با صه خ ش م ق وف م ده دا ه ست د ب دا تع ي از س ره خی ذ ره ربا س ی یـاب یر س م ره ربا س یر س م دن بو ه هین ب فه طر یک ل صا زات ت ا مای ح ب وا خ ه ور د از ت مای ح قه حل از ي ار ع دن بو وه شی ي از س زه که تا ول دا ج د دا تع خیر بله خیر بله خیلی زیـاد متوسط کم - ----- غیر پریودیک و پریودیک بـه همسایـه ها 1 D B F عاري از حلقه کم و بیشتر از DBF متوسط زیـادوکم تر از DBF بله بله خیر بله غیر پریودیک و پریودیک بـه همسایـه ها 2 D S D V عاري از حلقه و سرعت همگرایی زیـاد بله خیر خیر بله زیـاد زیـاد کم غیر یودیک وپر پریودیک بـه همسایـه ها 4 W R P عاري از حلقه واستفاده LSاز ایده کم وبیشتر از DBF نسبتا زیـاد زیـادولی بهتر از باالیی ها بله بله بله بله پریودیک بـه همسایـه ها 4 G S R دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 96 @ رز با صه خ ش م ق وف م ده دا ه ست د ب دا تع ي از س ره خی ذ ره ربا س ی یـاب یر س م ره ربا س یر س م دن بو ه هین ب فه طر یک ل صا زات ت ا مای ح ب وا خ ه ور د از ت مای ح قه حل از ي ار ع دن بو وه شی ي از س زه که تا ول دا ج د دا تع کاهش سرباره و افزایش تاخیر بیشتر از GSR نسبتا زیـاد کمتر GSRاز بله بله بله بله با پریودیک پریودهاي متفاوت بـه همسایـه 3 F S R استفاده از ساختار سلسله مراتبی بیشتراز DSD V متوسط کمتر از DSD V کمتر از DSDV بله بله خیر بله پریودیک بـه و همسایـه ها کالسترهد ها 2 C G S R کاهش سرباره متوسط متوسط و کمتر از FSR کمتر از FSR بله بله بله بله پریودیک بـه یـه هاهمسا 5 L an m ar کاهش سرباره زیـاد متوسط کمتر از GSR,L S بله خیر خیر بله پریودیک و غیر پریودیک درون سطح شبکه 4 O L S R همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 97 @ ( مقایسه پروتکل هاي مبتنی بر تقاضا ) 4-2جدول ر عیـا م یر س م ي از س از ه ب حو ن ی وی دی را ت الم ع ال رس ا دن بو ه لق ح از ي ار ع دن بو ه یر س م ند چ ات از ت مای ح ک ل ت صا ته جه ب وا خ ه ور د از ت مای ح یر س م ف ش ک ره ربا س ي از س ره خی ذ ره ربا س ده دا ه هر ب رز با صه خ ش م C B R P .سرعت ر1 .کوتاهی 2 مسیر ی حل م کمتر از خیر خیر خیر خیر بله DSR متوس ط بیش از AOD V استفاده از ساختار سلسله مراتبی و سرعت باالي انتقال داده A O D V .تازگی ر1 .سرعت 2 مسیر از دا مب ق ری ط بله خیر خیر بله خیر زیـادو بیش از DSR کمتر از DSR بهتر از DSR عدم نیـاز بـه ارسال پریودیک و تاخیر درون هنگام شکست اتصال D S R کوتاهی مسیر دا مب ق ری ط از زیـاد زیـاد بله بله بله بله خیر کم عدم نیـاز بـه ارسال پریودیک هر بسته اي L M R .سرعت1 .کوتاهی 2 مسیر حل م ی بله خیر بله بله خیر نسبتا زیـاد کم متوسط تاخیر زیـاد درون هنگام قسمت بندي شدن شبکه T O R A سرعت مسیر ی حل م یر سرباره زیـاد کم متوسط زیـاد بله خیر بله خیر A B R .پایداري1 .کوتاهی2 .مـیزان بار3 مسیر ی حل م خیر خیر خیر بله بله نسبتا زیـاد زیـاد نسبتا زیـاد تاخیر کمتر و تفاده از چند اس معیـارمسیر یـابی S S R قدرت ارتباطات مسیر دا مب ق ری ط از متوسط زیـاد خیر خیر خیر بله بله نسبتا زیـاد تاخیر کشف مسیر زیـاد دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 98 @ ر عیـا م یر س م ي از س از ه ب حو ن ی وی دی را ت الم ع ال رس ا دن بو ه لق ح از ي ار ع دن بو ه یر س م ند چ ات از ت مای ح ک ل ت صا ته جه ب وا خ ه ور د از ت مای ح یر س م ف ش ک ره ربا س ي از س ره خی ذ ره ربا س ده دا ه هر ب رز با صه خ ش م D L A R بار گره هاي مـیانی دا مب ق ری ط از متوسط زیـاد بله خیر خیر بله خیر نسبتا زیـاد ازدحام کمتر مسیر ها L A R سرعت مسیر ی حل م متوسط نسبتا کم بله خیر رخی بله خیر نسبتا زیـاد کمـی سرباره کشف مسیر (مقایسه پروتکل هاي مبتنی بر جدول و مـیتنی بر تقاضا ) 4-3جدول مبتنی بر جدول مبتنی بر تقاضا پارامتر ها فراهم بودن اطالعات مسیریـابی همواره فراهم هست شودهرگاه مورد نیـاز باشد فراهم مـی HSR,CGSRاکثرا مسطح بـه غیر از مسطح یـابیفلسفه مسیر نیـاز هست نیـازي نیست تازه سازي پریودیک بکارگیري مرحله کشف مسیر مجدد چگونگی تطبیق با تحرك آگاه گره هاي دیگر از مسیرهاي تازه شود.باافزایش تحرك مسیر زیـاد مـی ترافیک سیگنالینگ تولیدي تنی بزرگتر از ترافیک پروتکل هاي مب برتقاضا QOSحمایت از اکثرا ازمعیـار کوتاهترین مسیر استفاده را QOSوتعداد کمتري مـی توانند تامـین نمایند اساسا کوتاهترین مسیر بـه عنوان معیـار کیفیتی مطرح هست همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 99 @ -Adاصال براي شبکه ها ي DBF مشاهده مـی شود کـه پروتکل 4-1با توجه بـه جدول hoc باره مسـیریـابی زیـادي دارد و مسـیرهاي آن عـاري از علقـه مناسب نیست چون سر اسـت مشـکل سـرباره مسـیریـابی را تـا DBF کـه بهبودي از DSDVنیستند . پروتکل WRPاست . DBFحدودي بهبود داده ولی درون عوض سرباره ذخیره سازي آن بیش از رخوردارسـت ولـی نیز مسرهایی عاري از حلقه دارد و از سرعت همگرایی بـاالیی نیـز ب سرباره ذخیره سازي زیـادي داردو لذا درون شبکه هـاي شـلوغ کـاربرد نـدارد . درون پروتکـل FSR نیز کـه بهبود یـافتهGSR هست چون صحت مسیریـابی بـه تدریج و با نزدیک شدن کاهش بسته بـه مقصد زیـاد مـی شود تاخیر مسیریـابی افزایش مـی یـابد ولی درون عوض سربار یـافته است. مشاهده مـی شود کـه سرباره کشف مسیر درون همـه پروتکل ها ، بیش 4-2توجه بـه جدول با هست چون درون همـه آنـها بسته درخواست بـه کلیـه گره هاي شبکه CBRPاز پروتکل تنـها بـه سرگروه کالستر ها ارسال مـی گردد . البته سرباره CBRPفرستاده مـی شود ولی درون است چون ابتدا بسته درخواست بـه همسایـه ها اندکی کا هش یـافته DSRکشف مسیر درون ارسال مـی شود و اگر مسیري یـافت نشد، درون همـه شبکه منتشر مـی شود . اصوال پروتکل هایی کـه از مسیریـابی مبدا استفاده مـی کنند بـه حجم باالتري براي ذخیره سازي نیـاز دارند مثل اطالعات کالستر، و نیـاز بـه نگهداري اطالعاتی BRP .در برخی از پروتکل ها نظیر نیز تازه سازي آنـها وجود دارد کـه این خود باعث سرباره ذخیره سازي و نیز سرباره تازه سازي مـی گردد ولی درون عوض سرعت انتقال داده باال مـی رود چون قسمتی از اطالعات موارد فراهم هست . کـاهش DSRشبکه بهره واما از لحاظ بهره داده : درون شرایط محیطی بار زیـاد و یـا شلوغی مـی یـابد چون هر گره درون روبرو شدن با چند مسیر هیچ معیـاري بـراي تشـخیص تـازه تـر بودن مسیر درون دسترس ندارد و این خود باعث از بین رفتن دسته اي از داده ها مـی شود . دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 100 @ AODV .وضعیت بهتري دارد ولی درون هنگام شکست اتصال تاخیر زیـادي ایجاد مـی کنـد نیـز LARهم بـه علت جلوگیري از ازدحام مسیر ، باال هست . درون DLARدر بهره داده چون از چند مـالك ABR چون سرباره مسیریـابی کاهش یـافته بهره خوب هست . و اما درون انتخاب مسیر استفاده مـی کند بهره باالیی دارد بـه جز درون شبکه هاي شلوغ چون نیـاز بـه ارسالی زیـاد مـی شود . مسیریـابی مبدا دارد و حجم بسته هاي نتیجه معرفی شد Ad-hocدر این مقاله تعدادي پروتکل مسیریـابی براي شبکه هاي ومقایسه هایی بین آنـها صورت گرفت.بر اساس بررسی هاي فوق مشخص شدکه هیچ پروتکل خاصی بهتر از همـه و یـا بدتر از همـه نیست هر کدام مزایـا و معایبی دارند کـه د آنـها درون موقعیت هاي خاصی مفید واقع شوند.مثال استفاده ازایده حالت باعث مـی شو اتصال باعث افزایش صحت مسیریـابی مـی شود ولی مـیزان پیچیدگی الگوریتم را افزایش مـی دهدو یـا پروتکل هاي مبتنی بر تفاضا مـیزان سرباره مسیریـابی را کاهش مـی دهند ولی اصوال هنگام بهبود یکی از خواص مسیریـابی درون عوض تاخیر مسیریـابی بیشتر مـی شود . برخی خواص دیگر از دست خواهد رفت و در انتخاب پروتکل براي یک شبکه مـی توان با استفاده از جداول ارائه شده درون این مقاله و کاربرد موردنظر ، پروتکل مناسبی را انتخاب نمود . منابع همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 101 @ 1- V.D.Park,J.P.Macker,”applicability of the tora routing algorithm for use in mobile tactical networks”,IEEE,1998 2- S.Carson,J.Macker,”routing protocol performance issues and evalution consideration”,draft-ietf-manet-issues-01.txt 3- Laura Marie feeney,”A taxonomy for routing protocols in mobile ad-hoc networks”,oct.1999, www.sics.se/~lmFeeney/huc.pdf 4- Sung-ju lee , Mario Gerla,Chai Keong Toh,”A simulation study of table-driven and on-demand routing protocols for mobile ad hoc networks”,IEEE network ,july 1999 5- E.M.Royer ,Chai-keong toh ,”A review of current routing protocol for ad hoc mobile wireless networks ,IEEE personal communications,vol 6, no.2 , pp.46-55 , April 1999 6- B.Cameron Lesiuk,”routing in ad hoc networks of mobile hosts”,MECH 590:directed studies with Dr.Gerald Mclean,Dec.1998 7- C.E.Perkins ,P.Bhagwat,”Highly dynamic destination-sequenced distance –vector routing (DSDV) for mobile computers”,proceeding of ACM SIGCOMM’94 ,London , uk,Sep.1994,pp.234-244 8- protocol for wireless networks “,ACM Mobile networks and App.j.,special issue on routing in mobile communication networks ,pp.183-97,Oct.1996 9- Tsu .wei.chen,Mario Gerla,”global state routing :a new routing scheme for ad-hoc wireless networks”,proceeding of IEEE Icc’98,Atlanta,Ga,Jun.1998,pp.171-175 10- G.pei,M.Gerla,T.W-chen ,”Fisheye state routing : a routing scheme for ad hoc wireless networks”, proceeding of Icc 2000 , New Orleans ,LA , jun 2000 11- Mario Gerla , G.pei , X.hong , T-W chen ,”fisheye state routing protocol (FSR) for Ad hoc networks”, draft-ietf-manet-fsr- 00.txt,Nov.2000 12- C.chiang,”routing in clustered multihop , mobile wireless networks with fading channel”, proc.IEEE SICON’97,Apr.1997,pp,183-97 13- M.Gerla ,X.Hong ,G.pei,”Landmark routing for large ad hoc wireless networks”, proceeding of IEEE GLOBECOM 2000,Sanfracisco,CA,Nov.2000 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 102 @ 14- M.Gerla, X.Hong ,Li Ma, G pei,” landmark routing protocol (lanmar) for large scale ad hoc networks”, draft-ietf-manet-lanmar- 00.txt,Nov.2000 15- P. jacquet , P . Muhlethaler , A. qayyum ,”optimized link state routing protocol ", draf-ietf-manet-olsr-04.txt , March 2001 16- Padmini Misra , “ routing protocols for ad hoc mobile wireless networks”, www.cis.ohio-state-edu/~jain/cis788-99/Adhoc-Routing.html 17- Sharat Navil , “a servey of routing protocols for mobile adhoc networks”, cc725-n wireless networks , 1998 18- Ava . Mala ,”routing protocols in ad-hoc wireless networks “, EE 3656 final project report ,1999 19- Charles E.Perkins , E.M. Royer ,S.R.Das ,”Ad hoc on-demand distance vector routing “,Jan.2002, ietf draft , draft-ietf-manet-Aodv- 10.txt 20- D.B.johnson ,D.A.Maltz ,” protocols for adaptive wireless and mobile networking “,IEEE personsl comunications ,Feb.1996 21- D.A.Maltz , J. Broch ,J.jetcheva ,D.B. johnson, “the effect of on- demand behavior in routing protocols for multi-hop wireless ad hoc networks “ IEEE ,journal on selected erea in communications special issue on mobile and wireless networks ,1999 22- V.D.park ,MS. Carson ,"A highly adaptive distributed routing algorithm for mobile wireless networks” , proc. Infocom’97, Apr.1997 23- C.-k.toh,”long-lived ad-hoc routing based on the concept of associativity “ ,March 1999,internet draft 24- C.-k.toh ,” a novel distributed routing protocol to support ad-hoc mobile computing “ ,proceeding of IEEE international phoenix conference on computers and communications , March 1996 25- R.dube et al.,”signal stability based adaptive routing for ad hoc mobile networks “ ,IEEE personal communication ,Feb.1997 26- S.ju lee ,M.Gerla ,”Dynamic load-aware routing in ad hoc networks”, 2000 , www.ucla.edu /nrl/wireless/papers/sj-icc01-1.ps.gz 27- Y.B.Ko, N.H.Vaidya, ” Location Aided Routing (LAR) in mobile ad-hoc networks ”,Proc.ACM/IEEE mobicom”98, Oct.1998 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 103 @ کامپیوتري بر اساس سیستم هاي یـابیـارز و مدلسازي شبکه هاي پتري 2علی نودهی ،1خیرآبادي محمدتقی چکیده استفاده از متدهاي ها اي و افزایش سرعت پردازنده گسترش علوم رایـانـه با 3تاکنون صورتبندیـهايمدلسازي درون کارهاي صنعتی کاربرد وسیعی پیدا کرده است. اند. برخی از این صورت بندیـها شده ستم هاي واکنشی معرفیمختلفی براي مدلسازي سی هاي شبکه دیگر مثل و برخی 5فرایندي جبرهاي متنی هستند مانند انواع و 4مبتنی بر زبان .هستند، نیز گرافیکی نمایش قابلیت داراي بودن، صوري بر عالوه 6پتري عملیـاتی و هـاي نبـه ج ارزیـابی ر منظـو بـه بندیـها، صورت این با شده ایجاد مدلهاي گیرند.شبکه هاي پتري بدلیل داشتن مـی قرار استفاده مورد سیستم ها مندي وظیفه صحت محیط گرافیکی ساده و قابل فهم ونیز امنیت باال،مورد توجه زیـادي قـرار گرفتـه اسـت.در .داختاین مقاله بـه معرفی شبکه پتري براي شبیـه سازي سبستمـهاي رایـانـه اي خواهیم پر mtkhirabadi@hotmail.com دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان، علمـی عضو هیئت 1 alinodehi@hotmail.com دانشجوي دانشگاه آزاد اسالمـی 2 3 formalisms 4 modeling languages 5 process algebras 6 Petri Nets دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 104 @ ، پتري نتشبکه پتري، شبیـه سازي، سیستم، گذر، مکان: کلیدي کلمات مقدمـه کـه مـی تواند از ،شبیـه سازي یعنی ساختمان شبیـه یک سیستم بـه هر روش یـا صورت ممکن ع متفاوت باشد.هدف شبیـه سازي، مطالعه و بر رسی سیستم بعضی جهات با سیستم مرج تخاب مدل مناسب هست . انتخاب مدل مناسب، مرجع مـی باشد.اساس و رکن مدلسازي ان پارامترتعیین کننده اي است، لذا درون ابتدا حتما مدل را خوب شناخت. هر نوع ارائه یـا بیـان یک سیستم را مدل مـی گویند.مدل رفتار سیستم را بیـان مـی کند و از خواص مدلسازي، زي استفاده از شبکه ساده سازي وایجاد یکنواختی ویگانگی است.یکی از روشـهاي مدلسا وي بیشتر کار پتري مـی باشد.شبکه پتري توسط ادعاي آقاي کارل آدام پتري ابداع شد. گروههاي خاصی درون آلمان و بسیـاري ،بعد از مدتی خود را روي سیستم اطالعات قرار داد از کشورها تشگیل گردیدند که تا تحقیقات روي کاربرد شبکه پتري را توسعه و گسترش دهند. :رد تئوري شبکه پتريکارب باشد. یکی کاربرد عملی براي طراحی و تحلیل سیستم ها بـه چندین طریق، ممکن مـی است. براي این کاربرد، » کی تحلیل سیستممشرح شبکه پتري بـه عنوان یک وسیله ک« رود. سیستم بـه عنوان شبکه پتري تکنیک خاص طراحی جهت تعریف سیستم بـه کار مـی نالیز، یـافتن خطاي طراحی آگردد. از دید تحلیل یـا بکه آنالیز مـیش شود و مدل مدل مـی دل شود که تا خطاها اصالح شوند. این طراحی تعریف ماحی حتما رموجود مـهم هست و ط تواند بـه دفعات مدلسازي و آنالیز شود. کاربرد فوق براي طراحی با شبکه پتري شده، مـی و مدل شبکه پتري دارد. یک گزینـه متقابل هاي مناسب بین سیتم طراحی شده نیـاز بـه تبدیل هایی از شبکه ن تمامـی طراحی و تعریف پروسه هابه صورت بخشآوجود دارد کـه در همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 105 @ شود کـه طراحی شبکه پتري بدون هاي آنالیز فقط وقتی انجام مـی پتري انجام شود. تکنیک است. »انتقال شبکه پتري و یک سیستم واقعی درون حال کار«مسأله، پسخطا باشد. درون دو دیدگاه فوق، تحقیقات مختلفی روي شبکه پتري صورت گرفته است. درون اولی هاي مدلسازي حتما توسعه یـابد که تا سیستم قابل ارائه با شبکه پتري باشد درون دومـی تکنیک هر درباشد کـه سازي حتما توسعه یـابد که تا قابل ارائه توسط شبکه پتري هاي پیـاده تکنیک کاربرد شبکه پتري، درون مدلسازي خواهیم داشت. خواص شبکه پتري حالت نیـاز بـه دانستن شوند، سپس مدل ها، ابتدا بـه صورت شبکه پتري مدل مـی ها است. سیستم تمسو تحلیل سی یک سیستم مفید هدایت بـه گردد. درك صحیح سیستم از نتایج تحلیل، ما را تحلیل مـی .کند مـی انواع شبکه پتري: 1مت دار* شبکه پتري عال1 2* شبکه پتري رنگی2 3* شبکه پتري زمانی3 4* شبکه پتري سلسله مراتبی4 :ساختار شبکه پتري - 3 شبکه پتري: عریفت باشد: جز مـی 4یک شبکه پتري ترکیبی از هم تک رنگ tokenداراي 1 هاي با رنگهاي متفاوت درون یک مکان tokenداراي 2 زمان درون شلیک گذرها نقش دارد 3 طراحی شبکه از کل بـه جزء 4 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 106 @ P 1اي از مکانـها مجموعه .1 T 2اي از گذرها مجموعه .2 3یک تابع ورودي .3 I O 4یک تابع خروجی .4 Iکند. تابع وردي را مرتبط مـی T,Pبوده و (P)و مکانـها (T)پل ارتباط گذرها I/O توابع یک نگاشت از گذر« jt بـه مجموعه مکانـهاي( )jI t کـه به عنوان مکانـهاي » هست ورودي گذر شناخته مـی باشد. یک نگاشت از گذر« oتابع خروجی jt بـه یک نمونـه از مکانـهاي( )jO t کـه به »است ها، گذرها، توابع شوند. ساختار شبکه پتري بوسیله مکان مکانـهاي خروجی شناخته مـی شوند. ورودي و خروجی تعریف مـی P = {P1, P2,…,Pn} , n 0 T = {t1,t2,…,tm} , m 0 )1( P T باشند. مجموعه مکانـها و گذرها از هم جدا مـی I T P .تابع ورودي: یک نگاشت از گذرها بـه مجموعه مکانـها هست O T P بـه مجموعه مکانـها است.تابع خوجی: یک نگاشت از گذرها مکان iP یک مکان ورودي از گذرjT راست اگ( )i jI tP باشد و یک مکان )خروجی هست که اگر ) i j O tP باشد. 1 place ٢ transition 3 input function 4 output function همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 107 @ :گرافهاي شبکه پتري -4 ري، بستگی بـه تعریف اصلی ساختار شبکه باال دارد و ارائه مدل بیشتر کار تئوري شبکه پت گرافیکی براي روابط تئوري شبکه پتري بسیـار مفید است. گرافهاي شبکه پتري دو نوع :هستند دایرهOمکان : ر : گذ│1مـیله . کمان مستقیم از یک کند ) کـه مکانـها و گذرها را مرتبط مـی و مکانـهاي مستقیم( مکان iP بـه یک گذرjT کند کـه تعریف مـیiP ورودي گذرjT هست و بالعکش خروجی گذر jT .است . یک شبکه ) ( و کمان │، مـیله Oدایره س گراف شبکه پتري سه عنصر دارد: دهد. اجازه خروج تعدادي کمان را از یک گره گراف بـه دیگري مـی» چندین گرافی«پتري مانند 2ارائه کننده یک پیش آمده ،و گذرها ،مانند یک حافظه» وضعیت«ارائه کننده ،مکانـها دهد. نمایش مـی یک گراف از شبکه پتري رانمونـه ،1باشند. شکل سوئیچ مـی بـه بدین صوت بیـان گردیده درون بعضی از کتب 1 2 even دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 108 @ .یک پتري نت1شکل :گذاري شبکه پتري عالمت -5 درون مکانـهاي شبکه پتري است. یک مـهره، 1هقرار یک سري مـهربه معنی mعالمت دند و داخل ها تعریف ش از شبکه پتري را دارد. بعد از اینکه مـهره T,Pمفهوم ابتدایی نظیر ها درون اثناي اجراي یک شبکه شبکه پتري قرار گرفتند، تعداد و ضعیت مـهره (P)مکانـهاي گیرند که تا بتوانند اجراي ها مورد استفاده قرار مـی مـهرهتی عباره تواند تغییر کند. ب پتري مـی شبکه پتري را تعریف کنند. 1 token همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 109 @ :گذاري شده تعریف شبکه پتري عالمت-6 M=(c,m) پتري یک شبکه C=(P,T,I,O) و یک عالمتm هست که اغلب نوشته براي هر mبردار (M=(P,T,I,O,m شود: مـی iP نشان هاي آن مکان را تعداد مـهره ها درون دهد. تعداد مـهره مـی iP ، im باشد یعنی مـی ( ) iiM p m . :قوانین اجرا بر شبکه پتري -7 شود. اجراي یک شبکه بوسیله تعدادي مـهره گذرها اجرا مـی 1شبکه پتري، بوسیله شلیک مکانـها قرار مـی گیرند و اجراي گذر درها شود. مـهره گذاري شده انجام مـی مجزاي شماره شبکه را کنترل مـی کنند. هاي جدید مجزا درون از مکانـهاي ورودي و ایجاد مـهره بوسیله برداشتن مـهره Tیک گذر کند کـه مجاز یـا فعال باشد گردد. یک گذر درون صورتی شلیک مـی مکانـهاي خروجی اجرا مـی اي و در صورتی مجاز هست که هر کدام از مکانـهاي ورودي گذر حداقل داراي تعداد مـهره است) Tبه گذر Pمکان برابر با کمانـهاي ورودي بـه آن گذر (که بـه صورت پیکان از را فعال کند، Tهایی کـه براي چندین کمان ورودي نیـاز هست تا یک تعداد مـهره بهباشد. . گذر2توانند رنگی باشند ها مـی مـهره اینو مـی گویندسازي هاي فعال مـهره jT درون یک هاي شود کـه تعداد مـهره مـیوقتی فعال mبا عالمت (C=(P,T,I,Oدار شبکه پتري عالمت فراهم شده i p هاي ورودي بـه برابر یـا بزرگتر از حداقل تعداد کمانjT .باشد P2و یکی درون P1شود کـه حداقل دو مـهره یکی درون وقتی شلیک مـی T4،) 2مثال: درون شکل ( وجود داشته P6مـهره درون 3شود کـه حداقل یک مـیوقتی شل T2وجود داشته باشد. همچنین باشد. 1 fire مـهره هاي رنگی درون پتري نت رنگی مورد بحث مـی باشد 2 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 110 @ ها فعال کننده را از مکانـهاي ورودي خود خارج گردد تمام مـهره وقتی یک گذر شلیک مـی .کند و سپس بـه مکانـهاي خروجی، ارسال مـی ,2شکل امنیت درون شبکه پتري: -8 درون این مدل سازي امنیت سیستم از ویژگی خاصی برخوردار است.به مـی توان گفت کـه عبارت دیگر شبکه پتري داراي امنیت باالیی است، بطوري کـه اگر تمام مکانـهاي ورودي نداشته باشد، آن مـهره ) داشته باشند و فقط یک مکان 1به اندازه کافی مـهره(اطالعات ابجا نمـی شود که تا وقتی کـه این اطالعات تراگذر نمـی تواند شلیک شود و هیچ مـهره اي ج .کامل شوند 1 token همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 111 @ T1 نمـی تواند شلیک کند اما بـه محض اینکه درp2 اطالعات قرار گیرد آن قادر بـه شلیک است. زنده بودن: -9 هر گذر درون مسیر حرکت کهاین امکان وجود داشته باشد ،قابل دسترس شبکهیعنی براي گارانتی مـی کند.براي مطالعه 1بن بستنظر نداشتن ازآتش شود. این خاصیت سیستم را استفاده مـی شود:درخت پوشانندگی از 3و محدود بودن 2بیشتر زنده بودن بعنوان مثال درون از درخت پوشانندگی مـی توان فهمـید کـه سیستم زنده یـا محدود است. هم محدود شکل فوق از آنجایی کـه تمام گره ها صفر و یک هستند بعد در نتیجه سیستم وهم سالم است.و چون تمام عالمتها گذر ها را فعال مـی کنند بعد سیستم رها از بن 1 dead lock استفاده مـی شود» نا مـیرا« گاهی نیزازکلمـه 2 استفاده مـی شود» مـیرا« گاهی نیزازکلمـه 3 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 112 @ مـی باشد یعنی زنده(سالم) است.وقتی سیستم سالم هست یعنی درون هر لحظه حداقل 1بست یک گذر قادر بـه شلیک هست پس این سیستم همزمان با حادثه مـی باشد. مثالهایی از شبکه پتري: -10 :1مثال : t1بعد از شلیک 1 dead-lock free همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 113 @ : t2بعد از شلیک : انجام محاسبات ریـاضی:2مثال : چراغ راهنمایی3مثال دایره سیـاه داخل اشکال(مـهره) بیـانگرروشن بودن آن چراغ درون آن مرحله هست و خط راست پررنگ(گذر)بیـانگر شلیک آن درون مرحله بعد است: دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 114 @ 1مرحله 2مرحله 3مرحله قرمز زرد سبز سبز قرمز زرد قرمز زرد سبز قرمز زرد سبز قرمز زرد سبز قرمز زرد سبز همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 115 @ 4مرحله نتیجه امروزه مدلسازي و شبیـه سازي کاربرد وسیعی درون صنعت دارد.در واقع با مدلسازي و لق مورد مطالعه قرار دادو از نظر شبیـه سازي مـیتوان یک سیستم صنعتی را قبل از خ اقتصادي و زمانی بسیـار مقرون بـه صرفه عمل کرد.پتري نت مطالعه جز بـه جز سیستم را یک Mathworkامکانپذیر مـی سازد.کاربرد پتري نت آنقدر وسیع شده کـه شرکت ToolBox درون ویرایشـهاي جدیدMatlab براي پتري نت طراحی کرده است.استفاده از نت درسیستمـهاي کنترل بر اساس اتفاق باعث مـی شود کـه بتوانیم پایداري و پتري همزمانی بر اساس اتفاق را بررسی کنیم همچنین حتما گفت کـه پتري نت یک وسیله مـی باشد،که براي مطالعه WebBaseمناسب و ساده براي مدلسازي سیستمـهاي پیچیده اشد.همزمانی و نا معینی و... بسیـار مفید مـی ب منابع 1- K.Ohba, S.Kawabata, N.Y.Chong, K.Komoriya, T.Matsumaru,N.Matsuhira, K.Takase, K.Tanie, “Remote Collaboration قرمز زرد سبز سبز قرمز زرد دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 116 @ Throught Time Dealy in Multiple Teleoperation”,IEEE/RSJ International Conference on Intelligent Robots and Systems, Korea,1999. 2- R.Anderson, M.Spong, “Asymptotic Stability for Force Reflectiong Teleoperators with Time Delay”,The Int.Journal of Robotics Research, 1992. 3- W.Kim, B. Hannaford, and A.Bejezy, “Force Reflection and Shared Compliant Control in Operatung Telemanipulators With Delay” IEEE Trans. on Robotics and Auto, Vol. 8,April 1992. 4- G. Leung, B.Francis, J.Apkarian, “Bilateral Controller for Teleoperators With Time Delay via.2000. 5- M.Otsuka, N.Matsumoto, T.Idogaki, K.Kosuge,T.Itoth "Bilateral Telemanipulator System With Communication Time Dely Based on Force-Sum Driven Virtual INternal Models", IEEE Int. Conf.on Robotics and Automation,pp.344-350,1995 6- A. Moro, H.Yu, G.Kelleher,"Advanced Scheduling Methodologies for Flexible Manufacturing Systems using Petri Nets and Heristic Search",iEEE Int. Conf. on Robotics and Auto Evaluation.,April 2000. 7- R.Riedi, M.Course, V.Ribeiro, R.baraniuk, "A Multifractal Wavelet Model With Application to TCP Network Traffic",IEEE Trans. on INformation Teory, pp.992-1018,April 1999. 8- I. Elhaj, J.Tan, N.Xi, W.K.Fung, Y.H.Liu, T.Kage, T.Fukuda, "Multi Site Internet Based Cooperative Control of Robotic Operations",IEEE/RSJ Int.Conf.on Intelligent Robots and Systems,Japan,October 2000. 9- Y.Zheng, "Human-Robot coordination for Moving Large Objects", Workshop Note,1997 ICRA. 10- J.Tan, N.Xi, "Hybird System Design for ingularityless Task Level Robot Controllers",IEEE Int. Conf. on Robotics and Auto.,2000. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 117 @ Iso9283کالیبراسیون دینامـیکی رباتهاي صنعتی مطابق با 2امـین قربانی ، 1علی نودهی چکیده شدن صنعتی، و علم جدید هاي شاخه پیدایش و تکنولوژي افزون روز پیشرفت امروزه با روباتها درون انجام بسیـاري از کارها بـه کمک انسان آمده و در برخی کارها نیز ،جوامع ه اند از جمله:جایگزین آدمـی گشت ....کار درون کارخانـه، اکتشافات فضائی، جراحی، بصورت دست آموز خانگی! و بطور کلی روباتها درون کارهائی استفاده مـیشوند کـه خطرناك بوده ( مثل نیروگاههاي هسته اي)، مشکل و تکراري باشند (مثل اغلب کار کارخانـه ها) و محیط هاي کثیف (مثل داخل لوله ها). ور کـه اشاره شد بیشتر مصارف رباتها درون صنعت مـی باشد، با توجه بـه این روند و همانط اعمال پر خطري کـه بدست این ماشینـها واگذار مـیگردد حتما از درستی تحقق اه اصلی رباتها توسط سازندگان ربات اطمـینان یـافت واین ماشینـهاي هوشمند را درون مقابل ارت دیگر اصل کالیبراسیون ربات براي تنظیم و کالیبره نقص هاي احتمالی کالیبره نمود.بعب رباتها، بخصوص رباتهاي صنعتی هست که درآنـها موضوع دقت از اهمـیت فراوانی برخوردار است. کالیبراسیون انواع مختلفی دارد کـه عبارتند از : alinodehi@hotmail.com دانشگاه آزاد اسالمـیدانشجوي 1 knightamin@yahoo.com دانشجوي دانشگاه آزاد اسالمـی 2 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 118 @ و معکوس.کالیبراسیون مستقیم -3کالیبراسیون دینامـیکی -2کالیبراسیون استاتیکی - 1 رباتهاي صنعتی براي انجام وظایف کنترلی درون مسیر پیوسته بـه دقت مسیر باالیی نیـاز دارند. بررسی تستهاي عملکردي و روشـهاي اندازه گیري مربوطه درون رباتهاي صنعتی بر اساس استانداردهاي مختلفی صورت مـیگیرد. درون اینجا ما یک متد جدید براي افزایش بیـان مـی کنیم درون این مقاله با فرض Iso 9283عتی را با توجه بـه دقت مسیر رباتهاي صن بر اینکه مخاطبانمان آگاهی نسبی نسبت بـه ربات و علم رباتیک دارند، سعی شده که تا کالیبراسیون دینامـیکی رباتهاي صنعتی مورد بررسی قرار گیرد و براي تحلیل موضوع از استفاده شود.. ISO9283استاندارد ،کالیبراسـیون صـنعتی ، کـالیبره ، کالیبراسـیون ، رباتهـاي صـنعتی ، ربـات مات کلیـدي: کل ISO 9283 . مقدمـه دالیل بررسی تستهاي عملکردي رباتهاي صنعتی و روشـهاي اندازه گیري مربوطه بـه سه دلیل زیر مـی باشد: اطمـینان یـافتن از تحقق اه اصلی ربات براي سازندگان ربات -1 یجاد درك متقابل و تفاهم بیشتر بین تولیدکننده و استفاده کننده رباتها بـه عنوان ا -2 مرجعی معتبر ارتقا سطح دانش فنی شرکتهاي خودروساز و وابسته درون انتخاب بهینـه و مناسب رباتها -3 هنگام خرید ربات یکی از معیـارها و استانداردهاي بررسی تستهاي عملکردي رباتهاي صنعتی و روشـهاي مـی باشد کـه داراي ویژگیـهاي زیر است: Iso9283 اندازه گیري مربوطه، معیـار )Pose Accuracy, Pose Repeatabilityدقت قرار، تکرارپذیري قرار ( - همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 119 @ تغییرات دقت قرار درون چند جهت - ) Multi-directional pose accuracy variation( دقت فاصله و تکرارپذیري فاصله - )Distance accuracy & distance repeatability( )Position Stabilization timeزمان پایداري موقعیت ( - )Position Overshootرد شدن موقعیت ( - )Drift of pose characteristicانحراف از مشخصه هاي قرار ( - ) Exchangeabilityتغییر پذیري ( - ) Path accuracy & path repeatabilityدقت مسیر و تکرارپذیري مسیر ( - )Cornering Deviationانحرافات گوشـه ( - )Minimum posing timeحداقل زمان قرار ( - )Path velocity characteristicمشخصه هاي سرعت مسیر ( - ) Static complianceنیروهاي مجاز استاتیکی ( - ) Weaving deviationانحرافات پیچشی ( - رامترهاي زیر نیز مدنظر خواهد بود:براي تست ربات پا سرعتهاي تست - 3بارهاي تست -2اندازه مکعب -1 شرایط محیطی -6سیکل تست -5مسیرهاي تست - 4 شیوهاي Iso 9283در اینجا ما براي افزایش دقت مسیر رباتهاي صنعتی با توجه بـه ) و Precontrolی کنیم. این کالیبراسیون دینامـیکی بر پایـه کنتر مقدماتی (نوینی را بیـان م Precontrolمفاصل موردنظر مـی باشد. براي شناسایی پارامترهاي مدل on-lineتصحیح با سیستم اندازه off-lineدر حالت end effectorانحراف مسیر ربات مستقیما درون قسمت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 120 @ د. نتایج تجربی نیز موثر بودن این کالیبراسیون گیري اینرسیـال اندازه گیري مـی شو دینامـیکی را نشان مـی دهد. معرفی -2 درون اینجا بیشتر اصول و روشـهاي مورد نظر براي بهبود پارامترهاي استاتیکی با توجه بـه [ Iso9283 مـی باشد بـه عنوان مثال دقت قرار یـا قابلیت قرار، با افزایش سرعت رفتار بسته بـه عالعمل بین نیروهاي اینرسیـال ، گریز از مرکز، گرانشی ، ربات توسط زمان وا نیروهاي کوریولیس و گشتاور از یک سو و گشتاورهایی کـه درانتها مشتق مـی شوند تعیین (شل شدن مفاصل))باید توسط Backlashمـی شود. اینـها و وضعیتهاي دیگر(االستیسیته، . درون اینجا برخی از متدها معین شدند کـه در روشـهاي کالیبراسیون دینامـیکی محاسبه شوند آن از سنسورهاي داخلی ربات براي اندازه گیري استفاده مـی شوند. کالیبراسیون دینامـیکی کـه مورد بحث ماست درون مقایسه با کالیبراسیون استاتیکی ربات، بر توسط precontrolپایـه مدل اولیـه وضعیتی علل خطا مـی باشد و سپس پارامترهاي شناسایی مـی شود و در نـهایت off-lineروشـهاي اندازه گیري خطاهاي مسیر درون حالت مقادیر خواسته شده براي کمک بـه بهبود دقت بیـان مـی گردد. on-lineبا تفکر تصحیح اندازه گیري خطاهاي ربات :-3 اگر خطاهاي ربات مانند انحراف مسیر با سنسورهاي داخلی ربات اندازه گیري شود همـه پارامترهاي مربوطه نمـی توانند ثبت شوند. بـه عنوان مثال، سنسورهاي داخلی ربات اغلب ) اندازه مـی گیرند کـه end effectorمکان زاویـه اي مفصل را درون حالت راه اندازي انتها ( سپس براي محاسبه زوایـاي مفصل توسط روشـهاي نرخ انتقال مشتق استفاده مـی شود. نمـی تواند توسط سنسورهاي داخلی ربات ثبت شود. واین بنابراین خطاي چرخ دنده end effectorعلت درون این مدل کالیبراسیون ربات با سیستم اندازه گیري اینرسیـال کـه به همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 121 @ متصل شده، اندازه گیري مـی شود. این مدل امکان ثبت تمام منابع خطا را درون زنجیره سینماتیکی فراهم مـی کند. نشان داده شده است. بعد از اندازه گیري 1ینرسیـال درون شکل اصل سیستم اندازه گیري ا[ داده(نرخ شتاب و چرخش) یک تصحیح خطا رخ مـی دهد و نرخ گرانش زمـین از آن کم ). wداده مـی شود( 1مـی شود. ترجمـه و انتقال این سیستم اندازه گیري درون سیستم مکان نما فضاي مفصل نیـاز است، و مقادیر بهرحال مقادیر مفصل ربات براي شناسایی پارامترها درون ). براي این منظور روابط Rثبت شده حتما به مکان نماي پایـه اي ربات تبدیل شوند( نشان داده مـی شود. حتما در ییستم مکان نما ي مختلف توسط روش کالیبراسیون سنسورمچ کـه براي این منظور گسترش یـافته هست شناسایی شود . دیر حتما توسط تبدیل سینماتیکی معتبدیل بـه فضاي مفصل ربات شود.در نـهایت مقا خطاي زاویـه اي مفصل اندازه گیري شده را براي ربات صنعتی نشان مـی دهد. 2شکل mm 800.مسیر خواسته شده بـه صورت یک مسیر مستقیم با طول ي سنسورهاي انجام گیرد. خطاها m/s 0,4برنامـه ریزي شده هست که حتما با سرعت داخلی ربات و سیستم اندازه گیري اینرسیـال ثبت مـی شوند. مرجع ثابت زمـین 1 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 122 @ کالیبراسیون دینامـیکی ربات: -4 مرور کلی : -1-4 Iso9283 معیـاري را براي ارزیـابی دقت رباتهاي صنعتی تشریح مـی کند. براي وظایف اي مثال درون جوشکاري کنترلی حتما مسئله اي مانند دقت را که تا حد ممکن درون نظر داشت. بر نقطه اي پارامترهاي استاتیک قابلیت تکرارقرار -2دقت مطلق یـا دقت قرار -1 ربات مـهم هستند . درون اینجا دقت مطلق را با رباتی کـه برنامـه ریزي قرار را مـی پذیرد مشخص مـی کنند. "دقت مسیر "که تشریح شده Iso9283پارامتر دیگري از - ربات از مسیر مدنظر را زمانی کـه یک مسیر مورد نظر را end effectorانحراف هست که دنبال مـی کند نشان مـی دهد. این خصوصیت بسیـار مـهم است. براي مثال براي عملیـات ساخت لیزري درون زمـینـه جوشکاري و برش سه بعدي محصوالت صفحه اي ..دو دلیل همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 123 @ درون گذشته بـه این اندازه مورد توجه Iso9283وجود دارد کـه این پارمتر دینامـیکی مد نظر نبوده است: ) از یک طرف هیچ سیستم اندازه گیري قابل دسترس براي اندازه گیري مسیر یک ربات 1 درون حالت دینامـیک و تمرینی وجود نداشت. ) از طرف دیگر براي بیشتر وظایف، دقت مسیر ربات درون سطح پایینی از اهمـیت درون 2 له استاتیکی بود.مقایسه با دقت مسئ دقت مسیر رباتهاي صنعتی درکاربردهاي مدرن بطور مداوم اهمـیت افزایشی داشته است. و در این فاصله سیستمـهاي اندازه گیري مناسب براي مشخص نمودن انحراف مسیر بوجود آمده است. وپارامترهاي دینامـیکی ربات بیشتر و بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. لیست شده است. انحراف 1براي انحراف مسیر رباتهاي صنعتی درون جدول مـهمترین علل قرار استاتیکی همچنین منجر بـه انحراف مسیر مـی شود. کـه در همان جدول نشان داده شده اند.و علل خطاها کـه بطور آشکار دقت مسیر را مشخص مـی کنند و هیچ تاثیر ي اند. نوشته شده italicروي دقت قرار ندارند بـه صورت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 124 @ دینامـیکهاي ربات مـی تواند توسط معادالت متفاوت مدل شوند. این مدل دینامـیکی نیروها و گشتاورهایی کـه تنـها روي مفصل اعمال مـی شوند و توسط مکان، سرعت و شتاب مشخص شده end effectorمحورها کـه بوسیله نیروها و گشتاورهاي اعمال شده روي اند را تشریح مـی کند. که: ) :n×1 (- بردار همراستاي مفصل ) :n×1 ( - بردار نیروهاي مشتق شده ) :n×1 ( - ماتریس اینرسی ) :n×1 (- بردار نیروهاي کوریولیس و مرکز گرا ) :n×1 (- بردار نیروهاي گرا نشی ) :n×1 (- بردار نیروهاي اصطکاکی پایـه یک طراحی کنترلر است.بنابراین دقت مسیر بـه کیفیت توضیح مدل مدل دینامـیکی بستگی دارد . شناسایی پارامترها و کنترلر مفصل نیز بر این پایـه است. درون این توضیح از رفتار دینامـیکی، فرض شده کـه ربات یک سیستم چند بدنـه اي انعطاف ناپذیر با مفاصل ها) است. درون تقریب اولیـه این فرض بـه علت (شل شدن پیچ backlashایده ال و بدون نرخ انتقال باال ي چرخ دنده ها کـه در محور ربات استفاده مـی شود مجاز است. ولی درون روي مـی دهد این منجر بـه ایجاد خطا backlashمشتق سرعتهاي مسیر باال یـا زمانی کـه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 125 @ اي صنعتی استفاده مـی شود. همچنین ساختار ساده کنترلر هاي مفصل کـه اغلب درون رباته مـی شوند موجب کاهش درون دقت مسیر مـی شود. اصل کالیبراسیون دینامـیکی ربات -2-4 انحراف مسیر یک ربات الحاقی از انحراف مطلق قرار هست که بـه سرعت شیوه و تاثیرات دینامـیکی تولید شده بستگی ندارد. براساس این نتیجه کالیبراسیون استاتیکی یک ربات دقت مسیر مـی شود ولی نـه بـه اندازه کالیبراسیون دینامـیکی کـه باعث بهبودي موجب بهبود رفتار دینامـیکی ربات مـی شود. کالبراسیون ربات درون مقایسه با کالیبراسیون استاتیکی شامل گام هاي زیر مـی باشد: مدل -1 اندازه گیري خطاهاي ربات و شناسایی پارامترها -2 جبران خطا -3 بررسی -4 ر کلی از اصل شیوه کالیبراسیون دینامـیکی توسعه یـافته را نشان مـی دهد.یک مرو 3شکل دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 126 @ بـه ربات صنعتی اضافه شد. "جبران خطا"براي توسعه و بهبود رفتار دینامـیکی یک جز و آنرا بـه کنترل این جزء خطاهاي انتظار رفته ي زاویـه اي مفصل را تخمـین زده استه شده مفصل انتقال مـی دهد. امروزه تعداد زیـادي براي مقدار خو offsetربات بـه عنوان از سازندگان ربات یک واسط درون واحد کنترل را پیشنـهاد مـی کنند کـه تصحیح مقادیر خواسته شده را فعال مـی کند. پارامترهایی بر پایـه مدل جبران خطا از طریق اندازه گیري کـه تنـها یک بار درون زمان خارجی با یک سیستم اندازه گیري اینرسیـال شناخته مـی شوند کالیبراسیون اجرا مـی شود. مدل خطاي ربات -3-4 مدل تخمـین خطاهاي زاویـه اي مفصل از مقادیر زاویـه اي مفصل مد نظر، توسط کنترل ربات کـه باید بصورت خطی یـا غیرخطی مدل شود حتما براي همـه پوشش کاري ربات یکی براي جبران خطا کـه به صورتمعتبر باشد. یک تشریح فیزیکی کامل ربات دینام on-line .اجرا مـی شود بسیـار پیچیده هست براي این منظور ، خطاهاي زاویـه اي مفصل بـه طور مجزا درون مدلهاي ساده ، خطی و غیرخطی توضیح داده شدوند کـه پارامترها بـه متغیرهاي ورودي مانند مکان مفصل ، ظرفیت باربري ، سرعت و غیره بستگی دارد. ربات مـی تواند توسط مدل خطی زیر تخمـین iنابراین خطاهاي زاویـه اي براي مفصل ب زده شود: کـه : i ) مفصل :i=1…6 ( همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 127 @ i: مقدار مورد نظر براي مفصل d :dead time وابسته بـه شرایط مرزي a: پارامتر وابسته بـه شرایط مرزي b: پارامتر یت شده نشان مـی دهد کـه توجه بـه ظرفیت باربري و سرعت زاویـه تحقیقات تجربی هدا اي مفصل، افزایش توسعه درون دقت را فراهم مـی آورد. اگر ربات درون لبه پوشش کاري خود کار کند مقادیر پارامترهاي شناسایی شده تغییر مـی کند. درون مدل جبران خطا وضعیتهاي نقاط عملیـاتی دارند مورد توجه قرار مـی کـه بستگی بـه b و aحاشیـه اي از مـیان پارامترهاي گیرند. براي این منظور پارامترها درون یک جدول چند بعدي کـه بستگی بـه نقاط عملیـاتی دارد نوشته و ذخیره مـی شود. درون مثال بعدي جدول پارامتري کاهش یـافته هست زیرا فرض بر یت باربري و ظرف این هست که پارامترهاي مدل بستگی بـه سرعت زاویـه اي مفصل دارد. زمانی کـه پارامتر شناسایی مـی شوند نقطه عملیـاتی با دو مشخصه برتر عالمت بر اساس 2گذاري مـی شوند. بنابراین، براي مشخص پارامترهاي مدل، نتایج جدول بـه کار گرفته شد. end effectorسرعت زاویـه اي و ظرفیت باربري نوشته شده و براي بـه چندین بعد گسترش پیدا کند که تا تاثیر فاکتورهایی نظیر مکان محور این روش مـی تواند نیز محاسبه شود. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 128 @ که: i ) مفصل :i=1…6 ( i: سرعت ماکزیمم و واقعی مفصل ظرفیت باربري و بارگذاري اسمـی : : بردارهاي وابسته بـه شرایط مرزي تی ربات کـه زمان پایداري قرار را و رفتار جبران موق backlashتاثیرات غیرخطی نظیر تحت تاثیر قرار مـی دهد از طریق المانـهاي انتقال خصوصیت درون گام زیر مدل خواهد شد. ایجاد مـی شود مـی تواند توسط خط خاصیت backlashخطاي زاویـه اي مفصل کـه توسط دونقطه اي زیر مدل شود: که: i ) مفصل :i=1…6 ( backlashفصل بـه علت : انحراف زاویـه اي م همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 129 @ i : خطاي زاویـه اي مفصل :backlash مفصلi precontrolمراحل اجرایی -5-4 جبران خطا براي یک ربات صنعتی معمول کـه اجرا مـی شود بر پایـه واسط ربات کـه توسط سازنده براي تنظیم پارامترهاي کنترل و براي اضافه جابجایی بـه مقادیر نمایش داده شده است: 4مـی باشد. ساختار المان جبران درون شکل خواسته شده هست اجرا مـی شود بر پایـه یک مدل خطاي خطی on-lineشماي کنونی جبران خطا کـه بصورت بر اساس مقادیر ایده ال زا.یـه اي هست و خطاي زاویـه اي مفصل 2مطابق با معادله جبران خطا شامل یک واحد مفصل محاسبه شده کـه توسط کنترل ربات مـهیـا مـی شود کنترل است. درون این قسمت، خطاي زاویـه اي تخمـین زده شده کـه به کنترل ربات بـه عنوان جابجایی زاویـه اي مفصل انتقا ل یـافته بررسی مـی کند. سپس مقادیر تصحیح محاسبه شده ،یکدست مـی شود. با این روش بطور مدام جابجایی زاویـه اي مفصل قابل دستیـابی است. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 130 @ نتایج تجربی-5 براي بررسی کالیبراسیون دینامـیکی ربات یک مدل مجزا براي مفاصل اصلی ربات صنعتی ) . درجه بهینـه مدل براي زمان نمونـه 2در حال تست بکار مـی رود( با توجه بـه معادله 2ms ،که مطابق با یک سیکل کنترل حالت کنترلرهاي مفصل ربات استn=32 .مـی باشد امترها با تکنیک تخمـینی خطی کـه بر اساس زاویـه اندازه گیري شده مفصل با شناسایی پار سیستم اندازه گیري اینرسیـال هست انجام مـی گیرد. براي اندازه گیري مفاصل، ربات واحد درون باالترین شتاب ممکن حرکت داده مـیشوند. ونی مسیري کـه براي تست برنامـه ریزي مـی شود یک خط مستقیم درون محدوده هاي بیر پوشش کاري مـی باشد. این مسیر توسط ربات درون هر دو مسیر با یک سرعت مسیر باال v=0.4m/s 5و ظرفیت بارkg ظرفیت باربري اسمـی). 3/1دنبال مـی شود(با توجه بـه end effector – حتما مسیر مورد نظر را با وسعت -با چرخش مداومs=800mm درون توقف ، بـه نقطه شروع برگردد و مسیر مشابه را 1sطی کرده و سپس بعد از yجهت منفی دنبال کند. ابتدا ربات کالبره نشده و سپس ربات کالیبره درون طول این مسیر درون وضعیتهاي end effectorیک شماي سه بعدي از مسیر مورد نظر 5مشابه حرکت مـی کنند. شکل نرسیـال را نشان مـی دهدکه ربات و مسیر واقعی اندازه گیري شده با سیستم اندازه گیري ای توسط ربات کالیبره شده و ربات کالیبره نشده اجرا مـی شود: همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 131 @ طراحی شده است. انحراف yzو دستگاه xyبراي مشخص شدن، مسیرها درون دستگاه مسیر بزرگ مسیر اصلی ربات کالیبره نشده منجر بـه محل مسیر تست درون محدوده بیرونی الیی شده است. براي ارزیـابی بهتر دقت مسیر، پوشش کاري و شتاب مسیر نسبی با محاسبه گردید کـه بر اساس افت عمودي از مسیر واقعی Iso9283انحراف مسیر مطابق نشان داده شده هست 6به مسیر مورد نظر درون شکل هست و 14mmدر مورد ربات کالیبره نشده حدود end effectorماکزیمم انحراف مسیر کاهش یـافته است. 2mmبره شده بـه حدود براي ربات کالی خطاهاي مسیر باقی مانده ربات کالیبره شده منجر بـه نتایج زیر شده است: دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 132 @ و یک خطا را نشان مـی دهد کـه به مسیر backlashمفصل ربات زیر تست یک - حرکت بستگی دارد. ده مسیر اندازه گیري شده براي شناسایی پارامترها درون شرایط مرزي از مسیر تست ش - تفاوت دارد.( بـه خصوص بـه سرعت زاویـه اي مفصل و مکان مفصل بستگی دارد) نتیجه با این شیوه کالیبراسیون دینامـیکی دقت مسیر رباتهاي صنعتی کـه روز بـه روز اهمـیت بهبود مـی یـابد. این روش بدون دانستن ساختار کنترلر مفصل یـا ℅85بیشتري مـی یـابند که تا کاربرد است. تنـها هندسه ربات حتما داده شود و ربات نیز نیـاز اهمـیت جرم و اینرسی قابل بـه یک واسط دارد کـه اجازه دستکاري مقادیر مفصل مورد نظر را دهد. منابع 1- S. Spiess, M. Vincze, and M. Ayromlou, “ On the calibration of a 6d laser tracking system for contactless ,dynamic robot measurements ”, in Proceedings of the IEEE Instrumentation & Measurement Technology Conference, IMTC, Part, (Ottawa), pp. 12031208, (2004). 2- G. D. v. Albada and A. Lagerberg, J. M. Visser ,“A low-cost pose- measuring system for robot calibration“, Tech. Rep., University of Amsterdam, Faculty of Mathematics and Computer Science, (2000). 3- E. v. Hinüber, Bahn- und Positionsvermessung von Industrie robotern mit inertialen Meÿsystemen. PhDthesis, Universität des Saarlandes, (1999). 4- K. Schröer, S. L. Albright, and M. Grethlein, Complete,minimal and model-continuous kinematic modelsfor robot calibration”, Robotics and Computer-Integrated Manufacturing, vol. 13, no. 1, pp. 73- 85,(1997). همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 133 @ 5- E. Roos, A. Behrens, and S. Anton, “ RDS – realistic dynamic simulation of robots ”, in 28th International Symposium on Robotics, (Detroit, USA), (1997). 6- B. Diewald, Über-alles-Kalibrierung von Industrieroboternzur lokalen Minimierung der Posefehler. PhDthesis, Universität des Saarlandes, (1995). 7- ISO, ISO 9283, Manipulating Industrial Robots “ Performance Criteria and Related Test Methods. International Standardization Organisation, (1998). 8- F. Lange and G. Hirzinger, “ Learning of a controller for non- recurring fast movements ”, Special Issue on Behavior and Learning of the Journal Advanced Robotics, p. 17, (1996). 9- J. Karner and H. Janocha, “ Hybrid controller foradaptive link control of industrial robots ”, Journal of Intelligent and Robotic Systems, vol. 20, no. 2,pp. 93-104, (1997). 10- E. Roos, Anwendungsorientierte Meÿ- und Berechnungsverfahren zur Kalibrierung on-line programmierter Roboterapplikationen. Fortschritt-Berichte VDI Reihe 8, Nr. 709, Düsseldorf: VDI Verlag, (1998). دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 134 @ استراتژي دفاع درون عمق 1آرش کوره پزان حقیقی مقدمـه موسسات مدرن، بمنزله شاهرگ حیـاتی محسـوب مـی گـردد . اطالعات درون سازمان ها و دستیـابی بـه اطالعات و عرضه مناسب و سریع آن، همواره مورد توجه سازمان هائی اسـت کـه اطالعات درون آنـها داراي نقشی محوري و سرنوشت ساز هست . سازمان ها و موسسات ر جهـت انظبـاط مـی بایست یک زیر ساخت مناسب اطالعاتی را بـراي خـود ایجـاد و د اطالعاتی درون سازمان خود حرکت نمایند . اگر مـی خواهیم ارائه دهنده اطالعات درون عصـر مصرف کننده اطالعات نباشیم ، درون مرحلـه نخسـت مـی بایسـت "اطالعات بوده و صرفا فرآیندهاي تولید ،عرضه و استفاده از اطالعات را درون سـازمان خـود قانونمـد نمـوده و در کان استفاده از اطالعات ذیـربط را بـراي متقاضـیـان ( محلی،جهـانی ) درون مراحل بعد ، ام سریعترین زمان ممکن فراهم نمائیم . سرعت درون تولید و عرضه اطالعات ارزشمند ، یکی از رموز موفقیت سازمان ها و موسسات درون عصر اطالعات هست . پـس از ایجـاد انظبـاط اي کـامپیوتري زمـینـه اسـتفاده قانومنـد و اطالعاتی، مـی بایست با بهره گیري از شـبکه هـ هدفمند از اطالعات را براي سایرین فراهم کرد . اطالعات ارائه شده مـی توانـد بصـورت محلی ( اینترانت ) و یـا جهانی ( اینترنت ) مورد استفاده قرار گیرد . فراموش نکنیم درون این خـاب مـی باشـند و در هنگامـه اطالعاتی، مصرف کنندگان اطالعات داراي حق مسـلم انت دچار اختالل و یـا "و یـا تعمدا "صورتیکه سازمان و یـا موسسه اي درون ارائه اطالعات سهوا ash_kph@yahoo.comAr دانشجوي رشته نرم افزار کامپیوتر ١ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 135 @ مشکل گردد ، دلیلی بر توقف عملکرد مصرف کننـدگان اطالعـات تـا بـر طـرف نمـودن مشکل ما ، وجود نخواهد داشت . سازمان ها و موسسات مـی بایست خود را براي نبردي و ارائه اطالعات آماده نمایند و در این راسـتا عـالوه بـر پتانسـیل هـاي سخت درون عرضه سخت افزاري و نرم افزاري استفاده شده ، از تدبیر و دوراندیشی فاصله نگیرند . درون مـیدان عرضه و ارائه اطالعات ،ب موفقیت نـه بدلیل ضعف دیگـران بلکـه بـر توانمنـدي مـا ارائـه دهنـدگان اطالعــاتی را "عـات، قطعـا اسـتوار خواهـد بـود. مصـرف کننــدگان اطال برمـی گزیند کـه نسبت بـه توان و پتانسیل آنان اطمـینان حاصل کرده باشند . آیـا سـازمان مـا درون عصر اطالعات بـه پتانسیل هاي الزم درون این خصوص دست پیدا کرده اسـت ؟ آیـا درون آیـا گردش امور درون سازمان سازمان ما بستر و ساختار مناسب اطالعاتی ایجاد شده هست ؟ ما مبتنی بر یک سیستم اطالعاتی مدرن هست ؟ آیـا سازمان ما قادر بـه تعامل اطالعـاتی بـا سایر سازمان ها هست ؟ آیـا درون سازمان ما نقاط تماس اطالعاتی با دنیـاي خارج از سـازمان حداقل مقـدار تدوین شده هست ؟ آیـا فاصله تولید و استفاده از اطالعات درون سازمان ما بـه خود رسیده هست ؟ آیـا اطالعات قابل عرضه سازمان ما ، درون سریعترین زمان و با کیفیتـی مناسب درون اختیـار مصرف کنندگان متقاضی قرار مـی گیرد ؟ حضور یک سازمان درون عرصه داشتن یک وب سایت با اطالعات ایستا نخواهد بود . امروزه مـیلیـون هـا "جهانی ، صرفا ي اینترنت وجود داشته کـه هر روز نیز بـه تعداد آنان افزوده مـی گـردد . وب سایت بر رو کاربران اینترنت براي پذیرش سایت سازمان ما ، دالیل موجه اي را دنبال خواهنـد کـرد . درون این هنگامـه سایت داشتن و راه اندازي سایت ، اصـل موضـوع کـه همانـا ایجـاد یـک دد. سازمان ما درون این راسـتا چگونـه حرکـت سازمان مدرن اطالعاتی هست ، فراموش نگر کرده و مختصات آن درون نقشـه اطالعاتی یک سازمان مدرن چیست ؟ بدیـهی هست ارائه دهندگان اطالعات خود درون سطوحی دیگر بـه مصرف کنندگان اطالعات تبدیل و مصرف کنندگان اطالعات ، درون حاالت دیگر، خود مـی تواند بعنوان ارائـه دهنـده دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 136 @ رح گردند. مصرف بهینـه و هدفمند اطالعات درون صورتیکه بـه افزایش آگاهی ، اطالعات مط تولید و ارائه اطالعات ختم شود، امري بسیـار پسندیده خواهـد بـود . درون غیـر اینصـورت، مصرف مطلق و همـیشگی اطالعات بدون جهت گیري خـاص ، بـدترین نـوع اسـتفاده از م نخواهد شد .به سرانجام مطلوبی خت "اطالعات بوده کـه قطعا شبکه هاي کامپیوتري درون صورتیکه قصد ارائه و یـا حتـی مصـرف بهینـه و سـریع اطالعـات را داشـته باشـیم، مـی بایست زیر ساخت مناسب را درون این جهت ایجـاد کنـیم . شـبکه هـاي کـامپیوتري ، ش جاده مشابه نق "بستري مناسب براي عرضه ، ارائه و مصرف اطالعات مـی باشند( دقیقا ها درون یک سیستم حمل و نقل) . عرضه ، ارائه و مصرف یـک کـاال نیـازمنـد وجـود یـک سیستم حمل و نقل مطلوب خواهد بود. درون صورتیکه سازمان و یـا موسسه اي محصولی را تولید ولی قادر بـه عرضه آن درون زمان مناسب ( قبل از اتمام تاریخ مصرف ) براي متقاضیـان ان ها ئی کـه تولیدات خود را بـا بهـره گیـري از یـک زیـر سـاخت از سازم "نباشد، قطعا مناسب ، بسرعت درون اختیـار متقاضیـان قرار مـی دهند ، عقب خواهند افتـاد . شـاید بهمـین دلیل باشد کـه وجود جاده ها و زیر ساخت هاي مناسب ارتباطی، بعنـوان یکـی از دالیـل مـی گـردد. فرامـوش نکنـیم کـه موفقیت برخی از کشورها درون عصر انقالب صنعتی ، ذکر امروزه زمان کهنـه شدن اطالعات از زمان تولید اطالعات بسیـار سریعتر بوده و مـی بایسـت ) یقبل از اتمام تاریخ مصرف اطالعات با استفاده از زیر ساخت مناسب (شبکه هاي ارتباط ز استفاده کرد اقدام بـه عرضه آنان نمود. براي عرضه اطالعات مـی توان از امکاناتی دیگر نی شبکه هاي کامپیوتري بدلیل سرعت ارتباطی بسیـار باال داراي نقشـی کلیـدي و "ولی قطعا مـی توان مشخصات کاال و یـا محصول تولید شـده درون یـک "منحصر بفرد مـی باشند . مثال سازمان را از طریق یک نامـه بـه متقاضیـان اعالم نمود ولی درون صـورتیکه سـازمانی درون ایـن همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 137 @ متقاضیـان مربوطه درون زمـانی بسـیـار "زینـه پست الکترونیکی استفاده نماید ، قطعاراستا از گ سریعتر نسبت بـه مشخصات کاالي تولیده شده ، آگاهی پیدا خواهند کرد . امنیت اطالعات درون شبکه هاي کامپیوتري بموازات حرکت بسمت یک سازمان مدرن و مبتنی بر تکنولوژي اطالعات، مـی بایسـت زم درون رابطه با حفاظت از اطالعات نیز اندیشیده گردد. مـهمترین مزیت و رسـالت تدابیر ال شبکه هاي کامپیوتري ، اشتراك منابع سخت افزاري و نرم افزاري هست . کنترل دستیـابی و نحوه استفاده از منابع بـه اشتراك گذاشته شده ، از مـهمترین اه یک سیسـتم امنیتـی درون اینترنـت ، نگـرش نسـبت بـه "که هاي کامپیوتري خصوصـا شبکه هست . با گسترش شب امنیت اطالعات و سایر منابع بـه اشتراك گذاشته شده ، وارد مرحله جدیدي شـده اسـت . درون این راستا ، الزم هست که هر سازمان براي حفاظت از اطالعات ارزشمند ، پایبند بـه یک اء و پیـاده سـازي نمایـد . عـدم استراتژي خاص بوده و بر اساس آن سیستم امنیتی را اجر ایجاد سیستم مناسب امنیتی ، مـی تواند پیـامدهاي منفی و دور از انتظاري را بـدنبال داشـته باشد . استراتژي سازمان ما براي حفاظت و دفاع از اطالعات چیست؟ درون صـورت بـروز ؟ شـاید مشکل امنیتی درون رابطه با اطالعات درون سازمان ، بدنبال کدامـین مقصر مـی گـردیم اگر درون چنین مواردي ، همـه مسائل امنیتی و مشکالت بوجود آمـده را بـه خـود کـامپیوتر نسبت دهیم ، بهترین امکان برون رفت از مشکل بوجود آمده هست ، چراکه کامپیوتر توان روش و نحوه برخورد با مشکل بوجود آمده چنین "دفاع از خود را ندارد . آیـا واقعا لیکه یک سازمان براي خرید سخت افزار نگرانی هاي خاص خود را داشته هست ؟ درون حا و سعی درون برطرف نمودن معقول آنـها دارد ، آیـا براي امنیت و حفاظت از اطالعـات نبایـد نگرانی بمراتب بیشتري درون سازمان وجود داشته باشد ؟ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 138 @ استراتژي ین و ایمن سازي اطالعات دفاع درون عمق ، عنوان یک استراتژي عملی بمنظور نیل بـه تضم درون محیط هاي شبکه امروزي هست . استراتژي فوق، یکـی از مناسـبترین و عملـی تـرین گزینـه هاي موجود هست کـه متـاثر از برنامـه هـاي هوشـمند برخاسـته از تکنیـک هـا و تکنولوژي هاي متفاوت تدوین مـی گردد . استراتژي پیشنـهادي ، بـر سـه مولفـه متفـاوت ظتی ، هزینـه ها و رویکردهاي عملیـاتی تاکید داشته و توازنی معقول بـین ظرفیت هاي حفا آنان را برقرار مـی نماید . دراین مقاله بـه بررسی عناصر اصلی و نقش هر یـک از آنـان درون استراتژي پیشنـهادي، پرداخته خواهد شد. دشمنان، انگیزه ها ، انواع حمالت اطالعاتی مقابل حمالت بـه اطالعات و سیستم هاي اطالعاتی ، یک بمنظور دفاع موثر و مطلوب درون سازمان مـی بایست دشمنان، پتانسیل و انگیزه هاي آنان و انواع حمالت را بدرستی بـراي خود آنالیز که تا از این طریق دیدگاهی منطقی نسبت بـه موارد فوق ایجـاد و در ادامـه امکـان دارو براي بیماري وجود داشته باشـد برخورد مناسب با آنان فراهم گردد .اگر قصد تجویز قبل از معاینـه و آنالیز وضعیت بیمار، اقدام بـه تجویز دارو براي وي نخواهـد شـد. "، قطعا درون چنین مواري نمـی توان براي برخورد با مسائل پویـا از راه حـل هـاي مشـابه و ایسـتا ر، الزم اسـت درون ابتـدا استفاده کرد .بمنظور ارائه راهکارهاي پویـا و متناسب با مسائل متغی نسبت بـه کالبد شکافی دشمنان ، انگیزه ها و انواع حمالت ، شناخت مناسبی ایجاد گردد. دشمنان ، شامل سارقین اطالعاتی ، مجرمان ،دزدان کامپیوتري ، شرکت هـاي رقیـب و ... مـی باشد. انگیزه ها ي موجود شامل : جمع آوري هوشمندانـه، دستبرد فکري ( عقالنـی ) ،عدم پذیرش سرویس ها ،احساس غرور و مورد توجه واقع شدن ، باشد . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 139 @ انواع حمالت شامل : مشاهده غیرفعال ارتباطات ، حمالت بـه شبکه هاي فعال، حمالت از نزدیک( مجاورت سیستم هـا ) ، سـوء اسـتفاده و بهـره بـرداري خودیـان ( محرمـان ) و منابع تکنولوژي اطالعات ، هست . حمالت مربوط بـه ارائه دهندگان صنعتی یکی از سیستم هاي اطالعاتی و شبکه هاي کامپیوتري اه مناسب و جـذابی بـراي مـهاجمـان اطالعاتی مـی باشند . بنابراین الزم است، تدابیر الزم درون خصوص حفاظـت سیسـتم هـا و حمـالت شبکه ها درون مقابل انواع متفاوت حمالتی اطالعاتی اندیشیده گردد. بمنظور آنالیز اطالعاتی و اتخاذ راهکار مناسب بمنظور برخورد بـا آنـان، الزم اسـت درون ابتـدا بـا انـواع حمالت اطالعات آشنا شده که تا از این طریق امکان برخورد مناسب و سیستماتیک با هریک وقتی ما شناخت مناسبی را نسبت بـه نوع و علل حمله داشـته "از آنان فراهم گردد . قطعا بـه برخورد منطقی با آن بگونـه اي خواهیم بود کـه پس از برخورد، زمـینـه تکرار باشیم ، قادر موارد مشابه حذف گردد . انواع حمالت اطالعاتی بشرح ذیل مـی باشند : غیرفعال فعال نزدیک ( مجاور) خودي ها ( محرمان ) عرضه ( توزیع ) دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 140 @ د :ویژگی هر یک از انواع حمالت فوق ، بشرح زیر مـی باش ) . این نوع حمـالت شـامل: آنالیزترافیـک شـبکه ،شـنود ارتباطـات Passiveغیر فعال ( حفاظت نشده، رمزگشائی ترافیـک هـاي رمـز شـده ضـعیف و بدسـت آوردن اطالعـات معتبري همچون رمز عبور مـی باشد . ره گیري غیرفعال عملیـات شـبکه ، مـی توانـد بـه خصوص عملیـات قریب الوقوعی کـه قرار هست مـهاجمان، هشدارها و اطالعات الزم را درون در شبکه اتفاق افتند بدهد( قرار هست از مسیر فوق درون آینده محمولـه اي ارزشـمند عبـور داده شود !) ، را خواهد داد .پیـامدهاي این نوع حمالت ، آشکارشدن اطالعات و یـا فایـل بود . هاي اطالعاتی براي یک مـهاجم ، بدون رضایت و آگاهی کاربر خواهد ) .این نوع حمالت شامل : تالش درون جهت خنثی نمودن و یـا حذف ویژگی Activeفعال ( هاي امنیتی ، معرفی کدهاي مخرب ، سرقت و یـا تغییر اطالعات مـی باشد . حمالت فوق ، مـی تواند از طریق ستون فقرات یک شبکه ، سوء استفاده موقـت اطالعـاتی ، نفـوذ رو بسته و حفاظت شده و یـا حمله بـه یک کاربر تایید شده درون زمان الکترونیکی درون یک قلم اتصال بـه یک ناحیـه بسته و حفاظت شده ، بـروز نمایـد . پیـامـد حمـالت فـوق ، افشـاي اطالعات ، اشاعه فایل هاي اطالعاتی ، عدم پـذیرش سـرویس و یـا تغییـر درون داده هـا ، خواهد بود. وسط افرادیکه درون مجاورت ( نزدیکی ) سیسـتم ) .این نوع حمالت تClose-in مجاور ( ها قرار دارند با استفاده از تسهیـالت موجود ، با یک ترفندي خاص بمنظور نیل بـه اهی نظیر : اصالح ، جمع آوري و انکار دسـتیـابی بـه اطالعـات باشـد، صـورت مـی پـذیرد . باز و یـا هردو انجام حمالت مبتنی بر مجاورت فیزیکی ، از طریق ورود مخفیـانـه ، دستیـابی مـی شود . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 141 @ ) . حمالت خودي ها ، مـی تواند بصورت مخرب و یـا غیر مخرب جلوه Insiderخودي ( نماید . حمالت مخرب از این نوع شامل استراق سمع تعمدي ، سرقت و یـا آسیب رسانی ابی شیـادانـه و فریب آمـیـز و یـا رد دسـتی "به اطالعات ، استفاده از اطالعات بطرزي کامال بـدلیل سـهل "سایر کاربران تایید شده باشد . حمالت غیر مخرب از ایـن نـوع ، عمومـا انگاري ( حواس پرتی ) ، فقدان دانش الزم و یـا سرپیچی عمدي از سیـاست هـاي امنیتـی صورت پذیرد. ) . حمالت از این نوع شامل کدهاي مخربی اسـت کـه درون زمـان Distributionتوزیع ( و یـا نرم افزار درون محل مربوطه ( کارخانـه ، شرکت ) و یـا درون زمان توزیع تغییر سخت افزار آنـها ( سخت افزار ، نرم افزار) جلوه مـی نماید . این نوع حمالت مـی تواند، کدهاي مخربی را درون بطن یک محصول جاسازي نماید . نظیـر یـک درب از عقـب کـه امکـان دسـتیـابی درون زمان آتی را بمنظور سوء استفاده اطالعاتی ، غیرمجاز بـه اطالعات و یـا عملیـات سیستم سوزي ، سیل ، قطـع شدر این رابطه الزم هست ، بـه سایر موارد نظیر آت فراهم مـی نماید . برق و خطاي کاربران نیز توجه خاصی صـورت پـذیرد . درون بخـش دوم ایـن مقالـه ، بـه خـاص امنیتـی ، بررسی روش هاي ایمن سازي اطالعات بمنظور نیل بـه یـک اسـتراتژي خواهیم پرداخت . دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 142 @ ایمن سازي اطالعات توفیق درون ایمن سازي اطالعات منوط بـه حفاظت از اطالعات و سیستم هاي اطالعـاتی درون مقابل حمالت هست . بدین منظور از سرویس هاي امنیتـی متعـددي اسـتفاده مـی گـردد. د یک سیستم حفـاظتی سرویس هاي انتخابی ، مـی بایست پتانسیل الزم درون خصوص ایجا مناسب ، تشخیص بموقع حمالت و واکنش سریع را داشته باشند. بنابراین مـی توان محور استراتژي انتخابی را بر سه مولفه حفاظت ، تشخیص و واکـنش اسـتوار نمـود . حفاظـت مطمئن ، تشخیص بموقع و واکنش مناسب از جمله مواردي هست که مـی بایست همـواره تم امنیتی رعایت گردد. سازمان ها و موسسات، عـالوه بـر یکپـارچگی درون ایجاد یک سیس بین مکانیزم هاي حفاظتی ، مـی بایست همواره انتظار حمالت اطالعـاتی را داشـته و الزم هست خود را بـه ابزارهاي تشخیص و روتین هاي واکنش سریع ، مجهز که تا زمـینـه برخـورد مناسب فراهم گردد . یکی از اصول مـهم مناسب با مـهاجمان و بازیـافت اطالعات درون زمان ، برقراري توازن بین سه عنصر اساسـی : انسـان، تکنولـوژي و "دفاع درون عمق"استراتژي عملیـات ، هست . حرکت بسمت تکنولوژي اطالعات بدون افراد آمـوزش دیـده و روتـین محقـق هاي عملیـاتی کـه راهنماي آنان درون نحوه استفاده و ایمن سـازي اطالعـات باشـد ، نخواهد شد . انسان موفقیت درون ایمن سازي اطالعات با پـذیرش مسـئولیت و حمایـت مـدیریت عـالی یـک درون سطح مدیریت ارشد اطالعات ) و بـر اسـاس شـناخت مناسـب از "سازمان ( معموال تهاجمات ، حاصل مـی گردد. نیل بـه موفقیت با پیگیري سیـاست ها و روتین هاي مربوطه ، مسئولیت ها ، آموزش منابع انسانی حساس ( کاربران، مدیران سیستم ) و تعیین وظایف و توجیـه مسئولیت هاي شخصی کارکنان ، حاصل مـی گردد.در ایـن راسـتا الزم اسـت یـک همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 143 @ سیستم امنیتی فیزیکی و شخصی بمنظور کنترل و هماهنگی درون دسـتیـابی بـه هـر یـک از عات ، نیز ایجاد گردد . ایمن سـازي عناصر حیـاتی درون محیط هاي مبتنی بر تکنولوژي اطال اطالعات از جمله مواردي هست که مـی بایست موفقیت خود را درون عمـل و نـه درون حـرف نشان دهد . بنابراین الزم هست که بعد از تدوین سیـاست ها و دستورالعمل هاي مربوطه ، هترین پیگیري مستمر و هدفمند جهت اجراي سیـاست ها و دستورالعمل ها ، دنبال گردد. ب و یـا "استراتژي تدوین شده درون صورتیکه امکان تحقق عملی آن فراهم نگـردد ، ( سـهوا ) ، هرگز امتیـاز مثبتی را درون کارنامـه خود ثبت نخواهد کرد ."عمدا با توجه بـه جایگاه خاص منابع انسانی درون ایجاد یک محـیط ایمـن مبتنـی بـر تکنولـوژي گردد : اطالعات ، الزم هست به موارد زیر توجه تدوین سیـاست ها و رویـه ها ارائه آموزش هاي الزم جهت افزایش دانش مدیریت سیستم امنیتی امنیت فیزیکی امنیت شخصی تدابیر الزم درون خصوص پیشگیري تکنولوژي امروزه از تکنولوژي ها ي متعددي بمنظور ارائـه سـرویس هـاي الزم درون رابطـه بـا ایمـن مزاحمـین اطالعاتی، استفاده مـی گردد. سازمان ها و موسسات سازي اطالعات و تشخیص مـی بایست سیـاست ها و فرآیندهاي الزم بمنظور استفاده از یک تکنولوژي را مشخص تـا زمـینـه انتخاب و بکارگیري درست تکنولوژي درون سازمان مربوطه فراهم گردد. درون این رابطه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 144 @ ایمن سازي اطالعات، استانداردها مـی بایست بـه مواردي همچون : سیـاست امنیتی ، اصول و معماري ایمن سازي اطالعات ، استفاده از محصوالت مربوط بـه ارائه دهندگان شـناخته شده و خوش نام ، راهنماي پیکربندي ، پردازش هاي الزم براي ارزیـابی ریسـک سیسـتم گردد : هاي مجتمع و بهم مرتبط ، توجه گردد . درون این رابطه موارد زیر ،پیشنـهاد مـی دفاع درون چندین محل . مـهاجمان اطالعاتی( داخلی و یـا خارجی ) ممکن هست ، یک هدف را از چندین نفطه مورد تهاجم قرار دهند. درون این راستا الزم هست سازمان ها و موسسـات از روش هاي حفاظتی متفاوت درون چندین محل ( سطح ) استفاده ، که تا زمـینـه عالعمـل اع متفاوت حمالت ، فراهم گردد . درون این رابطه مـی بایست بـه موارد زیر الزم درون مقابل انو توجه گردد : دفاع از شبکه ها و زیر ساخت . درون این رابطـه الزم اسـت شـبکه هـاي محلـی و یـا -1 سراسري حفاظت گردند . ( حفاظت درون مقابل حمالت اطالعـاتی از نـوع عـدم پـذیرش خدمات ) ه براي ارسال اطالعات درون شبکه ( استفاده از رمزنگـاري و حفاظت یکپارچه و محرمان -2 کنترل ترافیک بمنظور واکنش درون مقابل مشاهده غیرفعال ) دفاع درون محدوده هاي مـرزي . ( بکـارگیري فـایروال هـا و سیسـتم هـاي تشـخیص -3 مزاحمـین بمنظور واکنش درون مقابل حمالت اطالعاتی از نوع فعال ) محاسباتی ( کنترل هاي الزم بمنظـور دسـتیـابی بـه مـیزبـان هـا و دفاع درون محیط هاي -4 سرویس دهنده بمنظور واکنش الزم درون مقابل حمالت از نوع خودي، توزیع و مجاور ) . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 145 @ دفاع الیـه اي . بهترین محصوالت مربوط بـه ایمن سازي اطالعات داراي نقاط ضعف ذاتی الزم درون اختیـار مـهاجمان اطالعاتی بـراي ، مربوط بـه خود مـی باشند. بنابراین همواره زمان نفوذ درون سیستم هـاي اطالعـاتی وجـود خواهـد داشـت.بدین ترتیـب الزم اسـت قبـل از سوءاستفاده اطالعاتی متجاوزان، اقدامات مناسبی صورت پذیرد. یکی از روش هاي مـوثر اه پیشگیري درون این خصوص ، استفاده از دفاع الیـه اي درون مکان هاي بین مـهاجمان و مورد نظر آنان ،مـی باشد . هر یک از مکانیزم هاي انتخابی ، مـی بایست قادر بـه ایجاد موانع الزم درون ارتباط با مـهاجمان اطالعاتی ( حفاظت ) و تشخیص بموقع حمالت باشد . بـدین ترتیب امکان تشخیص مـهاجمان اطالعاتی افزایش و از طرف دیگر شـانس آنـهـا بمنظـورب موفقیت، کاهش خواهد یـافت . استفاده از فایروال هـاي تودرتـو نفوذ درون سیستم و ( هر فایروال درون کنار خود از یک سیستم تشخیص مزاحمـین ، نیز استفاده مـی نمایـد) درون نمونـه اي از رویکـرد دفـاع الیـه اي اسـت . و خارجی شـبکه ، داخلی محدوده هاي ي را درون رابطه با فیلتـر سـازي داده هـا و فایروال هاي داخلی ممکن هست امکانات بیشتر کنترل دستیـابی بـه منابع موجود ارائه نمایند تعیین مـیزان اقتدار امنیتی هر یک از عناصر موجود درون ایمن سازي اطالعات (چـه چیـزي حفاظت شده و نحوه برخورد با تهاجم اطالعاتی درون محلی کـه از عنصـر مربوطـه اسـتفاده ؟) . بعد از سنجش مـیزان اقتـدار امنیتـی هـر یـک از عناصـر شده ، بـه چه صورت هست مربوطه ، مـی توان از آنان درون جایگاهی کـه داراي حداکثر کـارآئی باشـند ، اسـتفاده کـرد . مـی بایست از مکانیزم هاي امنیتی مقتـدر درون محـدوده هـاي مـرزي شـبکه اسـتفاده "مثال عمومـی، کـه قـادر بـه حمایـت از گردداستفاده از مدیریت کلید مقتدر و زیر ساخت کلید تمام تکنولوژي هاي مرتبط با ایمن سازي اطالعـات بـوده و داراي مقاومـت مطلـوب درون مقابل یک تهاجم اطالعاتی باشد. بکارگیري زیرساخت الزم بمنظور تشخیص مـزاحمـین ، دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 146 @ آنالیز و یکپارچگی نتایج بمنظور انجام واکنش هاي مناسب درون رابطه با نوع تهـاجم . زیـر ساخت مربوطه مـی بایست بـه پرسنل عملیـاتی، راهنمائی الزم درون مواجه با سواالتی نظیـر : آیـا من تحت تهاجم اطالعاتی قزار گرفته ام ؟ منبع تهاجم چهی مـی باشد ؟ بـه چه فرد دیگري تهاجم شده هست ؟ راه حل ها و راهکارهاي من درون این رابطه چیست ؟ ، را ارائه نماید. عملیـات منظور از عملیـات ، مجموعه فعالیت هاي الزم بمنظـور نگهـداري وضـعیت امنیتـی یـک سازمان هست . درون این رابطه الزم هست ، بـه موارد زیر توجه گردد : پشتیبانی ملموس و بهنگام سازي سیـاست هاي امنیتی ن رابطـه اعمال تغییرات الزم با توجه بـه روند تحوالت مرتبط با تکنولوژي اطالعات. درون ای مـی بایست داده هاي مورد نظر جمع آوري که تا زمـینـه تصمـیم سازي مناسب بـراي مـدیریت فراهم گردد ( تامـین اطالعات ضروري براي مدیریت ریسک ) . مدیریت وضعیت امنیتـی Patchبا توجه بـه تکنولوژي هاي استفاده شده درون رابطه ایمن سازي اطالعـات ( نصـب ها ، پشتیبانی لیست هاي کنترل دستیـابی ) امنیتی، بهنگام سازي ویروس زیـر "ارائه سرویس هاي مدیریتی اساسی و حفاظت از زیرساخت هاي مـهم ( خصوصـا ساخت هائی کـه براي یک سازمان ختم بـه درآمد مـی گردد ) . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 147 @ ارزیـابی سیستم امنیتی اسخ هماهنگی و واکنش درون مقابل حمالت جاري تشخیص حمالت و ارائه هشدار و پ مناسب بمنظور ایزوله نمودن حمالت و پیشگیري از موارد مشابه بازیـافت و برگرداندن شامور بـه حالت اولیـه (بازسازي ) دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 148 @ سیستمکنترل وسایل الکترونیکی از طریق SMS Remote control 2آرش کوره پزان حقیقی، 1مـهندس امـین بزازي چکیده رهایمان را بـه دلیل ریتم تند زندگی و کمبود وقـت از ما همواره نیـاز داریم یک سري از کا راه دور و بدون حضورمان درون محل انجام دهیم . با این برنامـه شما قادر خواهیـد بـود کـه کلیـه وسایل برقی منزل خود را از راه دور خاموش و روشن نمایید و از طریق یک موبایل تمامـی آنـها را کنترل کنید 8قادر خواهید بود بـه وسیله پیـام هاي کوتاه تلفن همـراه خـود تـا بـه وسیله این نرم افزار دستگاه الکترونیکی را کنترل کرده و به آنـها فرمان دهید . مقدمـه دلیل انتخاب این موضوع آن هست که این برنامـه خواهد توانست کار افراد را براي کنتـرل نظارت بـر آنـهـا از طریـق وسایل منزل خود (براي خاموش و یـا روشن وسایل ) و موبایل و در زمانی کـه شخص از منزل خود دور هست راحت تر و به صرفه تر مـیکنـد. درون aminbazazi@gmail.com - مدرس دانشگاه فوق لیسناس الکترونیک -استاد راهنما ١ Arash_kph@yahoo.com - دانشجوي رشته نرم افزار کامپیوتر ٢ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 149 @ ضمن موبایل وسیله اي هست ارزان و در دسترس ومـیتوان درون همـه جا حتی درون جاده هـا و بیـابان نیز از آن استفاده کرد. فـن آوري اطالعـات از هدف اصلی ساخت این پروژه آن هست که درون عصر ارتباطـات و موبایل کـه یک وسیله ارتباطی هست براي انتقال اطالعات بتوان حد استفاده را انجام داد . این امکان را براي شما مـهیـا مـیسازد کـه شما بدون این SMS Remote controlبرنامـه زل کـه در محل حضور داشته باشید از راه دور و حتی از فاصله هزاران کیلومتري وسایل من راه اندازي نمایید. SMSخود را تنـها با یک گذري کوتاه درون مورد شبکه تلفن ثابت ) مشخص شود ابتدا توضیح مختصري دربـاره PLMNبراي اینکه نحوه کار شبکه موبایل( .شبکه تلفن ثابت ارائه مـیگردد زمانی کـه شما درون منزل یـا محل کار قصد تماس گـرفتن داریـد ابتـدا گوشـی تلفـن را بـر مـی دارید و صداي بوق خاصی را مـی شنوید بـه این معنی کـه شما مجاز بـه شماره گیري و ) خـود بـو LOCALاستفاده از شبکه تلفن ثابت هستید ارتباط شما با مرکز تلفن محلی ( ) POSTسیله دو رشته سیم مسی کـه از درب منزل یـا محل کار شما بـه نزدیکترین پست ( ی رنگ کـه در روي دیوار معابر نصب شده و بـه مقـداري (همان جعبه هاي کو چک سرب کابل وارد و خارج شده است)رفته هست و از پسـت بـه کـافو مـی رود(کـافو هـا همـان کمدهاي سبز رنگ هست که درون کنار خیـابانـها نصـب شـده اسـت ) و از کافوهـا بـه چالـه کز تلفن وارد حوضچه کـه در زیر زمـین توسط مخابرات حفر شده مـی رود و از آنجا بـه مر MDFمـی رود (سـالن MDFمـی شود.در مرکز تلفن دو رشته سیم مسی ابتدا بـه سالن سالنی هست که درون آن کانکتور هاي زیـادي بر روي شلفهاي ایستا نصب شده هست از یک طرف بـه ازاي هر پورت یـا شماره تلفن دورشته سیم مس از سمت سوییچ بـه آن وارد شده دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 150 @ ته سیم مسی کـه از سمت مشترك(منزل یـا محل کار شما) آمده هست و از سمت دیر دورش بـه آنجا مـی رسد و با ارتباط این دو شما مـی توانیدبه سوییچ وصل شده و یـا اصطالحا بوق (خرابی تلفـن ) تمـاس مـی گیریـد بـه 117داشته باشید.الزم بـه ذکر هست هرگاه شما با MDF تلفن خود را اطالع مـی دهید. همان مرکز تلفن وصل مـی شوید و به آنـها خرابی سوییچ مخابراتی چیست ؟ دستگاهی هست که کـار مسـیر یـابی و مسـیر دهـی را انجـام کـه همان مدت رمان مکالمـه هست را برعهـده chargingمـی دهد ودر ضمن وظیفه ثبت نمایشـگر -انتقـال مکالمـه -دارد و ضمنا ارائه سرویسهاي مختلف اعم از انتظار مکالمـه شماره تلفن و غیره بـه عهده سوییچ مـی باشد.سوییچهاي تلفن ثابت بـه دو نـوع آنـالوگ و دیجیتال تقسیم مـی شود کـه سرویسهایی کـه ذکر شد صرفا درون سـوییچهاي دیجیتـال قابـل ارائه مـی باشد.مراکز مخابراتی بسته بـه تعداد مشترك درون مناطق مختلف شـهر ها و روستا ها ز وظیفه ارائه سرویس بـه چند پیش شماره خاص درون آن شـهر را ایجاد مـی شود و هر مرک بـه عهده دارد . وقتی شما شروع بـه شماره گیري مـی کنید سوییچ شماره هاي گرفتـه شـده توسط شما را تجزیـه و تحلیل مـی کند و مسیر آن را تشخیص مـی دهـد مـثال اینکـه ایـن سـوییچ مشـخص شـده و شماره داخل شـهري هست یـا بین شـهري و یـا بین الملل توسـط مسیر شما را بـه مرکز بعدي کـه هرکدام وظیفه خاصی بـه عهده دارند را برقرار مـی کند.مثال ) سـوییچ محلـی 08313272222شما از تهران یک شماره درون کرمانشاه را مـیگیرید( مثل همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 151 @ مـی فهمد کـه باید کل شماره بـه سوییچ بین شـهري بدهد بنـابراین ابتـدا بـه 0شما با دیدن ) داده و سـوییچ بـین شـهري بـا دیـدن رقـم دوم یعنـی STDوییچ بین شـهري تهـران( س کشور کـه در 8) منطقه STDمـی فهمد کـه باید کل شماره را بـه سوییچ بین شـهري ( 8عدد مـی باشد شماره را بـه 3همدان با دیدن رقم سوم کـه STDهمدان مـی باشد بدهد سوییچ PC ) کرمانشاه مـیدهدPC چ بین شـهري هست ولی از لحاظ یک نوع سوییlevel پـایین مـی باشـد تشـخیص 1کرمانشاه با دیـدن رقـم چهـارم کـه PCمـی باشد ) STDتر از بـه 327مـی دهد کـه شماره مربوط بـه شـهر کرمانشاه مـی باشد و با توجه بـه پـیش شـماره ــل داده مــی شــود و مشــترك شــماره ــز 2222مرکــز مربوطــه تحوی ــگ 327در مرک زن مـی خورد.این مسیري بود کـه طی زمانی خیلی کم براي تماس بین تهران و کرمانشاه بایـد طی شود. براي شماره هاي بین الملل مسئله کمـی فرق مـی کند بدین ترتیب کـه مرکز محلی بادیـدن ها هم شماره را بـه سـوییچ STDداده و STDدر ابتداي شماره تلفن کل شماره را بـه 00 نامـیده مـی شود مـی دهند و ادامـه ماجرا . ISCلملل کـه بین ا شبکه موبایل چگونـه کار مـی کند؟ مشترك مشخص هست ِ از کجا؟ از آنجایی کـه مخابرات با کشیدن "هویت "در تلفن ثابت دو رشته سیم مسی که تا در منزل یـا محل کـار و بـوق ایـن کـار بـراي مشـترك کـرده یـا شناسایی معتبر بودن مشترك هست . "هویت"خابرات است.پس مرحله اول درون شبکه م مشترك نیز دقیقا مشخص هست و این دیگر نیـاز بـه توضیح نـدارد یعنـی سـوییچ "مکان" هنگامـی کهی با این مشترك کار دارد راحت آن را پیدا کرده و به آن زنـگ مـی زنـد. فـن خـود بـه هست یعنی مشترك هرچقدر بـا تل "chargingمحل ثبت "قسمت بعدي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 152 @ درون سـوییچی -دیگران زنگ بزند هزینـه آن درون کجا ثبت مـی شود؟ جواب مشخص اسـت کـه به آن متصل هست . هست مثل نمایشگر شماره تلفن و انتقال مکالمـه "ارائه سرویسهاي جانبی "قسمت بعدي و ... کـه این هم درون سوییچی کـه تلفن بـه آن متصل شده هست انجام مـی گیرد. خالصه شبکه تلفن ثابت مشخصات زیر را دارا مـی باشد:پس بـه طور هویت یـا شتاسایی مشترك -1 مکان مشخص جهت تماس گرفته شدن با آن -2 chargingمحل ثبت -3 ارائه سرویسهاي جانبی -4 درون شبکه موبایل ما یک وسیله بـه نام گوشی موبایل داریم کـه بدون سیم هست و از لحـاظ نیست و هرلحظه مکان خود را تغییر مـی دهـد و ممکـن درون یـک فیزیکی بـه جایی متصل روز درون نقاط مختلف کشور (و حتی جهان) حرکت کند.حاال سوال این هست کـه چگونـه حتما چهار مشخصه باال را براي آن پیـاده کنیم ؟ قبل از هر چیز ذکر این مورد ضـروري اسـت کـه گوشـی موبایـل بـا روش بـدون سـیم )wireless امواج الکترو مغناطیسی با آنتی کـه به آن ) از طریقBTS گفته مـی شود ارتباط دارد و از طریق آن بـه شبکه موبایل وصل مـی شود(به جاي دو رشته سیم مسی). تعیین هویت: -1 درون موبایل بـه علت تغییر مکان مشترك (مستقل از مکان بودن) نیـاز بـه مرکـزي داریـم کـه یـا یک شرکت ارائه دهنـده سـرویس موبایـل درون آن اطالعات تمام مشترکین یک کشور و ثبت شود که تا هر وقت شبکه نیـاز داشت درون اختیـار شبکه قرار گیرد(این کار درون تلفـن ثابـت همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 153 @ گفتـه HLRدر همان مرکز سرویس دهنـده بـه شـما انجـام مـی گیـرد) بـه ایـن مرکـز ز درون یـک یـا ) این مرکزها بـه صـورت متمرکـ Home Location Register( مـی شود ــود. ــی شـــ ــاد مـــ ــور ایجـــ ــدودي از یـــــک کشـــ ــاط محـــ ــا درون نقـــ بعضـــ و براي اینکه یک مشترك امکان استفاده از شبکه را داشته باشد بـه مشترك کارتی بـه نـام SIM (Subscriber Identity Module) کارت داده مـی شود کـه ایـن کـارت وسـیله موبایـل قـرار گیـرد و کارت درون گوشی SIMپس اگر -شناسایی مشترك درون شبکه هست ثبت گردد مشترك مـی تواند هر کجا از کشور کـه بـرود HLRتعاریف مخصوص آن درون امکان تماس گرفتن و یـا تماس گرفته شدن را دارا مـی باشد. مکان مشترك درون شبکه موبایل -2 HLRهنگامـی کـه یک مشترك درون شبکه حرکت مـی کند با تکنیکهایی آخرین مکان آن درون HLRد بنابرابن هر بخواهد بـه یک موبایل زنگ بزند آخرین مکان آن از ثبت مـی شو پرسیده مـی شود و بعد بـه موبایل زنگ مـی خورد. chargingثبت -3 ثبت مقدار هزینـه مکالمـه موبایل درون آخرین سوییچی کـه به موبایل سرویس مـی دهد انجـام و از آنجا بـه مشـهد مـی رود ودر مـی گیرد .مثال مشترکی از تهران بـه سمت مازندران رفته طی مسیر چندین بار بـه نقاط مختلف تماس گرفته هست هنگامـی کـه درون محـدوده تهـران ثبت شده و در مازندران درون سوییچ مازنـدران و در chargingبوده درون سوییچهاي تهران درون آخر کلیـه هزینـه مکالمات از سراسر کشور بـه مشـهد هم درون سوییچ مشـهد ثبت مـی شود. مرکزي درون تهران کـه مرکز صورتحساب هست ارسـال مـی شـود و بعـداز جمـع بنـدي و دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 154 @ محاسبه براي مشترك صورتحساب ارسال مـی شود(در تلفن ثابت تمام هزینـه هاي مکالمـه درون مرکز سرویس دهنده ثبت مـی شود) ارئه سرویسهاي جانبی -4 ـ سـوال HLRق این سرویسها توسط آخرین سوییچ سـرویس دهنـده بـه موبایـل از طری -مـی شود کـه چه سرویسهایی حتما در اختیـار مشترك گذاشته شـود مثـل انتفـال مکالمـه نمایشگر شـماره و .. و سـپس آن سـرویس هـا توسـط آخـرین سـوییچ -انتظار مکالمـه سرویس دهنده درون اختیـار مشترك قرار مـی گیرد.(در تلفن ثابت همان سـوییچ محلـی کـه کار را انجام مـی دهد). تلفن بـه آن وصل اشت این سیر و تحول تلفن همراه درون جهان امروز درون جهان ارتباطات، تلفن بـه عنوان یک وسیله ي ارتبـاط شخصـی بیشـترین مـوارد استفاده را داراست. فکر متحرك یـا سیـار کـردن تلفـن و بـه کـارگیري آن درون مکـان هـاي مـیالدي درون کشور هـاي 1960ي مختلف بـه منظور بهره گیري بیشتر از این وسیله، از دهه اسکاندیناوي( سوئد، نروژ، دانمارك،فنالند ) پا گرفت و در اواخـر آن دهـه، اولـین تلفـن نقطه بـه نقطه بـه کار گرفته شد کـه نقطه ى عطفی درون روند مخابراتی بـه شـمار آمـد و ایـن اي مـیالدي از سـوي کشـور هـ 1975ایده ي انسان بـه تحقق پیوست. این فناوري درون سال اسکاندیناوي با سیسـتم آنـالوگ بـه بـازار عرضـه شـد. اولـین شـبکه ي تلفـن متحـرك NMT ( Nordic Mobile Telephone ) نیز از سـوي همـین کشـورها راه انـدازي مـیالدي، استفاده از تلفن هاي دیجیتالی درون اتومبیل مورد توجه 1980گردید. درون اوایل سال کانادا اولین شبکه ي اطالعات عمومـی را طراحی و راه مـیالدي 1977قرار گرفت. درون سال اندازي کرد. شبکه هاي عمومـی اطالع رسانی جهانی بـا اسـتفاده از کـامپیوتر، مـاهواره و همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 155 @ مـیـالدي امریکـا 1983گیرنده ها و فرستنده هاي مـیکروویو بـه وجود آمده است. درون سال ار کرد. ژاپن نیز سومـین را وارد باز ( NMT ( Nordic Mobile Telephoneسیستم کشور درون جهان بود کـه سیستم سـیـار خـود را بـا ویژگـی هـاي دو نـوع اسـکاندیناوي و با قابلیت اتصال بـه شـبکه را NTTعرضه کرد و سپس سیستم HCMSامریکایی بـه نام بـود، بـه گـروه TACSمـیالدي با عرضه ي سیستم 1985ایجاد نمود. انگلستان درون سال سیـار پیوست و سپس ایرلند نیز این سیستم را پذیرفت. بعد از این تـاریخ، دارندگان تلفن مگا هرتز درون کشورهاي دانمارك، نـروژ، سـوئد و فنالنـد 450با NMTسیستم مورد استفاده قرارگرفت. فادور نیز بـه شبکه ي استفاده کنندگان از ایـن سیسـتم پیوسـتند. قبرس نیـز بـه 1989ئی آن را پذیرفتند و در سال هلند، لوکزامبورگ و بلژیک با تغییر جز آمریکا را پذیرفت. درون سال AMPSاین شبکه پیوست. درون این زمان بود کـه کانادا سیستم ETSI - EUROPEAN TELECOMMUNICATIONمـیالدي انسـتیتو 1985 TANDARD INSTITUTE کشور اروپایی درصدد طراحی و ابـداع 17متشکل از رك براي تاسیس شبکه ي سلولی برآمد که تا ایـن اسـتاندارد بـه صـورت یک استاندارد مشت نام گرفت. درون حـال GSMهماهنگ، طرح تلفن سیـار دیجیتال را اجرا کند، این استاندارد شامل سه سیستم هست که عملکردهاي اساسـی کـامالُ یکسـانی GSMحاضر، استاندارد مـیالدي شبکه ي جهانی اطـالع 1986دارند ولی باند آنـها متفاوت است. درون سال رسانی اینترنت، فراگیرترین شبکه ي اطالع رسانی بین الملل، راه انـدازي شـد و در سـال کشور اروپایی یـادداشت 13انتخاب شد و در همان تاریخ مـیالدي طرح باند باریک 1987 ( MOU ( MEMORANDUM OF UNDER STANIGتفاهمـی تحت عنوان را رعایـت کنـد. GMSر اینکه هر عضو متعهد شد تمام مشخصـات امضا د، مبنی ب کشورن بازار بزرگی نیز براي فعالیت هاي تجاري درون این زمـینـه 13همچنین با موافقت این باز شد. با گسترش شبکه هاي اطالع رسانی عمومـی درون کنار شبکه هـاي تلفنـی، نیـاز بـه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 156 @ شـد و منجـر بـه ایجـاد شـبکه ي مـیالدي احساس 1980یکپارچه سازي آنـها درون دهه ي ISDN گردید. شبکه يISDN درون پی تحقیقات و تالش هاي دانشـمندان درون زمـینـه ي بوجود آمد. درون سیستم دیجیتـال، 1960فناوري دستگاه هاي رقمـی یـاد دیجیتال درون دهه ي ارتباط قطعات ، دستگاه ها و تجهیزات، براساس دیجیت ( اعداد) هست و کار مکانیکی درون ( شـبکه ي رقمـی خـدمات ISDNبسیـار کم و فاقد صدا و حرکـت است.شـبکه ي آن مجتمع ) درون اواسط این دهه بـه منظور مطالعه بـه اتحادیـه بین المللـی ارتباطـات دور ارائـه شد. این شبکه کـه تا کنون درچندین کشور راه اندازي شده است، نوعی شبکه ي کلیـد ي اده از طریق وسایل کلیدرنی(سوتیچینگ) ارائـه بسته اي هست که درون آن، خدمات صدا و د مـی شود. این فناوري درون تبادل اطالعات با حجـم بـاال و کثـرت تقاضـا درون مـورد ارتبـاط تلفنی، کامپیوترهاي مادر، پایـانـه هاي کامپیوتري و خدمات دیگري کـه مستلزم سازگاري با کمتري دارد. از جملـه شبکه هاي دیگر است، قابلیت انعطاف و کارایی بیشتر و هزینـه ي دیگر فناوري هایی کـه در دهه هاي اخیر مورد استفاده قرار گرفته است، ویـدئوکنفرانس و ATSTتوسط شرکت 1970شبکه هاي چند منظوره ( مولتی مدیـا ) هست که درون دهه ي TDMدر نیویورك عرضه شد. درون این شبکه ها با بهره گیـري از فنـاوري هـاي سـوئیچ قال صورت برروي یک زوج سیم ، تصویر و داده نیز منتقل مـی شود درون امکان همگام با انت مـیالدي بـراي 1979کنترل از راه دور فراهم مـی گردد. نسل اول تلفن هاي همراه درون سال استفاده ي تجاري درون امریکا و ژاپن بـه کار گرفته شد.این تلفن ها کـه از سیستم مخـابرات ا تکامل پیدا د کـه این تکامل منجر بـه پیـدایش نسـل سلولی استفاده مـی د، بعد ه دوم تلفن همراه و سیستم هاي دیجیتالی شد. تکامل این سیستم نیز کـه امکان شنود درون آن کمتر بود و افزایش تعداد مشترکان را بـه همراه داشت، باعث پدید آمدن نسل سـوم تلفـن درون مورد ارتباطـات ITUْ دیدگاه 2000همراه شد، بـه طوریکه ْارتباطات سیـار بین المللی یک ارتباط موبایل پیشرفته براي تهیـه ي IMT-2000سیـار درون قرن بیست و یکم است. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 157 @ سرویس هاي مخابراتی درون مقیـاس جهانی بدون درون نظـر گـرفتن مکـان شـبکه و ترمـینـال فی از استفاده شده است. با یکپارچگی سیستم هاي موبایل زمـینی و اي، انواع مختل دسترسی بی سیم بـه صورت جهانی، شامل سرویسهاي موجود درون شبکه ي مخابراتی ثابت و سرویس هایی کـه براي استفاده کنندگان موبایل تعیـین گردیـده اسـت، عملـی خواهـد استفاده از انواع ترمـینال هاي موبایل را کـه با شبکه هاي زمـینـی یـا IMT-2000گردید . باشند و همچنین ترمـینال هایی را کـه براي کـاربري ثابـت و یـا اي درون ارتباط مـی سیـار طراحی گردیده است، امکان پذیر مـی نماید. :سیر و تحول تلفن همراه درون ایران و وضعیت موجود فناوري هاي جدید و دو دهه اخیر تاثیرات بسیـاري بر زندگی ما داشته اند و تا حد زیـادي تلفن همراه فیزیکی از انواع پدیده هایی اسـت کـه زنـدگی سبک زندگی را تغییر داده اند، از راه انـدازي مرحلهجوامع بشري را تحت الشعاع قرارداده است.در همـین راستا،نخستین شـماره درون شـهر تهـران آغـاز بـه کـار 9200بـا دایـري 73سیستم تلفن همراه درون سـال ه فعالیت هایی متناسب بـا جهـت کرد.بنابراین با توجه بـه نیـاز و تقاضاي مردم بـه این پدید گیري جهانی براي توسعه شبکه تلفن همراه درون اه عـالی مجموعـه مخـابرات کشـور هزار مشترك بود کـه ایـن 450مـیلیون و 3، این شبکه داراي 82قرارگرفت.در پایـان سال 75مـیلیـون و 5بـه 83هزار شماره درون سـال 630تعداد،با عملکردي معادل یک مـیلیون و زار شماره،در حال حاضر،رسیده است.اکنون شبکه تلفن همراه عالوه براین،افزایش بیش ه شـهر تحت پوشش این سیستم را پیش رو دارید. 851هزار کیلومتر جاده و 25از شماره تلفن همراه واگـذار شـد.که بـا 590مـیلیون و 4بر این اساس درون طول برنامـه سوم درون ابتـداي 0,78ت و ضریب نفوذ تلفـن همـراه از درون صد رشد رو بـه رو بوده اس 934,8 درون انتهاي برنامـه افزایش پیدا کرد و سه استان اول از نظر ضریب نفوذ 7,50برنامـه سوم بـه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 158 @ اصفهان و یزد بودند و نیز از نظر عملکرد واگذاري تلفن همراه درون پایـان برنامـه سوم تهران، تهران،اصفهان و فارس اول بودند. ، وزارت ارتباطـات و اطالعـات شـرکت مخـابرات ایـران عه تلفن همـراه درون راستاي توس مـیلیون شماره تلفن همراه اعتباري را نیز با بخش خصوصی امضا کـرده 2قرارداد واگذاري هزار شماره از حجم قرارداد واگذار شده و همچنین درون نظـر دارد، 426که تاکنون بیش از هاي ویژه شبکه تلفن همراه را منعقد کند. سرویس با اپراتور دوم وسوم نیز قرارداد توسعه ، نمایشـگر شوند، شامل انتقال و انتظار مکالمـه مند مـی تلفن همراه کـه مشترکین از آنـهابهره و SMS، امکان دسترسیمحدود، اتصال بـه نمابر و دیتا، سرویس FDN، سرویس شماره VMS الملل اکنون بـا ومـینگ بینباشد. ر المللمـی ) و سرویس رومـینگ بین (صندوق صوتی کند و در آینده نیز رو بـه افزایش است. کشور ارتباط برقرار مـی 78 درون شـهر 1373بهره برداري از اولین فاز شبکه ي تلفن همراه کشور درون مـرداد مـاه سـال 9200ایسـتگاه رادیـویی و بـا ظرفیـت 24فرستنده و گیرنده درون 176تهران با استفاده از . شماره آغاز شد ، شـرکت مخـابرات ایـران درون صـدد بـه دنبال استقبال غیرمنتظره مشترکین از ایـن پدیـده تعداد تلفـن 1374گسترش پوشش آن از تهران بـه کل کشور بر آمد، بـه طوري کـه در سال شماره افزایش یـافت و افزون بر تهران ، شـهرهاي مشـهد، اهـواز، 15907هاي دایري بـه زیر پوشش شبکه ي تلفن همراه قرار گرفت. تبریز، اصفهان و شیراز نیز گسترش شبکه ي ارتباطات سیـار درون سالهاي بعد نیز ادامـه یـافت، بـه طـوري کـه درون سـال شـهر دیگر بـه این شبکه پیوست، ضمن آنکـه تعـداد 28عالوه بر شـهرهاي یـاد شده 1375 1382ل شـماره بـالغ گشـت و در پایـان سـا 59967تلفن هاي دایر شده درون این سال بـه شماره رسید. 3449878 بـه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 159 @ درون همـین خصوص و در راستاي سیـاست برخورداري کلیـه ي اقشار کشور، اعم از ساکنین شـهرهاي کوچک و بزرگ از امکانات ارتباطی ، تعداد شـهرهاي تحت پوشش تلفن همـراه رسیده است. 82 شـهر درون پایـان سال 667به 76شـهر درون آغاز سال 134از شـهر 999هزار مشترك، 510ارتباطات سیـار کشور داراي هشت مـیلیون و هم اکنون شبکه درصد، ارتباط رومـینگ 12,43هزار کیلومتر جاده تحت پوشش، ضریب نفوذ معادل 26و 220و SMSمـیلیـون مشـترك از سـرویس 8,5کشور جهان، بهره مندي 78بین الملل با مـی باشد. VMSهزار مشترك از سرویس اي : اهوارهتلفن همراه م المللی ثریـا (امارات متحده عربی) اي بین شرکت مخابرات ایران و شرکت ارتباطات اي درون ایران ، قراردادي منعقـد ـد و بـراي ي خدمات تلفن همراه براي عرضه اي سیستم ارتباطات تلفن مـاهواره اجرایی شدن آن ، هماهنگی هاي الزم صورت گرفت. اسـت . GSMهاي تلفن همـراه دهد و مکمل شبکه بـه کمک ، ارتباط مـی همراه ، اي ، عموماً براي نقاطی هست که اوالً امکان پوشش ارتباطی بـا کاربرد تلفن همراه تلفنـهاي معمولی را ندارد و ثانیـاًانی تمایل دارند از این سیستم ارتباطی براي مـراودات کشور را پوشـش 99اي (ثریـا) درون حال حاضر کنند. تلفن همراه المللی استفاده بین دهد کـه عمدتاً کشورهاي خاورمـیانـه ، آسـیـاي مـیانـه ، هنـد ، شـمال آفریقـا و برخـی مـی اي (ثریـا) درون سطح کل کشور کشورهاي اروپایی هست . ضمناً واگذاري تلفن همراه آغاز گردیده است. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 160 @ ؟مـیکروکنترلر چیست معرفی مـیکروکنترلرها : -1 بـه آي سی هایی کـه قابل برنامـه ریزي مـی باشد و عملکرد آنـها از قبل تعیین شده خروجی و قدرت پردازش مـی باشد . -مـیکروکنترلرگویند مـیکرو کنترل ها داراي ورودي بخشـهاي مختلف مـیکروکنترلر : -2 ده اندمـیکروکنترلر ها از بخشـهاي زیر تشکیل ش Cpu واحد پردازش Alu واحد محاسبات I /O ورودي ها و خروجی ها Ram حافظه اصلی مـیکرو Rom برنامـه روي آن ذخیره مـی گرددحافظه اي کـه Timer براي کنترل زمان ها خانواده هاي مـیکروکنترلر -3 Pic - AVR - 8051خانواده : یک مـیکروکنترلر چگونـه برنامـه ریزي مـیشود . -4 Assemblyهـاي مـیکرو کنترلر ها داراي کامپایلرهاي خاصی مـی باشد کـه با زبان basic, c مـی توان براي آنـها برنامـه نوشت سپس برنامـه نوشته شده را توسط دستگاهی بـه قرار مـی گیرد و توسط یـک کابـل بـه اي سی کـه در این دستگاه programmer نام انتقـال پیـدا یکی از درون گاه هاي کامپیوتر وصل مـی شود برنامـه نوشته شده روي آي سی ذخیره مـی شود . Romمـیکند و در همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 161 @ با مـیکرو کنترلر چه کارهایی مـی توان انجام داد . -5 این آي سی ها حکم یک کامپیوتر درون ابعاد کوچک و قدرت کمتر را دارند بیشتر ایـن آي سی ها براي کنترل و تصمـیم گیري استفاده مـی شود چون طبق الگوریتم برنامـه ي آن که تا استفاده درون کارخانـه صنعتی کار بـرد ربات هاعمل مـی کند این آي سی ها براي کنترل دارد . امکانات مـیکرو کنترلرها : -6 امکانات مـیکرو کنترلرها یکسـان نیسـت و هـر کـدام امکانـات خاصـی را دارا مـی باشند و در قیمت هاي مختلف عرضه مـی شود . شروع کار با مـیکرو کنترلر: -7 یـا c با مـیکرو کنترلر بهتر هست که یک زبان برنامـه نویسی مثل براي شروع کار basic را بیـاموزید سپس یک بردprogrammer تهیـه کـرده و برنامـه خـود را روي مـیکرو ارسال کنید سپس مدار خود را روي برد برد بسته و نتیجه را مشاهده کنید. ر هست از برنامـه هاي آ موزش استفاده چنان چه درون مدارهاي الکترو نیکی تجربه ندارید بهت کنید. مقایسه خانواده هاي مختلف مـیکرو وکنترلرها: -8 : 8051خانواده این خانواده از مـیکرو کنترولر ها جزو اولین نوع مـیکرو کنترولر ها یی بـود کـه وع مـیکـرو رایج شده و جزو پیشکسوتان مطرح مـیشود . معروف ترین کامپایلر براي این ن keil یـاfranklin مـی باشد مـیکرو هاي این خانواده بـه نوسان سـاز نیـاز منـد هسـتند و دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 162 @ از امکانات کمتري برخور دار مـی باشد معـروف تـرین AVRیـا picدرمقابل خانواده مـی باشد . 89C51یـا 89S51آي سی ها این خانواده : AVRخانواده را دارا مـی باشـد و 8051ز مـیکـرو کنترلرهـا تمـامـی امکانـات این خـانواده ا نوسان ساز داخلی و قدرت و سرعت –(مبدل آنالوگ بـه دیجیتال) ADCامکاناتی چون سی (حافظه) از جمله مزایـاي این خانواده مـی باشد مـهم ترین آي EEPROM –بیشتر است. Megaو Tinyاین خانواده : picخانواده مـیباشد و در کل صنعتی تر هست . AVRاین خانواده از نظر امکانات مانند مزایـاي مـیکرو کنترلر نسبت بـه مدار هاي منطقی : -9 یک مـیکرو کنترلر را مـی توان طوري برنامـه ریزي کـرد کـه کـار چنـدین - 1 گیت منطقی را انجام دهد. اقل مـیرسد .تعداد آي سی هایی کـه در مدار بـه کار مـیرود بـه حد -2 بـه راحتی مـی توان برنامـه مـیکرو کنترلر را تغییر داد و تا هزاران بار مـیتـوان -3 برنامـه هاي جدید نوشت و یـا پاك کرد . روي مـیکرو بـه راحتی مـیتوان از روي یک مدار منطقی کپی کرد و مشابه آن را سـاخت -4 یکرو را قفـل کـرد ولی درون صورتی کـه از مـیکرو کنترلر استفاده شود و برنامـه م بـه هیچ عنوان نمـی توان از آن کپی گرفت . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 163 @ سیستم فرمان اس ام اس : مقدمـه دسـتگاه را 8این مدار ما مـیتونیم توسط فرستان پیـام هاي کوتاه بـه وسیله تلفن همراه که تا با کنترل کنیم این دستگاه مـیتواند درون مکان هایی کـه دستگاه هـاي مـا درون آنجـا هسـت و خـط تلفـن درون دسترس نمـیباشد خیلی سودمند باشد اگر شما یک موبایل اریکسون قدیمـی دارید و از آن نمـیکنید همـین حاال یک دستگاه سودمند از آن بسازید . این دستگاه فقـط مـیتوانـد استفاده کنترل خاموش یـا روشن دستگاه ها را با ارسال اس ام اس کنترل کند مدار سخت افزار این مدار خیلی خیلی ساده مـیباشد زیرا پورت ارتباطی موبایـل اریکسـون بـا ر مـیکند (شبیـه فرمان هاي مودم , اما براي کوشـی کا ATولت بـه وسیله فرمان هاي 5برق موبایل ) خیلی پیچیده 2312S90ATبه دلیل آن کـه نرم افزاري کـه در مـیکرو کنترلر استفاده مـیشود مـیباشــد مــا مـیتــوانییم بــه هفــت بخــش از تلفــن تــا هشــت بخــش تبــدیل کنــیم زیــرا بیت 8بایت بـه طول 1 بخش 7بیت نیـاز دارد ( 8به یک بایت بـه طول AVRمـیکروکنترل بیت مـیباشد ) همـه این مراحل براي رمزگشایی 8بایت بـه طول 1بخش بعدي 8مـیباشد و .الزم مـیباشد SMSیک دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 164 @ وقتی شما این مدار را تمام کردید این مدار را بـه موبایل وصـل کنیـد . موبایـل را روشـن را روشن نکنید ) کنید بعد مدار را روشن کنید ( قبل از روشن موبایل , مدار از محـل حافظـه Messegeدر حـال کوشـیدن بـراي خوانـدن AVRحاال مـیکرو کنترل مـیباشد . چندین دفعه مـیکرو کنترلر مـیکوشد که تا چیزي را ارسال کند بـه معنی خـاموش 0به معنی روشن و 1باشد کـه "1"یـا "0"قالب بندي مسیج حتما فقط . بـه تنـهایی یـا مرکب از 0یـا 1عدد باشد 8ط داراي بودن دستگاه مـیباشد یک مسیج حتما فق این دو حرف دستگاه را روشن کرده اید , 3انگاه شما 11000100مثالً : اگر شما این مسیج را بفرستید راه اندازي از سمت راست شروع مـیشود دستگاه هاي روشـن شـده عبارتنـد از دسـتگاه ـ 3،7،8هاي شماره اگـر شـما 1،2،4،5،6د از دسـتگاه هـاي ودسـتگاه اي خـاموش عبارت خواستید مسیج جدیدي بفرستید و نخواستید تغییر دهید برخی دستگاه ها را همان مسـیج قبلی را بفرستید و مقدار دستگاه هایی کـه مـیخواهی خاموش یـا روشن شوند را تغییر دهید جدیدي بـه ایـن مثال : اگر شما مـیخواهید فقط پنجمـین دستگاه را روشن کنید حتما مسیج 11010100صورت بفرستید براي نگه داشتن دیگر دستگاه ها کـه در آنجا هستند ما حتما همان مسیج قبلی را بفرستیم و تغییر مـیدهیم 1به 0فقط ما پنجمـین بیت این مسیج را از توجه اسـتفاده کنیـد نـه از دیگـر مسـتندات 1یـا 0شما حتما در مسیج خود فقط از کارکتر هاي اگر مـیخواهید دستگاه هایتـان را درون برابـر 1یـا 0یـا حروف و ... فقط و فقط #یـا @شبیـه مسیج هاي دیگران محافظت کنید درون سورس کد برنامـه نویسی شده تغییراتی ایجـاد کنیـد وصل و به کـامپیوتر وصـل 232MAXاز اي سی بـه چیپ PD.0یـا همون 1اگر شما پین همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 165 @ را درون AVRکه فرستاده مـیشود بـه اي سـی GSMداده هايکنید انگاه شما مـیتوانید تمام ویندوز نگاه کنید ( شماره فرستنده ,شماره سرویس مرکـزي TerminaHeyper پنجره ). AT,تاریخ و زمان و فرمان هاي مـیخواهد پیـام ها را کـه به ان فرمان AVRهنگامـی کـه شما مدار و موبایل را روشن مـیکنید بفرستد داده مـیشود را بـه موبایل 1) AT+CPMS="ME" ( انتخاب حافظه موبایل من) 2) AT+CMGR=1 ( 1خواندن و دریـافت مسیج از محل حافظه) دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 166 @ نتیجه ـ ک از مطالب ارائه شده مـیتوان نتیجه گرفت کـه استفاده از این سیستم درون هر مکـانی کـه ی موبایل درون دسترس باشد موجب صرفه جویی وقت و هزینـه خواهد شد . مـیتوان با ساخت یک دستگاه کـه شامل چند مـیکروکنترلر مـیباشد بـه راحتی تعداد زیـادي از دستگاه ها را کنترل (خاموش و روشن ) کرد . همچنین مـیتوان براي هر دستگاه تایمر نیـز ه خود کاربر تعیین مـینماییـد دسـتگاه مـورد نظـر تعبیـه نمود کـه پس از مدت زمان معین ک خاموش و یـا روشن شود. منابع وزارت ارتباطات و اطالعات )1 شرکت مخابرات ایران )2 اداره دیتاي مخابرات ایران )3 شرکت ارتباطات سیـار )4 5) www.it-tci.org 6) www.microsoft.com 7) http://www.serasidis.gr 8) http://irantelecom.ir/ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 167 @ و انیمـیشن و زمـینـه هاي آن درون ایران اصول گرافیک 1آرش کوره پزان حقیقی کامپیوتري گرافیک کاربردهـاي متنـوع کامپیوترهـا درون این مقاله قصد داریم که تا شما عزیزان را با گوشـه اي از فرصت کوتاه سعی مـیکنیم با هم یعنی مقوله جذاب گرافیک کامپیوتري آشنا کنیم. درون این بیـاندازیم و از این رهگذر دیدي جدیـد مبانی گرافیک کامپیوتري نگاهی هر چند گذرا بر بازیـها، شبیـه سازیـها و نرم افزارهاي چنـد بر بخشـهاي دیگري از صنعت نرم افزار همچون .رسانـه اي پیدا کنیم نام اختصاري تکنیکی بود کـه امروزه مـا آن (CG (Computer Graphics درون دهه نود مـیشناسیم. اصوال وقتی صحبت از گرافیک درون کامپیوتر بـه مـیـان کامپیوتري را بنام گرافیک مسئله روبرو هستیم، گرافیک دو بعدي و گرافیک سه بعدي. البته االن دیگـر مـی آید با دو کارتهاي گرافیکی سریع کـه از قابلیتهاي سـه بعـدي بـه بهتـرین شـکل پشـتیبانی بـه لطف داده است، ولی براي کامل شدن بحث گرافیک دو بعدي جایگاه خود را از دست مـیکنند، .عناصـــر اصـــلی ســـازنده گرافیـــک دوبعـــدي را هـــم یـــاد آور شـــویم ناچـــاریم بطور کلی مـهمترین عنصر گرافیک دو بعدي را تشکیل مـیدهنـد. شاید بتوان گفت تصاویر کـه در گرافیک دو بعدي انجام مـیگیرد، خواندن، نمایش، تغییر از جمله مـهمترین فعالیتهایی Arash_kph@yahoo.com -دانشجوي رشته نرم افزار کامپیوتر 1 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 168 @ چرخش و یک تصویر مـیباشد. این تصویر مـیتوانـد یـک ت، تغییر اندازه،موقعی یـا مـیتواند مسـتقیما درون برنامـه و (bmp یـا jpg باشد (مثال با فرمت فایل بر روي کامپیوتر تولید شود. بـه هر صورت سخت افزارهاي گرافیکی کـه تا قبـل از سـال توسط کد نویسی مدتا بر روي این قابلیتها تمرکز داشـتند. بعنـوان نمونـه، االن بودند، ع درون بازار موجود 95 کارتهاي گرافیکی (چه دو بعدي و چه سه بعـدي) داراي بخشـی ویـژه بـراي تقریبا همـه bit-block کـه مخفـف کلمـات – blit صـفحه مـیباشـند. عملیـات رسـم تصـاویر درون transfer هسته مرکزي فعالیتهاي یک بـه نوعی –تکه اي از بیتها مـیباشد بـه معناي انتقال دو بعدي را مـیسازد. همچنین بسـیـاري از سـخت افزارهـا داراي کارت گرافیکی درون حالت جمــع کــردن تصــاویر مـیباشــند. ایــن تکنیــک کــه چیــپ ویــژه اي جهــت کشــیدن و image stretching نـی دارد. از بعـدي هـم کـاربرد فراوا نام دارد درون برنامـه هاي سـه براي رسم مطالب بـر روي صـفحه جمله بخشـهاي مـهم گرافیک دو بعدي مـیتوان بـه فونتها مـیشوند. از دیگر فرآیندهایی کـه در اشاره کرد. فونتها هم اغلب توسط تصاویر نمایش داده بخشی از تصویر مـیباشد، که تا به این شـکل هنگام کار با تصاویر انجام مـیگیرد، ماسک تکنیک کـه امروزه درون گرافیک سه بعـدي لوه هاي ویژه متعددي را ایجاد کرد. اینبتوان ج بطور مفصلتري بررسی خواهد شـد. هم کاربرد فراوانی دارد، درون بخش گرافیک سه بعدي بعدي را مثال بزنیم، مـیتـوانیم بـه اگر بخواهیم نمونـه هایی گویـا از برنامـه هاي گرافیک دو تقریبـا اکثـر بازیـهـا دو بعـدي بودنـد و شاره کنیم؛ درون آن زمانبازیـهاي دهه هشتاد و نود ا ثابت بـه شکل پشت سر هم بطوري کـه همگی بر یک اصل استوار بودند: نمایش تصاویر خرج دهند ایجـاد صـحنـه هـایی مثـل حرکت را القاء کند. نـهایت هنري کـه مـیتوانستند بـه ابتدایی بـود کـه ایـن کارهـا عمـدتا انفجار، بارش باران یـا انعکاس نور البته درون حد بسیـار ورود کارتهاي جدیدتر و با قابلیتهـاي توسط تصاویر از پیش آماده شده انجام مـیگرفت. با حفظ و حتـی تقویـت شـد، ولـیکن سه بعدي باال، اگرچه بسیـاري از خصوصیـات گذشته همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 169 @ گفت گرافیک سـه بعـدي بـر بـه جرات مـیتوان .عناصر جدیدي بـه این جمع اضافه گشت درون (vertex) گره ها بنا شده است. درون واقع (polygon) ناي گره ها و چند ضلعی هامب بخواهیم انجـام دهـیم بـه گرافیک سه بعدي حکم اعداد درون ریـاضی را دارند. هر کاري کـه مـیسـازند، درون نـورپردازي هـا نوعی بـه گره ها مربوط مـیشود. آنـها هستند کـه اشـیـاء مـا را آنـها درون فضاي سه بعـدي تصـاویر شوند. حتی مـیتوان با انتقالاستفاده شده و بافت زنی مـی .متحرك را نیز بـه آسانی بدست آورد کار کرده باشید، حتما با خیلی از MAX افزار خلق اشیـاء سه بعدي همانند اگر با یک نرم آشنایی دارید؛ ولی اگر هم که تا به حال بـه سراغ این برنامـه هـا نرفتـه ایـد، مـهـم این واژه ها اینجا همـه این عبارات را مرور خواهیم کرد و خودتان درون نـهایت متوجه مـیشوید ت. درنیس کامپیوتري (بخصوص گرافیک سه بعدي) چه عرصه جذابی است، شاید پـس کـه گرافیک ــه ــن مقال ــدن ای ــد از خوان ــال کنی ــامپیوتر را دنب ــک درون ک ــتري گرافی ــدیت بیش ــا ج .ب شنیده باشید، این عبارت درون کل بـه معناي خلق را زیـاد (render) شاید که تا حاال واژه رندر از گره شروع مـیکنیم .اشیـاء سه بعدي بر روي صفحه کامپیوتر مـیباشد تصاویر دو بعدي از سه بعدي کـه در صفحه مانیتور مـیبینم واقعا از چه چیزي تشکیل شـده انـد. که تا ببینیم اشیـاء ین هشت گوشـه خود شـش نظر بگیرید. مکعبها هشت گوشـه دارند کـه ا یک مکعب را درون گفتـه مـیشـود) یـک مربـع face وجوه (که درون اصطالح بـه آنـهـا وجه مـیسازند. هر یک از مربع از کنار هم قرار گرفتن دو مثلث تشـکیل شـده اسـت. هستند. و مـیتوان گفت کـه هر هم اندازه ساخته شده است. درون گرافیک کـامپیوتري، مثلث 12پس درون واقع هر مکعب از گفته مـیشود. لبه هاي اشیـاء هم کـه گوشـه ها را (vertex) سازنده اشیـاء گره بـه گوشـه هاي .همان لبه) نامـیده مـیشوند یـا( edge بـه هم متصل مـیکنند دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 170 @ گفته مـیشود ولی از آنجایی (polygon) بطور کلی بـه صفحات سازنده اشیـاء، چند ضلعی سه عنصر نقطـه، خـط، و مثلـث را کـه سخت افزارهاي گرافیکی درون حقیقت فقط مـیتوانند مربع ساده گرفته که تا یک نـوار از یک -رسم کنند حتما گفت کـه حتی پیچیده ترین سطوح کـارت هـاي گرافیکـی ایـن شده اند. یک نکته مـهم درون مورداز مثلثها تشکیل –موبیوس کنند، و حتی چند ضلعی هست که آنـها بـه هیچ وجه قادر نیستند بطور مستقیم منحنی رسم کـه هم صفحه بودن درون هاي بیشتر از سه گوش را هم عمال نمـیشناسند. نکته مـهم دیگر این کـه سـخت افزارهـاي رو تنـها سطحیگرافیک کامپیوتري بسیـار با اهمـیت مـیباشد، و از این سـطوح منحنـی سه بعدي قادر بـه رسم مستقیم آن هستند، مثلث مـیباشد. عملیـات شکستن گرافیکـی نامـیده مـیشود کـه این روزها درون برنامـه هـاي tessellationبه مثلثهاي کوچک، Higher Order Primitive بعنوان یک قابلیت مـهم تلقی مـیشود. درون واقـع اصـطالح ـ یـاء سطح باال) بـه اشیـائی اشاره دارد کـه هم صاش( ا فحه نیسـتند، مـثال سـطوح درجـه دو ی بر منحنی ها. اگرچه ممکن هست خیلی برنامـه ها آنـها را تنـها با گرفتن چند ورودي از شما روي صفحه رسم کنند، ولی چیزي کـه اتفاق مـی افتد با چیزي کـه شـما بـر روي تصـویر اندکی فرق مـیکند. بسته بـه وضوح صفحه، فاصله شیء از شـما و تـوان گرافیکـی مـیبینید سیستم، سطوح منحنی بر طبق محاسبات پیچیده و سنگین بـه یک سـري مثلـث کوچـک مـیشوند. هر چه درون یک محل تعداد این مثلثهاي کوچک بیشتر باشـد منحنـی شـما تبدیل .نظر مـیرسد هموارتر بـه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 171 @ نـور و در نتیجـه اشیـاء سه بعدي حتما به قابلیت آنـهـا بـراي دریـافـت از سایر ویژگی هاي بتـوان اشـیـاء را داشتن رنگ اشاره کرد. بدون نور هیچ چیز قابل رویت نمـیباشد و اگر هم اشیـاء موجود درون دید، نـهایتا بـه شکل کامال تخت و دو بعدي مـیسر خواهد بود. هنگامـی کـه زیـرا زیبـاترین نورپردازي هم کـامال فکـر کنیـد، یک صحنـه را رسم مـیکنید حتما به نحوه دو مبحث اشکال سه بعدي بدون وجود نور مناسب جلوه خوبی نخواهند داشت. درون واقع کـه بـه نور و رنگ ارتباط تنگاتنگی با هم دارند؛ رنگ، دریـافت چشمان ما از نوري هست برخورد هست که باسطوح برخورد کرده و انعکاس مـی یـابد. نور هم مجموعه اي از فوتونـه بـه سلولهاي مخروطی چشمـها، آنـها را تحریک مـیکند. حـاال بـار دیگـر بـه مثـال مکعـب بازمـیگردیم، همانطور کـه در طبیعت همـه اشیـاء داراي سطح و رنـگ مخصـوص بـه خـود اشکال سه بعدي درون صفحه کامپیوتر هم حتما داراي ویژگی خاصی باشـند کـه مـیباشند، قابل نور را مشخص کند. درون اصل، خصوصیـات سـطحی هـر جسـم آنـها درون م نوع واکنش مـیتواند نشانگر رنگ نـهایی یک جسـم درون material مـیشوند. ماده یـا ماده آن جسم نامـیده نورپردازي اعمال مـیشود. شما مـیتوانید بسته بـه نیـاز، از نـورپردازي اسـتفاده حالتی باشد کـه ه ببرید. از نکات مـهم دیگر نحـوه سـایـه زنـی تنـها از رنگهاي ثابت براي اشیـاء بهر نکنید و :کنید است، براي اینکه این ویژگی را بهتر متوجه شوید بـه دو شکل زیر توجه اشیـاء دارد؟ درون تصویر سمت چپ هـر یـک از بـه نظر شما چه تفاوتی مـیان دو قوري باال وجود مسئله باعث مـیشـود کـه سـطح راي یک رنگ ثابت بوده و همـینسطوح سازنده قوري، دا دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 172 @ نـام (flat shading) جسم بـه شکل نسبتا تخت دیده شود. این شیوه، سایـه زنـی تخـت مـیباشند. ولـی درون دارد. درون این روش هر سه گره سازنده یک مثلث داراي یک رنگ نـهایی کـه ایـن اشته باشیدتصویر سمت راست، ظاهر کامال هموار قوري مشخص است، توجه د سمت دو شیء از لحاظ هندسی کامال مشابه مـیباشند ولیکن بـه خاطر نوع سایـه زنی، قوري smooth) راست داراي سطحی هموار مـیباشد. درون این روش کـه بـه سـایـه زنـی همـوار shading) معروف است، رنگ گره ها بر حسب موقعیت مـیانیـابی مـیشود و بدین ترتیـب سازنده یک مثلث هر یک رنگ مخصوص بـه خود را داشته باشـند، هست گره هاي ممکن gouraud shading داراي یک شیب رنگی خواهد بود. (این شـیوه و سطح مثلث هم ترتیب استفاده از این گزینـه کامال بـه نوع برنامـه بستگی دارد، ولی هم نامـیده مـیشود) بـه هر اتر و هموارتر را بوجود مـی آورنـد معموال تکنیکهایی کـه ظاهري زیب حتما توجه داشت کـه .بیشتري نیـاز داشته و بنابراین سرعت اجراي برنامـه را پایین مـی آورنـد بـه مـیزان محاسبات مواردي کـه در حین ساخت اشیـاء سه بعدي حتما مد نظر قرار گیرد این اسـت کـه یکی از اشـته باشـند. هست آنـها تحت نورپردازي قرار گیرند، حتما ویژگی هاي خاصـی د اگر قرار بـراي هـر (normal vector)نکته، وجود بردارهاي خاصی بـه نام بردار نرمال مـهمترین این بردارها، همانطور کـه از نامشان پیداست با توجه بـه جهتی کـه قـرار اسـت .گره مـیباشد منبع نوري داشته باشد بر گره عمـود مـیباشـند. درون محاسـبات نـورپردازي، شیء نسبت بـه نوري و سطح اشیـاء (که تعیین کننده مـیزان نور دریـافتی هر سـطح مـیباشـد) نبعزاویـه بین م بردار نرمال تعیین مـیشود. براي اینکه مبحث نور را بـه پایـان ببریم، الزم هست توسط همـین هم راجع بـه انواع منابع نوري بگوییم. بطور کلی نورها درون طبیعت بـه سـه دسـته نکته اي ه اي کـه براي مثال مـیتوان از یک المپ معمولی نـام بـرد. ایـن مـیشوند. نورهاي نقط تقسیم داراي موقعیت و جهت مشخص مـیباشند و قادر هستند کـه محدوده اي مشـخص از نورها روشن کنند. نوع دیگر نورهاي موازي مـیباشند کـه به علت دور بودن بـیش اطراف خود را همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 173 @ توان براي آنـهـا ذکـر کـرد. آنـهـا تنـهـا کننده از بیننده، هیچ موقعیتی را نمـی از حد منبع ساتع خورشید بهترین مثال از این نوع است. دسته آخـر منـابع نـوري، نورهـاي جهت دارند و که درون واقع حالت خاصی از نورهاي نقطه اي هستند. تنـها تفاوت این پروژکتوري مـیباشند ف خود را نورهاي پروژکتوري (یـا نورهاي لکه اي) همـه محیط اطرا دو دسته این هست که نمـیکننـد، بلکـه هماننـد یـک نـورافکن، ناحیـه اي مخـروط وار را بـه یک شـکل روشـن خصوصیـات مشترك همـه نورها، رنگ، شدت و ضریب رقیـق نورپردازي مـیکنند. از جمله نوري اسـت. شـاید بتـوان گفـت بـیش از نیمـی از شوندگی نور بر حسب فاصله که تا منبع نورپردازي مربـوط مـیشـوند، از ایـن رو ایـن مسئله تکنیکهاي ویژه گرافیک کامپیوتري بـه با تغییر ماده سطح، رنگ نور، و رنـگ بخش از گستردگی زیـادي برخوردار هست و مـیتوان یکی دیگـر از مبـاحثی کـه بـه شـکل روز .کرد گره ها هزاران جلوه بصري زیبا را خلق texture بافت یـا مسئله بافت سطوح مـیباشد. افزونی درون گرافیک سه بعدي مطرح مـیشود، خاص بر روي سطوح و اجسام سه بعـدي درون واقع تصویري دو بعدي هست که بـه شکلی بدهد. مـثال فـرض کنیـد مـیخواهیـد یـک نگاشته مـیشود که تا به آنـها ظاهري واقع گرایـانـه تر هست تصویري از یک دیوار آجري را دیوار آجري را نمایش دهید، بدین منظور تنـها کافی یک عاسکن نموده باشید) بـر از اینترنت پیدا کرده باشید یـا از روي(که ممکن هست دیوار آجري زیبا دارید کـه تنـهـا روي یک سطح مستطیل مانند بنگارید. بـه این ترتیب یک شـده اسـت و روي آن یـک از یک مستطیل (که خود از دو مثلث ساخته شـده) تشـکیل .زیبـایی بوجـود آورد جلـوه هـاي بسـیـار عقرار دارد. بـا اسـتفاده از بافتهـا مـیتـوان دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 174 @ کرده اید چطور مـیتوان اشیـاء را درون فضاي سه با ریـاضیـات چطور هستید؟ آیـا که تا به حال فکر کامال پرسـپکتیوي کـه درون بازیـهـا وجـود دارد را حرکت داد؟ یـا چطور مـیتوان ظاهر بعدي ریـاضی نیـاز دارند. درون واقع حتما گفت مباحث جبر ایجاد نمود؟ این مباحث اندکی بـه دانش ماتریسها آرایـه هاي دو بعدي از اعداد هستند کـه .خطی. حتما مـیدانید یک ماتریس چیست پیچیده بکار روند. درون گرافیک سه بعـدي ماتریسـها اري محاسباتمـیتوانند براي انجام بسی را بـه هم متصل مـیکنند؛ از جمله کاربردهـاي آنـهـا حکم مفاصلی را دارند کـه سایر بخشـها نمایش اشیـاء است. همچنین مـیتوان بـه کمک براي (viewport)تعریف یک محوطه دید داد. انتقـال، چـرخش، تغییـر انـدازه، انجـام آنـها تبدیـالت گوناگونی روي اشیـاء سه بعدي سـایـه) را مـیتـوان از جملـه رایـج تـرین منع روي یک سطح (مثال براي ایجـاد خیلی کاربرد دارند. بـه کمک ماتریسها عملیـات ماتریسی ذکر کرد کـه در گرافیک سه بعدي ي شبیـه دنیـاي واقعی درون محیطی مجاز مـیتوانید کلیـه خصوصیـات یک دوربین پیشرفته را درون کـانونی و حتـی زاویـه چـرخش سازي کنید. مثال موقعیت، نقطه هدف، نوع لنز، فاصـله مولفه هاي پرکاربرد درون گرافیک بردارها هم از جمله .دوربین هم کامال قابل تنظیم مـیباشد درون واقع درون گرافیـک سـه بعـدي، .سه بعدي هستند کـه ارتباط تنگاتنگی با ماتریسها دارند مختصات بافتها (و حتـی بنـوعی از موقعیت گره ها، بردارهاي نرمال، همـه مختصات اعم مـیتوانند یک، دو، سه و یـا چهار بعـدي رنگها) بصورت برداري تفسیر مـیشوند. این بردارها .باشند همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 175 @ برسد، مـیتوان بـه تفسیر رنگها توسط کامپیوتر اشـاره از دیگر نکاتی کـه شاید جالب بـه نظر ما براي دریـافت نور داراي سلولهاي دوکـی شـکلی د، چشمانکرد. همانگونـه کـه اشاره ش مـیباشد، کـه یکی بـه نور قرمز، یکی بـه نـور هستند؛ چشم انسان داراي سه سلول مخروطی سیستمـهاي رنگی درون کامپیوترهـا هـم سبز و دیگري بـه نور آبی حساس است. اساس کار رمـز، سـبز و آبـی سـاخته هـاي ق همـین است. یعنی همـه رنگها بر اساس ترکیبی از مولفه است. معمـوال مقـدار هـر هم از حروف اول این کلمات گرفته شده RGB مـیشوند. واژه باشند، رنگ سفید 1سه آنـها مـیباشد. مثال درون حالتی کـه هر 1تا 0یک از این سه مولفه بین یم ساخته مـیشـود. مـیتـوان بـا تنظـ را دارا باشند رنگ سیـاه 0و وقتی کـه هر سه آنـها مقدار شما بعنوان یک برنامـه نـویس .کرد مقادیر مختلف براي این متغیرها انواع رنگها را ایجاد ترتیبـی تصـاویر سـه بعـدي را بـر روي گرافیکی حتما بدانید کـه کامپیوتر چطور و با چـه نسبت بـه این فرآیند پیـدا کنـیم، بهتـر مانیتور نمایش مـیدهد. براي این کـه بتوانیم تجسمـی از راههاي ساخت تصـاویر متحـرك خیلی ساده را با هم مرور کنیم. یکیـاست یک مثال بـر روي صـفحات متـوالی توسط کاغذ، رسم تصاویري با اختالفات جزئی نسبت بـه هـم متحرکی را مشاهده کنیـد. کاغذ مـیباشد، سپس مـیتوانید با ورق زدن این صفحات، تصاویر تفاوت کـه در اینجا بـه جـاي گیرد. با ایندر کامپیوترها هم معموال چنین عملیـاتی انجام مـی رسم تصاویر رنگـی درون چندین صفحه کاغذ، معموال فقط دو (یـا حداکثر سه) صفحه براي اطالعات تک تک نظر گرفته مـیشوند. درون اصطالح بـه این صفحه ها کـه مسئولیت نگهداري درون گرافیک سه گفته مـیشود. بافرهاي گوناگونی (buffer) پیکسلهاي صفحه را دارند، بافر و بـافر عمـق (color buffer) بعدي بکار مـیروند کـه مـیتوان از بین آنـها بـه دو بافر رنگی نامـهاي بافر پشتی و بافر جلویی اشاره کرد. بافر رنگی غالبا مجموعه اي از دو بافر مجزا بـه هر لحظه تصاویر را بـر روي صفحه اي هست که درون (front buffer) است. بافر جلویی جلویی بر روي صـفحه حه نمایش مـیدهد. درون همـین حال کـه اطالعات موجود درون بافرصف دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 176 @ (back buffer) پشتی هستند، برنامـه شما درون حال ایجاد تغییرات مورد نظر بر روي بافر عـوض مـیشـود(در است؛ بـه محض اینکه بافر پشتی آماده نمایش شد، جاي ایـن دو بـافر ـ (page-flipping اصطالح سـرعت ا انتهـاي اجـراي برنامـه ادامـه دارد و ، این رونـد ت (FPS) تعویض این بافرها همان سرعت اجراي برنامـه شماست کـه با واحد فریم درون ثانیـه سنجیده مـیشود. هر چه این نرخ باالتر باشد، تصویري هموارتر خواهید داشت. چشـمک د. پیش مـی آی ه پایین بودن نرخ فریممشکلی هست که غالبا بواسط (flicker) زدن تصویر ، مناسب مـیباشند. بطور کلی هر چه صـحنـه شـما شـلوغتر 30معموال نرخ فریمـهاي باالي و در آن از تکنیکها و اشیـاء بیشتري استفاده کرده باشـید نـرخ فـریم برنامـه پـایینتر باشد .آید مـی z فربـا کـه گاهی اوقات (depth buffer) بافر مـهمـی دیگر، بافر عمق مـیباشد. بافر عمق دارد. اگـر هم نامـیده مـیشود وظیفه تنظیم رنگ نـهایی پیکسلهاي روي مانیتور را بـر عهـده گـره یـادتان باشد گفتیم کـه در گرافیک سه بعدي، همـه چیز از یـک سـري نقـاط بـه نـام تشکیل شده است، گره هایی کـه همگـی داراي مختصـات سـه بعـدي درون فضـا مـیباشـند. x ر گرافیک سه بعدي بکار مـیروند سمت مثبت محـور سیستمـهاي مختصاتی کـه د معموال را رو بـه بیـرون یـا z را جهت باال و سمت مثبت محـور y سمت مثبت را جهت راست، ) 5, 15, 10مـیگیرند. با این توضیح، فرض کنید شما درون مختصـات ( داخل مانیتور درون نظر گري از برنامـه نیـاز این کره قرمز رنگ مـیباشد. حاال درون قسمت دی .یک کره رسم کرده اید ) داریـد. فـرض مـیکنـیم از سیسـتم 0, 15, 10مختصـات ( بـه رسم یـک مکعـب آبـی درون به سمت داخل مـانیتور مـیباشـد)، درون z یعنی مختصه) مختصات چپگرد استفاده شده باشد قرار خواهد گرفت و شـما قاعـدتا بایـد تنـهـا نتیجه کره قرمز رنگ پشت سر مکعب آبی هر موقعیت، چه شیئی و بـا چـه رنگـی بایـد بینید. تعیین اینکه درمکعب را درون آن محل ب مـیباشد. بافر عمـق، پـس از ارسـال روي پیکسلهاي صفحه رسم شود، بر عهده بافر عمق همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 177 @ و در صـورت رسـم اشـیـائی موقعیت گره هاي هر شیء توسط شما آنـها را ذخیره کـرده، قبلـی، مختصـه عمـق (یـا هايدیگر (که احتماال رنگ متفاوتی خواهند داشت) درون موقعیت این تست، هـر یـک از اشیـاء قدیم و جدید را با هم مقایسه مـیکند. بعد از انجام (z همان را با رنگ خـود، رنـگ اشیـاء کـه به بیننده نزدیکتر بود مـیتواند درون نـهایت پیکسلهاي صفحه !آمـیزي نماید چیـز بـه آنـهـا خـتم مـیکنند، امـا همـه مطالب فوق الذکر اسکلت گرافیک سه بعدي را بنا تکنیکهاي ویژه اي عرضـه مـیشـوند نمـیشود، و روز بـه روز، با پیشرفت کارتهاي گرافیکی، گفتیم. براي مثال درون مبحث نور و بافت، کـه البته مبناي اکثر آنـها همـینـهایی هست که درون باال اري از نگاشت بافتهاي ساده بر روي اشیـاء، بسی مـیتوان عالوه بر نورپردازي هاي معمولی و نمود. بعنـوان نمونـه، مـیتـوان بـه کمـک یـک پدیده هاي دنیـاي واقعی را هم شبیـه سازي ، جلوه انعکاس محیط (texture mapping) ماتریس خاص و نوع ویژه اي از بافت زنی مـیتوان بافتهاي حجمـی را براي ایجـاد جلـوه اطراف بر روي اشیـاء را پیـاده سازي نمود. یـا مـیتوان با ترکیب مولفه هاي رنگی تصاویر، نوري بکار برد. همچنینرنگین کمان یـا منشور bump برجسـته مـی آینـد (ایـن تکنیـک بافتهایی را بر روي اشیـاء نگاشت کـه بـه نظـر mapping اتمسفري هم بـه راحتی درون برنامـه هـاي نام دارد). ایجاد مـه و سایر پدیده هاي (table fog) جود دارد، یکی مـه پیکسلیو گرافیکی امکان پذیر مـیباشد. اصوال دو نوع مـه کارتهـاي گرافیکـی پیـاده سـازي شـده و که بصورت جدولی از پیش آماده شده درون اکثر محاسباتی بر روي گره هاي اشـیـاء اعمـال کـه با انجام (vertex fog) دیگري مـه گره اي ، و... اشیـائی همچون درخت، تـابلو، المـپ مـیشود. یکی دیگر از تکنیکهایی کـه در ساخت مـیباشد. این تکنیک کـه به سادگی قابل (billboard) درون بازیـها کاربرد دارد، قابلیت بیلبرد ثابتی کـه معموال روي زمـین واقع هستند بکار مـیـرود. پیـاده سازي است، براي نمایش اشیـاء را درون صحنـه اي از بازي نمایش دهید. مسلما رنـدر مثال فرض کنید مـیخواهید یک درخت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 178 @ سازنده آن تنـه و شاخه و برگهاي یـک درخـت را شیء سه بعدي کـه گره هاي یک این کار بـه گره هـاي زیـادي نیـاز خواهیـد نشان دهند خیلی منطقی نمـیباشد (چون براي درون عوض بهتر هست تصویري از یـک ،(داشت کـه این باعث کاهش سرعت برنامـه مـیشود سپس مـیتوانید با نمایش ایـن .کنیددرخت را بعنوان یک بافت بر روي یک مستطیل رندر باشد، این مستطیل را بـه مستطیل درون روي زمـین بطوري کـه مستطیل همواره رو بـه دوربین روش، از خصوصـیـات دیگـري عنوان یک درخت زیبا بـه بیننده معرفی کنید. البته درون ایـن .استفاده مـیشود هم (alpha test) و تست آلفا (blending) همچون ترکیب رنگ قـبال رجسـته ب روي شـیء و بافـت مثالهایی از تکنیکهاي ویژه، نگاشت محیط اطراف بـر متحـرك را بوجـود آورد. ایـن نـوع اشاره شد کـه مـیتوان با استفاده از ماتریسـها، تصـاویر کـه علی رغم داشـتن تواناییـهـاي تصاویر متحرك، انیمـیشن از نوع ماتریسی نامـیده مـیشوند عوض روش نسـبتا جدیـدتري بـراي مروزه بدالیلی کمتر از آنـها استفاده مـیشود. درباال، ا گرافیـک سـه بعـدي، انیمـیشـن ایجاد انیمـیشن مورد استفاده قرار مـیگیرد کـه درون اصـطالح همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 179 @ کاراکترهاي بازي بکار اسکلتی خوانده مـیشود. درون این روش کـه بیشتر براي متحرك یک شیء واحـد ست و پاي شخصیت بازي را بصورتگرفته مـیشود، مـیتوان کل بدن و د حرکتهـاي ،(skin) ساخت. سپس با استفاده از قابلیتهایی همچون پوست انعطـاف پـذیر ،Tomb Raider الزم بـه اجزاء مختلف بدن فـرد داده مـیشـود. بازیـهـاي معروفـی مثـل Quake و Half Life هر یک بـه گونـه اي از این روش بـراي خلـق کاراکترهـاي خـود .کرده اند استفاده آن اسـتفاده از دیگر ویژگی هایی کـه مـیتوان براي واقعی تر یک صحنـه سه بعدي از شامل چنـد دسـته کرد، سایـه مـیباشد. سایـه ها کـه ارتباط مستقیمـی با نور دارند، بطور کلی ه با نگاشـتن گـر (مـیشوند. ساده ترین نوع آنـها (همانطور کـه در مبحث ماتریسها اشاره شد زیـادي هاي یک شیء بر روي یک صفحه تخت بوجود مـی آید. این نـوع محـدودیتهاي سـایـه، دارد. بنابراین جز درون موارد خاص از آن استفاده نمـیشود. نحوه دیگـر پیـاده سـازي نورهـا درون کاربرد بافتهایی مـیباشد کـه حاوي تصاویر رندر شده از سایـه ها و سـایر اثـرات نـوع گفته مـیشود. این روش سـریعترین light map یر ویژهصحنـه مـیباشند. بـه این تصاو اسـتفاده ایجاد سایـه است. ولی تنـها مـیتوان براي اعمال سایـه بر روي سـطوح تخـت از آن کرد. انعطاف پذیر ترین نوع سایـه ها، سایـه هـاي حجمـی هسـتند. سـایـه هـاي حجمـی (shadow volume) حتی قابلیت ایجاد مـیتوانند بر روي هر نوع سطحی اعمال شده، و براي اشیـاء متحرك را هم دارا مـیباشند. البته حتما توجه داشت کـه این، پیچیده ترین و سایـه .کندترین نوع سایـه ها هم مـیباشد براي شبیـه سازي پدیده هـاي طبیعـی معموال (particle system) از سیستمـهاي ذره اي ده مـیشود. سخت افزارهـاي جدیـد، استفا همچون برف، باران، آتش، انفجار و گرد و غبار مستقیم رندر شده، و حتی تصویري را هـم داراي اشیـاء آماده اي مـیباشند کـه مـیتوانند بطور ترتیب مـیتـوان بـا تنظـیم موقعیـت، سـرعت بعنوان بافت بر روي خود داشته باشند. بدین دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 180 @ هـا از انـواع پدیـده (point sprite) حرکت، تعداد، طول عمر، رنگ و بافت این ذرات .در صحنـه هاي سه بعدي ایجاد کـرد جمله آتش و برف و باران را بـه شکلی کامال واقعی قابلیت ساخت انواع زمـین و محیطهاي یکی دیگر از تکنیکهاي پیشرفته گرافیک سه بعدي، شبیـه سازي محیط کوهستان، دشت، تپـه براي (terrain) طبیعی مـیباشد. مـیتوان از زمـینـها معموال روشـهاي گونـاگونی بـراي رنـدر .ي طبیعی دیگري استفاده کردو هر نوع ناهموار . این اشیـاء وجود دارد ویژه بسیـار پرکاربرد، متحرك سازي بافتها مـیباشد. همانطور کـه پیشـتر از جمله تکنیکهاي ماتریسها مـیتوان براي متحرك سازي هر چیزي درون گرافیک سه بعدي استفاده عنوان شد، از توان با اعمال یک ماتریس بر روي بافت، تصویر بافت مورد نظر را بـه اشـکال ی کرد. حتی درون آورد. مثال تصویري از یک تابلوي تبلیغاتی را درون نظر بگیرید کـه بر روي یک گوناگون بلند نمایش داده شده است، مـیتوان با چرخش ماتریس بافت ایـن تـابلو، آن را حـول پایـه ــابلوي پایـــه ــا ظـــاهر تـ .تبلیغـــاتی واقعـــی تـــر بـــه نظـــر برســـد بچرخانیـــد تـ کردیم، ولی یک بافر مـهم دیگر هم وجود دارد. یعنی بـافر استنسـیل قبال بـه بافرها اشاره (stencil buffer) تکنیکهاي بسیـار زیـادي توسط آن قابـل پیـاده سـازي مـیباشـند. از کـه ردن تصـویر، حجمـی (که پیشتر بـه آن اشاره شد)، آینـه، ماسـک کـ جمله این تکنیکها سایـه محو تصاویر درون پس زمـینـه و تصویر، ایجاد اشیـاء شفاف، برش زدن مناطق دلخواهی از .مـیباشد ترکیب تصاویر با هم پـرده آخـري درون واقـع (shader) درون آخر هم حتما به سایـه زنـها اشاره کنـیم. سـایـه زنـهـا زنـی، انقالبـی درون یـهمـیباشند کـه فراروي شما قرار دارند. با عرضه سایـه زنـها، و زبانـهاي سا پـیش درون سـر عرصه گرافیک کامپیوتري ایجاد شد و بسیـاري از محدودیتهاي کـه تا چندي رفتنـد. راه برنامـه نویسان گرافیکی (بخصوص سازندگان بازي) قـرار داشـتند عمـال کنـار نـوري وارد امروزه سایـه زنـهاي گره، سایـه زنـهاي پیکسل، سایـه زنـهاي بافت و سایـه زنـهاي همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 181 @ آنـها براي Delphi ، و حتیAssembly ،C شده اند و مـیتوان توسط زبانـهایی مثلصحنـه کارتهـاي برنامـه نوشت. وقتی شما از سایـه زنـها استفاده مـیکنید، بـه گونـه اي خـط رنـدر گـرفتن گرافیکی را بطور کامل تحت تسلط خود درون آورده اید. درون اینجا کلیـه عملیـات، از ، برش، و نگاشت آنـها که تا پیـاده سـازي فرمولهـاي مـه، گره هاي ورودي، پردازش، تبدیل نورپردازي، بافت زنی، سیستمـهاي ذره اي و انعکاسهاي نوري بر عهـده خودتـان مـیباشـد. مـیتوانید درون سطحی پایینتر، بر روي تک تک پیکسلهاي صفحه کار کنید و آنـها را بـا حتی مـروزه رقابـت اصـلی فرمولهاي ابداعی خودتان تحـت تبـدیـالت مختلـف قـرار دهیـد. ا محصول ) Render Monkey کارت هاي گرافیکی بر سر سایـه زنـها مـیباشد؛ و سازندگان محصول مایکروسافت) کـه همگـی ) HLSL و (nVidia محصول) ATI) ،CG شرکت گرافیکی ایجاد شـده انـد محصـول ایـن رقابـت شـدید براي برنامـه نویسی پردازنده هاي .مـیباشند انتها، از چنـد تـن از بزرگـان و پایـه گـذاران گرافیـک سـه بعـدي شاید بد نباشد کـه در James Blinn ،Andy Catmull ،Phillip افـرادي چـون .کـامپیوتري نـامـی ببـریم Taylor و John Carmack گرافیک سه بعـدي، همچـون اسـحاق نیـوتن، درون صنعت لفیزیـک هسـتند. بـراي مثـا آلبـرت اینشـتین، هـاینریش هرتـز و جیمـز وات درون علـم Carmack را پـدر صـنعت بازیـهـاي نامـی آشنا براي همـه عالقمندان بـه بازي مـیباشد. او خالقیتهـاي او و محصـول Quake و Doom کامـیپوتري نامـیده اند، زیرا بازیـهایی چـون هم تـا چنـدي پـیش رئـیس تـیم Taylor .مـیباشند (Tom Hall همکارانش (همچون .در شرکت مایکروسافت بود DirectX سازنده دوربین، تصاویر، ماتریسها، بردارها، تکنیکهاي ویـژه درون این مقاله از اشیـاء سه بعدي، نور، با امـید بـه اینکه این مختصـر بـراي شـما مفیـد بـوده .و بزرگان صنعت گرافیک نام بردیم دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 182 @ بصورت ریزتر وارد مبحث گرافیک سه بعدي مـیشویم باشد؛ اگر مجالی بود دفعات بعدي .بیشتر آشنا خواهیم شد DirectX همچون گرافیک سه بعدي و با نرم افزارهاي گرافیک چقدر مـهم است؟ سالها پیش زمانی کـه بازي دنیـاي گمشده را روي آمـیگا بازي مـی کردیم وقتی مـی خواستیم آن را بهی نشان بدهیم مـی گفتیم: ببین عجب گرافیکی دارد! شاید بیش از نود درصـد کم را بـه خاطر گرافیک سه بعدي شان بازي مـی ـد . امـا بازي کننده ها دوم و دوك نا حاال بعد از گذشت نزدیک بـه دو دهه خبري از این حرفها نیست . گرافیک درون بازیـهـا بـه سمت و سوي دیگري کشیده شده هست . دیگر هیچبا دیدن جزئیـات گرافیکی پیش همـه این زرق و برق ها متحیر نمـی شود . 3و پلی استیشن 360نمایش هاي ایباو جلوه هاي بصري براي چیست ؟ گرافیک بازیـها هر روز بیشتر بـه واقعیت نزدیک مـی شود و این موضوع بـه طور مستقیم بر گیم پلی تاثیر دارد. بازیـها و شخصیت هاي واقعی ، بـه فیلم هاي سینمایی شبیـه مـی شوند و فیلمـهاي سینمایی درست مـی کنند .نقش بـه همـین خاطر سازنده ها بازیـهایشان را هم مانند کمتر مـی شود. مثال یک کارگردان تصمـیم مـی گیرد صحنـه جالبی را گیم پلی مرتب کمتر و در بازي واقعی خود کارگردانی کند اما این صحنـه بـه هیچ وجه قابل بـازي کـردن توسـط ادن صـحنـه بهـره بازي کننده نیست . بنابراین از حقه تکراري دکمـه زدن درون مـیانـه اتفاق افت مـی گیرند . درون بسیـاري از بازیـهاي جدید این امکان کـه در حین نمایش بعضی از صحنـه ها حتما دکمـه هایی کـه روي صفحه نمایش داده مـیشـود را بزنیـد ، وجـود دارد.نظـر شـما را نمـی دانم ولی از نظر من این یک نوع اهانت بـه بازي کننده هست . بـه این معنی کـه سازنده مـی گویند تو فعال بنشین دکمـه بزن که تا ما صحنـه اي کـه دوست داریم تو ببینـی برایـت ها پخش کنیم ! رابطه کامال یک طرفه اي کـه همانند فیلم هاي سینمایی مـیماند. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 183 @ بازي هاي قدیمـی بدون توجه بـه ظاهرشان هنوز محبوب هستند . هنوز مـی تـوان بعـد از د . گرافیک اصال مـهم نیست . مـهم ایـن اسـت کـه ریدیک رفت و کنترا نینتند را بازي کر بازي چطور انجام مـی شود و نقش شما درون بازي چیست . وقتی ریدیک را بازي مـی کردم خیلی دلم سوخت . گیم پلی بسیـار خوب بازي فداي موتور گرافیکی شـده بـود . اگـر از درون عـوض این صحنـه هاي سنگین و نورپردازي و سایـه هاي واقعی صرف نظر مـی شد و بازي طوالنی تر و مراحل بیشتر مـی شدند ، بازي تبدیل بـه یکـی از بهتـرین بـازي هـاي تاریخ بازیـهاي اکشن اول شخص مـی شد . گرافیک باال و چهـره اي بسـیـار واقعـی شـاید مناسب بازي متال گیر باشد کـه واقعا ترجیح مـیدهم عنوان فیلم سینمایی متال گیـر بـه آن شیطان هم مـی گرید دقت گرافیکی الزم نیست.ی نمـی آیـد بـه داده شود ، ولی براي Dead orبافت بـه کاررفته درون صحنـه هاي بازي دقت کند . وقتی شما دارید با دوسـتتان Alive یـاTekken بازي مـی کنید و در مـیانـه یک مبارزه هیجان انگیـز هسـتید ، گرافیـک صحنـه هاي حساس چه اهمـیتی دارد؟ طراحی گرافیکی از طرف بازي گونـه مـی کاهد . کوجیما تمام امکانات جلوه هاي بصري و مـی کنـد . بیچـاره گـروه بازي و گیم پلی را فداي گرافیک و روایت فیلمـی بـازي اش سازنده بازي کـه مجبور هست هر بار بعد از عرضه بازي ، یـک نسـخه تمرینـی بـراي أن »بازي«گیرعرضه کند کـه در أن فقط بدون داستان بنشینید ومتال ! یکی از دوستانم بعـد از اینکـه کنید و ببینید بازي چه امکاناتی داشته و شما نمـی دانستید را روي درجه هارد تمام کرده بود تازه فهمـیده بود با کلید جهت ها ، مـی تـوان 3متال گیر بدون سروصدا پشت سر دشمنـها رفت و با تهدید ، از آنـها حرف کشید! ال و جزئیـات ، بازي ها کندتر مـی شـوند . بـازي کننـده هـاي مورتـال با وجود گرافیک با چون با ;کامبت سگا هیچ وقت تجربه آن بازي هاي سریع و تکنیکی را فراموش نمـی کنند 3سـه بعــدي شـدن مــاجرا ناگهـان ســرعت همـه چیــز پـایین آمــد. سـازنده هــاي دوم دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 184 @ ند بازي هاي قبلی طراحی کنند . چـون درون نمـی توانستند و نخواستند سرعت بازي را همان این صورت وقت نداشتید که تا بافتهاي با کیفیت صحنـه ها را ببینید و از نـورپردازي و سـایـه ها لذت ببرید! اما واقعا هدف از بازي کـردن دیـدن اشـیـاء و جزئیـات گرافیکـی صـحنـه نمـی دانـم اگـر هاست؟ آیـا شما اسپلینتر سل را بـه خاطر نورپردازي آن بازي مـی کنیـد؟ دریمت و شیطان هم مـی گرید نبود بازي کننده هایی کـه بـه سـرعت و 2و1سونیک تکنیک بازي هاي قدیمـی عالقه دارند تکلیفشان چه بود؟ چرا دیگر حتی یک بازي همانند کنترا هارد کوپس سگا بـا آن ریـتم سـریع و صـحنـه هـاي شـلوغ هیجـان انگیـز سـاخته نمـی شود؟ هستند کماکان با 3ریم آنانی کـه در مونت رئال مشغول طراحی شاهزاده فارس امـیدوا متوسط نگهداشتن گرافیک صحنـه ها ضرب آهنگ تند بازي را حفظ کرده باشند . بـه نظر مـی رسد دیگر با زیـاد تعداد پلی گون هاي شخصیت ها نمـی تـوان شـهرت د ، هنوز بـازي هـاي قـدیمـی تجربـهب کرد . گرافیک بازي ها هر چه مـی خواهد باش لذت بخشی هستند . با این همـه سروصدا ، باز هم نحوه ارتباط برقرار بـازي کننـده ها با بازي هاي کنسول هاي جدید از طریق ایده ها و خالقیت هاي خود بازي اسـت نـه ت انگیز را دیده باشید بـه حیر 3پلی استیشن Killzoneگرافیک آنـها . اگر شما هم دموي مرحله برایتان عادي مـی شود درون عوض اگر 2بودن آن اعتراف مـی کنید اما گرافیک بعد از بازي چیز جدیدي براي گفتن نداشته باشد آن همـه گرافیک بی ارزش خواهد بود. یکی از خصوصیـاتی کـه همخوانی با کارت هاي گرافیک کالبد شکافی موتور پایـه بازي ها د،همخوانی آن با کارت هاي گرافیکی و حافظه آنـهاست.بازي حتما داشته باش بیتی را زیـاد شنیده باشید،بد نیسـت توضـیح کوتـاهی 64بیتی و32شاید اصطالح گرافیک بیتـی اسـتفاده 32 رنـگ اعداد بدهیم.فرض کنید یک بازي سه بعدي از دقت راجع بـه این همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 185 @ ،آبی،سبز)وهشت بیـت مـی کند کـه سه که تا هشت بیت از آن مربوط بـه سه رنگ اصلی (قرمز باقی مانده بـه مـیزان شفافیت پیکسل ربط حالت از ترکیـب سـه رنـگ و در 256دارند. بـه زبان ساده با این هشت بیت ها مـی توان مـیلیون رنگ جدید درون صفحه مونیتور ایجاد کرد. کـه البتـه ایـن تعـداد رنـگ 7,16نتیجه ص دهد.اگر این طـور اسـت و مـا خیلی بیشتر از تعدادي هست که چشم ما مـیتواند تشخی رنگ هاي بیشتري را نمـی توانیم ببینـیم چـرا ایـن همـه سروصـدا بـراي گرافیـک هـاي بیتی بـه پا شده است؟128و64 براي درك پاسخ این سوال فرض کنید یک نقطه روي اسلحه سام فیشـر را مـی خـواهیم ک اتاق مـی شود یک نور بررسی کنیم .این نقطه یک رنگ اولیـه دارد اما همـینکه سام وارد ی ضعیف بر روي این نقطه مـی افتد کـه رنگ آنرا تغییر مـی دهد،تغییر مـیزان رنگ براي نقطـه جدید حتما جایی درون آن هشت بیت ها ثبت شود. حاال تصور کنید یکی دو که تا نور جدیـد مـیـزان مختلـف را بیشـتر 4بیتی حافظه هر رنگ تـا 32هم روي این نقطه بیفتد،در کاتهاي ی تواند ثبت کند. یعنی اگر نور پنجمـی از جایی منعشود وبر روي این نقطه بیفتـد نم بیتی بـه خاطر حافظه ثبت 128و64دیگر رنگ سالح تغییري نخواهد کرد. اما درون کارتهاي بـه همـین بیشتر براي هر رنگ،نور پردازي قویتر ورنگ ها هر چه زیباتر بـه نظر مـی آیند و جلوه مـی کنند.دلیل اشیـاء طبیعی تر اما هنر برنامـه نویسان درون طراحی موتورهاي پایـه این هست که بتوانند حافظه ها را طـوري تقسیم کنند کـه با بیشتر کارت هاي گرافیک کاربران همخوانی داشته باشد. بـه طـور سـاده بیتـی (فعـال از بقیـه عوامـل ماننـد 32با دقـت رنگـی 1280*1024اگر یک بازي با دقت bufferz بیت 32صرف نظر مـی کنیم) را بخواهید اجرا کنید با حساب اینکه هر پیکسل حافظه الزم دارد،یک ضرب وتقسیم کافی هست که بـه شما بگوید براي اجراي کامل یـک مگابایت.حاال اگـر شـما 15بیت حافظه الزم دارید.یعنی حدود 640,728,15صحنـه حدود دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 186 @ یک مگا بایت براي ذخیره بافت ها خواهیـد مگا بایتی داشته باشید تنـها16کارت گرافیک بیت باشند مطمئنا حافظه کم مـی آیـد وبـازي روان 32داشت و اگر بافت ها با دقت رنگ اجرا نمـی شود. اما برنامـه نویسان گرافیکی بعضی وقتها تنظیم حافظه و دقت گرافیکـی را گرافیکشان بتوانند با طوري درون موتور پایـه قرار مـی دهند کـه کاربران بسته بـه حافظه کارت تغییر آنـها،بازي را بدون مشکل اجرا کنند. تقریبا هر کارت گرافیک قوي هم درون زمان عرضه بـازي کـم Unreal2مثال براي اجراي را همـه مـی توانستند با بیشتر کارت هـاي گرافیـک Far cryو 2مـی آورد اما هاف الیف بـزرگ برنامـه نویسـان موتـور پایـه معمول،با کیفیت خوبی اجرا کنند. یکـی از هنرهـاي بازي،طراحی آن براي سازگاري با کارتهاي مختلف است. همانطور کـه اشاره شد، بـه جز سه رنگ اصلی،یک مقدار حافظه براي شفافیت پیکسل هـا هم وجود دارد.از این خصوصیت براي طراحی مـه درون بازي ها استفاده مـی شود.تقریبا همـه قابلیت را دارند واز آن براي مقاصد مختلف استفاده مـی کننـد. موتورهاي پایـه کنونی این مـیزان شفافیت یک پیکسل وترکیب رنگ آن با بعد زمـینـه پشتی کـه نتیجـه آن طبیعـی تـر شدن محیط هست نیز کامال بـه مـیزان حافظه کارت گرافیک بستگی دارد. البتـه درون بازیـهـاي ه هاي جداگانـه طراحـی مـی شـود. جدید مـه نـه با شفافیت پیکسل ها،بلکه بـه صورت ذر موتورهاي پایـه قدرتمندي کـه مـی توانند تعداد بسـیـار زیـادي ذره را درون هـر صـحنـه رنـدر مـی تواند با آن تعامل کند. مثال کنند،عنصر مـه را تبدیل بـه یک شی مـی کنند کـه بازي کننده بطوریکـه بـا از سیستم ذره اي براي طراحی مـه استفاده شده بود 2در بازي شاهزاده فارس افکت مـه تنـهـا درون 2حرکت درون مـه مـی توانستید حالت آنرا تغییر بدهید. اما درون سایلنت هیل قالب شفافیت و ماتی پیکسل ها بود وهمـیشـه حالت یکسانی داشت. آخرین بخش موتـور نـام دارد کـه Anti-Aliasingگرافیکی کـه به همخوانی با کارت گرافیک مربوط اسـت ، شما با این اصطالح آشنایی دارید. بعد از رندر شدن صحنـه هـاي سـه احتماال بسیـاري از همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 187 @ بعدي توسط موتور پایـه،کارت گرافیک سعی کند لبه هاي دندانـه دار و تیز اشـیـا را نـرم و انحنادار کند. کارتهاي گرافیک بسته بـه نوع شان یـا از تکنیک هـاي ترکیـب پیکسـل هـاي ر با دقت بسیـار باالتر از چیزي کـه قـرار اسـت مرزي با پیکسل هاي بعد زمـینـه و یـا با رند نمایش داده شود این مشکل را برطرف مـی کنند. البته موارد اشاره شده شامل همـه بخـش Pixelهاي مربوط بـه همخوانی کارت هاي گرافیک نمـی شود و زیر مجموعه هایی مانند Shading وAPI دارند.ها هم وجود دارند کـه که فعال درون بحث کلی ما جایی ن انیمـیشن: 2D3 وD , جنگ قرن (دو بعدي)مرده هست و وقت 2Dچند سالی هست که بحث داغی وجود دارد درباره اینکه اگر بـه سـیر پیشـرفت شـرکت هـا نگـاهی (سه بعدي) روي بازیـها است. 3Dحکمرانی بیـاندازید، شاید خیلی خوب بـه این بحث خاتمـه دهید. بهرحال مناسب تـرین چیـز بـراي خالفت با این بحث امار فروش است.م ) :PC ) June 1998پر فروش ترین نرم افزار هاي سرگرمـی براي 1.Starcraft(Blizzard) 2D 2.Unreal(GT) 3D 3.Final Fantasy VII (Eidos) 3D 4.Deer Hunter (GT) 2D 5.Police Quest :SWAT 2(Cendant) 2D 6.Rocky Mountain Trophy Hunter (GT) 2D 7.Cabela 's Big Game Hunter 2D 8.Diablo(Cendant) 2D 9.Myst(Broderbund) 2D 10.Titanic:Adventure Out of Time 2D دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 188 @ وجود دارد؟ 3Dو 2Dچه تفاوتی مـیان براي فهم هر چیزي حتما بدانید داراي چه عناصر(صفات)ي است. راهی ساده بـراي پیـدا عناصر، مقایسه چیزي با چیز دیگر و پیدا کـردن تفـاوت هـاي مـیـان آن دو بعضی است. 2D 3وD هردوسبک هایی براي نمایش داده هـا بـه بـازیکن هسـتند. هـردو روي یـک صفحه دو بعدي یعنی مانیتور نمایش داده مـی شوند . تفاوت از نوع ذخیـره سـازي آغـاز ،ذخیره همـه داده هـا روي فایـل هـاي 2Dمـی گردد ،روش اصلی براي نمایش تصاویر شـما همـه 3Dکه بـراي نمـایش تصـاویر تصویري از پیش ترسیم شده هست ، درحالی ها را ذخیره مـی کنید . polygonها و verticeاطالعات را درباره یک شیئ بـه عالوه مـی توانند از هر زاویـه اي روي صفحه ، نمایش داده شوند کـه این امر بـه وسیله 3Dاشیـاء هرچـه یک سري معادالت ریـاضی براي چرخش و مقیـاس اندازه آنـها صورت مـی گیـرد. vertice ها و Polygon 3ها کـه شیئD را ساخته اند بیشتر باشـد ، معـادالت بیشـتري وجود دارد کـه 2Dباید انجام شود. یک محل ذخیره سازي اضافی نیز براي ذخیره تصاویر ) مـیدهند که تا واقعی تر بـه نظر برسند.textureبافت( 3Dاین تصاویر بر روي اشیـاء و 3Dفایل داده ها و چگونگی نمایش آنـها و تفاوتی کـه انواع اکنون عادالنـه بـه دادرسی انعطاف پذیري بیشترشان درون ترسیم تصاویر ، مـی پردازیم . 3Dمزیت هاي 3D درون سه موضوع بسیـار مـهم خیلی انعطاف پذیر هست . اولـین آنـهـا روشـی اسـت کـه تواننـد از هـر محـیط را مـی 3Dبازیکن محیط ارائه شده را مشاهده مـیکند . بازي هـاي همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 189 @ این امر امکان پذیر نیست و اینکه درون 2Dزاویـه اي رسم کنند. واضح هست که درون تصاویر مکان هایی از رسم Quakeمنطقه اي کوچک مـیلیون ها مکان داشته باشد . بازیـهایی نظیر محیطهایی را نشان مـیدهند کـه شما هر جاي آن مـی توانید حرکت کنید . را درامرمتحرك سازي نشان مـیدهد و ایـن بوسـیله 3Dپذیري مزیت دوم بخوبی انعطاف Quake 3درشیئ هايD 2متحرك ثابت شده هست . درون متحرك اشیـاءD از ایـن قبیل روش ها حتما خیلی مقید بـه زاویـه دید و فضایی کـه تصاویر درآن قرار خواهند گرفت هنگام اجرا متحرك شوند .این قابلیت را دارند کـه در 3Dبود.همـین طور انیمـیشن هاي پذیراي قواعدي براي دگردیسی یـا حرکتی کـه اجازه امکانـاتی را بـراي شـروع 3Dاشیـاء یک 3Dهستند. این آزادي براي بازي هاي -که ذاتا درون بازي برنامـه نویسی نشده -ترسیم برتري بزرگ هست ولی استفاده زیـادي درون بازي هاي رایج ندارند . نشان مـیدهد این اسـت کـه اشـیـاء 2Dرا نسبت بـه 3Dاف پذیري سومـین چیزي کـه انعط مـی توانند با استفاده از معادالت ساده ریـاضی ایجاد شوند یـا بوسیله قرار اشیـاء سـاده اولیـه درون کنار هم درون زمان اجرا شیئ جدید ساخت . 2Dمزیت هاي 2D 3برتري هایی نسبت بـه متدهاي نمایشD 2یـت دارد. اولـین مزD ایـن اسـت کـه رسـم شـده باشـند و 3Dمـی توانند درون جزئیـات خیلی بیشـتري از تصـاویر 2Dتصاویر نمایش داده شوند. اشیـاء با منحنی ها ، وجه ها و نقاط بیشتري رسم مـی شوند . نسبت بـه اگر زاویـه بازي تان نتواند بچرخد ، این مـی تواند برتـري 3Dقابلیت هاي سیستم نمایش تري باشد.خیلی بزرگ این هست که بسیـار سریعتر پردازش و رسم مـی شود . براي اینکه همـه 2Dدومـین مزیت گرافیک ها از پیش ساخته شده هستند وباید روي صفحه بـه نمایش درآیند کـه کارت هاي فریم را درون هـر ثانیـه 30تا 20ویدئویی درون این موارد بسیـار کارآمدترند . شما مـی توانید دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 190 @ کـه این همان احتیـاج طبیعی بازیـهاي ویدئویی هست .ایـن چنـین -ته باشید بـه سادگی داش وجود ندارد . براي بازي هایی کـه مـی خواهنـد قـدرت 3Dزمان مصرفی براي بازي هاي پردازشگر صرف بازیکن هاي ساختگی کامپیوتر شود، دانستن و بـه کـار گـرفتن ایـن راه سریعتر و سریعتر شدن هسـتند امـا همچنان درون حال 3Dبسیـار خوب هست . کارت هاي نتواند آنرا وجود دارد کـه شاید ابزار سخت افزاري، 3Dهنوزهم محاسباتی درون یک محیط (حداقل براي چند سال آینده) برساند . 2Dبه سرعت اسـت از سـریعتر خیلـی 2Dاین هست که توسعه موتورهـاي نمـایش 2Dسومـین فایده آنـها. 3Dتوسعه را متوقف نکند، امـا بـا سـرعت کنـونی تغییـرات 3Dله یک موتور ممکن هست این مسئ دارد را مـی بینیم . اگر 3Dنسبت بـه 2Dآنـها،این قضیـه رایج مـی شود . برتري دیگري کـه یـا نـوع "از باالي سر"ببیند و آن را با زاویـه 3Dبازیکنی بازیی را درون قالب اولین تجربه را ساده تر مـی بیند و مـی فهمـد و 2Dمئنامقایسه کند مط 2Dدیگر نمایش غیرچرخشی کنترل محیط آن برایش ساده تر هست . درون مرحله اي قرار دارند کـه کنتـرل آنـهـا مخصـوص Descentو Quakeبازیـهایی نظیر بازیکن باتجربه و یـا بازیکنی هست که با آنـها مشکلی ندارد، اماانی کـه تـا قبـل ازایـن ی شوند و به درون و دیوار مـی خورنـد و بـا لغـزش هـاي بازیکن نبوده اند آن قدر اذیت م ناگهانی دست دید صفحه پایین و باال مـیشود که تا آن را کنار مـی گذارند . آزادي موجـود درون براي تازه کارها خیلی زیـاد هست و احتیـاج بـه رسیدگی دارد . 3Dبازي هاي جعبه ابزار بازي ي دارید کـه بازي تان چگونـه بـه نظر برسد بـه عنوان یک طراح بازي ، احتیـاج بـه تصمـیم گیر و چگونـه کنترل شود . اگر بازي تان احتیـاج بـه انعطاف پذیري بیشتري و انیمـیشن هـا دارد همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 191 @ شاید براي شما بهتر باشـد . 3Dو شما وقت کافی و ذخایر مورد نیـاز را دارید یک موتور فاف و واضـح داشـته اگر بـه انعطاف پذیري زیـادي نیـاز ندارید و مـی خواهید تصـاویر شـ باشید و به سرعت آنـها را نشان دهید ، استفاده از روش نمایش دو بعدي راه بسیـار بهتـري هست . ، فقـط مـی خواسـتیم 2Dبهتر هست یـا 3Dمراد از مطالب ذکر شده این نبود کـه ببینیم ـ وز بررسی کنیم کـه چه ابزاري احتیـاجات مـا را فـراهم مـی کنـد . واضـح اسـت کـه هن از طرف ناشران وجود دارد . 2Dهاي زیـادي براي بازي هايتقاضا آغاز انیمـیشن درون ایران درون دهه سی، خیـابانـهاي تهران با نئون آشنا شده و شبهاي تهران بـا نورهـاي رنگـین آذیـن مـی نشینند و بر سر درون سـینماها و مـی شوند و نقشـهایی از رنگهاي تند نئون بر درون و دیوار شـهر ، حرکتی از نورهاي تند ، تماشاچی را بـه سینماها و مشتریـها را بـه بر فراز بامـهاي بلند فرامـی خواند. الله زارمرکز تجمع این بازیـهاي نـور مـی شـود، از سـاده تـرین خرید کاال نقشـهاي هندسی متحرك گرفته که تا نمایش صحنـه هاي کاملتر، ماننـد راه رفـتن و غیـره. درون ك، شـبها را از سـکوت و سـکون بـه هیـاهوي دهه چهل باز هم نئون هاي رنگین متحـر رنگارنگ بازي نور مـی برند.تعبیـه هر نئون بر بـامـی یـا سـردري ، شـروع واقعـی نقاشـی متحرك درون ایران است. حال، نقاشی بـه جاي آنکه بر کاغذ و طلق نقش ببندد، بر بومـهـاي ـ از هـم فلزیمـی نشیند و قلم و رنگ ، همان المپ هاي جیوه و تنگسـتن ونئـون اسـت. ب خطاي باصره هست و قریب بـه هشت که تا دوازده تصویر رنگـی درون هـر ثانیـه کـه چشـم را مـی فریبد. مفصـل . مسـتقل طراحان نئون را درون جسـتجوي دیگـري بایـد شـناخت و ایـن مقـالی مـی گنجد . نام آشنا ومعتبري مانند مرتضی ممـیز بـا چنـد طـرح نئـون از جملـه نوشـیدن دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 192 @ ام بنایی درون مـیدان فردوسـی ، درون صـدر پیشکسـوتان گرافیـک، تبلیغـات و کانادادراي بر ب نقاشی متحرك مـی درخشد. وزارت فرهنگ و هنـر و ااداره کل فرهنگ و هنرهاي زیبا ( کـه بعد 1340-1335سالهاي امروزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمـی هست ) ، جایی کـه کارگاه سرامـیک ، قـالی بـافی ، ره دایر بود و ادعاي حمایت از هنرهاي ملی داشت ، آرزوهـاي دور و مـینیـاتور سازي و غی دراز و مرارتهاي تمام نشدنی و آزمون و شکست جوانانی چند ، کـه در پی تشکلی هنـري بودند ، منجر بـه تاسیس دفتري شد کـه قرار بود کارخانـه رویـا سازي کشور شود کـه نشـد. نقاش کارگاه سـرامـیک) ، جعفـر تجـارتچی این گروه متشکل بود از : اسفندیـار احمدیـه ( ــده و ــردار دوره دی ــز اصــانلو ( فیلمب ــوایی و کاریکاتوریســت)، پروی ــروي ه ( افســر نی کارگردان)، پطروس پالیـان و اسداهللا کفافی کـه هر پـنج نفـر از موسسـان بخـش انیمـیشـن ده درون وزارت فرهنگ و هنر بودند. چندي بعد نصرت اهللا کریمـی ، کـارگردان تحصـیلکر چکسلواکی نیز بـه این گروه اضافه شد کـه با کمک چند و پسر مستعد توانستند اولین فیلم هاي کارتونی ایران را بنیـان گذارند. اصول انیمـیشن انیمـیشن بر اساس بینایی انسان بنا شده است. وقتی شما تصاویر مربوطبه هـم را بـه طـور رك خواهید کرد.در ایـن حالـت هـر تصـویر پیـاپی ببینید آنـها را بـه صورت یک حرکت د نسبت بـه تصویر قبل از خود تغییري مـیکند واز آنجاییکه تصویر دیـده شـده مـدت زمـان اندکی درون ذهن باقی مـیماند ما آن را بـه صورت پیوسته مـیبینیم. هر تصویر درون این حالت را فـریم و مجموعـه از فریم گویند.بنا بر این نتیجه مـیگیریم کـه در ساخت هر انیمـیشن ما با فریم هاسرو کار داریم. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 193 @ شیوه انیمـیشن سنتی مشکل ترین کاري کـه در این نوع انیمـیشن وجود دارد این هست که انیماتور حتما مجموعه فریم کـه بـر اسـاس 1800تا 720ادي از فریم ها را نقاشی کند.یک دقیقه انیمـیشن از زی نقاشی! ساخت انیمـیشن بـه این 1800تا 720کیفیت مورد نظر تعیین مـیشود نیـاز دارد.یعنی شیوه بسیـار مشکل است. اینجا جایی هست که فریم هاي کلیدي بـه مـیان مـیایند. انیمـیشن تغیرات اندکی نسبت بـه فریم قبلـی خـود دارنـد. بـه طور معمول بیشتر فریمـها درون استودیوهایی کـه به تولید انیمـیشن سنتی مـی پردازند نیـاز بـه هنرمندان متبحري براي طراحی فریمـهاي کلیدي دارند.بعد از آن دستیـار آنـها فریم هاي مـیانی را بر طبق فریمـهـاي کلیـدي دان زیـادي نیـازخواهد بود.طراحی مـیکند.در این شیوه از انیمـیشنبه هنرمن فریم بـه صورت: دهان 3براي مثال براي ایجاد خمـیازه کشیدنیک کاراکتر ابتدا طراح اصلی بسته / دهان نیمـه باز وسپس دهان کامال باز رسم مـیکند. سپس دستیـار آن فریم هاي مـیانی شـماره آن را نقاشی مـیکند که تا حرکت نرم و مطلوبی بدست آید. درون تصـویر زیـر تصـاویر فریمـهاي کلیدي و باقی تصاویر کـه در پایین آنـها قرار دارد فریمـهاي مـیانی هستند. 3و2و1 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 194 @ شیوه انیمـیشن دیجیتالی ار شما هستند! فقط کافیست کـه فریمـهاي کلیدي را ایجـاد برنامـه هاي انیمـیشن سازي دستی کنید که تا برنامـه تان کلیدهاي مـیانی را براي شما بوجود آورد. بیشتر پا رامترهـا درون ایـن نـرم افزارها قابلیت انیمـیشن شدن را دارند.حتما متوجه شده اید با مجموعـه امکانـات زیـادي ی با چهـار موضـوع اصـلی سـروکار داریـد روبروهستید. بـه طور کلی درون انیمـیشن دیجیتال -3نسـبت بافـت بـه مـدلها -2مدلسازي -1کهدر ساخت هر انیمـیشن وجود دارد. متحرکسازي. البته کارهاي دیگري بعد از این مراحل انجـام مـیشـود ماننـد -4نورپردازي بـزرگ انتخاب موسیقی / انتخاب صداي افکتها / جلوههاي ویژه و تدوین. درون پروژههاي مراحل بیشتري نیز وجود دارد کـه در ساخت انیمـیشـن هـاي خـانگی و شخصـی وجـود ندارد. بعد همانطور کـه متوجه شده اید براي ساخت انیمـیشن بـه افراد زیـادي نیـاز خواهـد بود.یک انیماتور حتما بر جنبه هاي دیگري جز انیمـیشن وارد باشد. ایـن حالـت بیشـتر درون ل آنکه درون پروژه هاي بزرگ هر فـرد بـر روي موضـوعی انیمشن خانگی صدق مـیکند حا خاص کار مـیکند. یک انیماتور فقط کار انیمـیشن انجام مـیدهد و یک نور پرداز فقـط نـور پردازي. بـه هر حال مشکل تـرین قسـمت درون یـک پـروژه انیمـیشـن متحرکسـازي اسـت. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 195 @ منحصر بـه حرکات پیچیده ترین واقعیت موجود هستند.هر موضوع و هر کاراکتر حرکات فرد خود را دارد. بعد یک انیماتور نیـاز بـه سالها کار و تمرین مداوم دارد که تا بتوان از آن بـه عنوان یک انیماتور حرفه اي نام برد. البته ایـن نبایـد باعـث تـرس شـود. بـه حـر حـال متخصص شدن درون هر زمـینـه نیـاز بـه زمان و تمرین دارد و انیمـیشن هم از این قائده مستثنی ت. گفتیم کـه نرم افزاري کـه شما از آن استفاده مـیکنید بـه عنـوان دسـتیـار شماسـت و نیس کلیدهاي مـیانی را براي شما بوجود مـیاورد . آیـا کار بـه این راحتی هست ؟ هـم بلـه و هـم خیر. این بستگی بـه این دارد کـه چه حرکتی مد نظر شماست. آیـاحرکتیک کاراکتر ؟افتادن حرکت یک ماشین. همـیشـه مشکل ترین حرکـات مربـوط بـه یک سیب از درخت ؟ و یـا کاراکتر مـیشوند. چون بیننده قبال با حرکات آشناست و در زنگی روز مره با آنـها برخـورد مـیکند. بعد کوچکترین اشتباه از چشم یک بیننده آمـاتور هـم خـارج نخواهـد بـود. البتـه رکت یک کاراکتر فـانتزي منظور من از حرکت کاراکتر یک حرکت واقعگرایـانـه هست نـه ح کـه مـیتواند بـه صورت دلخواه متحرکسازي شود. از آنجایی کـه قصد داشتیم بر روي متحرکسازي تمرکز کنـیم درون مـورد مراحـل دیگـر بـه ورت دقیق بحث نخواهیم کرد. درون قسمت هاي زیر با اصول اولیـه ساخت انواع حرکت ص دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 196 @ درون تردي استدیومآشنا خواهید شد.این اصول دربسیـاري ازنرم افزارهاي دیگر وجـود دارد با این تفاوت کـه شما حتما با محیط آن نرم افزارآشنا باشید. فریم و زمان سختی بـه فریمـها گره خورده اسـت درون ایـن حالـت تـا شیوه انیمـیشن سنتی و دیجیتالی بـه زمانی کـه با یک قالب کار مـیکنید مشکلی بوجود نمـی آید. اماانیمـیشن داراي فرمـت هـاي گوناگونی است. دو فرمت معروف کـه امروزه زیـاد کاربرد دارد فرمت فیلم کـه در هر ثانیـه فـریم پخـش مـی شـود. 30فریم و دیگري فرمت تلویزیونیمـیباشد کـه درون هـر ثانـه 24 خوشبختانـه امروزه نرم افزارهاي انیمـیشن سازي ابزارهاي گوناگونی براي تعیین نوع فرمت فریم درون ثانیـه تولید 4800تا 1مورد نظر دارند. تري دي استدیو مقادر استانیمـیشنی از ن درون حـال کند کـه این نـه تنـها نیـاز شما را بر طرف مـیسازد حتی فراتر از آن نیز مـیباشد چو فریم درون ثانیـه را بـه نمایش گذارد. 4800حاضر دستگاهی قادر نیست همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 197 @ یوه هاي مختلف ساخت انیمـیشن:ش ):Cell Animationانیمـیشن روي طلق ( -1 روشی هست که درون آن طراحیـها روي طلق اجرا و رنگ آمـیزي شده و سپس روي زمـینـه یـا و فریم از هر تصویر فیلمبرداري مـی شود. تعـداد قرار مـی گیرند و معموال د "بک گراند " فریم هاي براي هر تصویر متناسب با موضوع و نوع حرکت ، قابل تغییر هست . براي مثال از فیلم هایوالت دیزنی (آدم برفی) را مـی توان نام برد. ):Paper Animationانیمـیشن روي کاغذ ( -2 ینـه ها ساده تر انتخاب شده و تمامـی اجزاي درون این روش بـه دلیل عدم استفاده از طلق ، زم صحنـه براي هر نقاشی مجددا کشیده مـی شود. از ویژگیـهاي مـهـم ایـن روش یکـی مـواج بودن تصاویر و دیگر ، سادگی بعد زمـینـه است. ابزاري کـه در این روش بـه کار مـی رود ، ن و یـا هر وسیله مـی تواند مدادهاي مختلف ، راپید ، قلم فرانسه، پاستل، آبرنگ، رنگ روغ ساخته نورالدین زرین کلک. تداعیتازه دیگري باشد . مثال: فیلم ):Animation Without Cameraانیمـیشن بدون دوربین ( -3 یکی از ساده ترین و ارزان ترین راههاي ساخت فیلم انیمـیشن ، شاید همـین روش باشـد. ، بدون استفاده از دوربین و مراحـل زیرا مـی توان با استفاده از نوار فیلم خام یـا نور خورده البراتوري، فیلم ساخت. اگر فیلم خام را ظاهر کنیم و یـا فـیلم هـاي قـدیمـی و مسـتعمل را بـا مقـداري آب ژاول شستشو دهیم ، نوار شفافی بـه دست مـی آید کـه مـی توانیم با ابزار مختلفی مثل مداد چرب، آن پـی درپـی طراحـی کنـیم کـه مرکب، رنگ روغن و یـا وسایل دیگري ، روي هرفریم حاصل آن ، فیلم انیمـیشن است، همچنین با ایجاد خراش روي فیلم مـی توان انیمـیشن هاي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 198 @ مـیلیمتري مـی تـوان 16خالص، زیبا و موثري را خلق کرد. براي اجراي این روش از فیلم گتـري استفاده کرد ، ولی بهتراست براي تسهیل کار و گرفتن نتیجه بهتـر از کادرهـاي بزر ــل ــی 35مثـــ ــا حتـــ ــري و یـــ ــود. 70مـیلیمتـــ ــتفاده شـــ ــري اســـ مـیلیمتـــ ــانم ــار خ ــیلم، ک ــه روش خــراش روي ف ــرین نمون ــف"بهت ــارولین لی ــی "ک ) 91( آنس "Annecy91" مـک الرن "را بـه خود اختصاص داد. همچنین مـی توان")Mc Laran ( با ارزشی را کـه سالهاي بسیـاري از عمرش را صرف تجربه این روش نمود و دستاوردهاي را خلق کرد، بـه عنوان ابداع کننده و توسعه دهنده این روش دانست. ):Cut Outکات اوت یـا انیمـیشن با بریده مقوا ( -4 و مفصـل گـذاري مـی شـود و گـاه بـه صـورت کـوالژ پرسوناژ با بریده مقـوا سـاخته )Collage غـذهاي ) یعنی با بریده مواد دیگري مانند پارچه، نخهـاي مختلـف، کـاموا، کا کادر بـه کادر حرکـت داده و گوناگون روزنامـه و یـا عشکل مـی گیرد و زیر دوربین، اونـه هاي خوب این فیلمبرداري مـی شود. لی لی حوضک ساخته وجیـه اهللا فرد مقدم، Silhuetteروش بـه شـمار مـی رود. ایـن تکنیـک بـه صـورت کـات اوت سـایـه اي ( Animation این ترتیب کـه اشکال الزم را از مقواي سیـاه مـی سازند ) نیز اجرا مـی شود، با و بـه آن نور مـی تابانند. درون این صورت بیننده مـی تواند تصویر را بـه صورت سایـه هایبسیـار مشخص کـه حرکتت مـی کنند، ببیند. ):3Dیـا Three Dimentional Animationانیمـیشن سه بعدي ( -5 م از پرسوناژهاي عروسکی یـا هر پرسـوناژ سـه بعـدي این تکنیک با فیلمبرداري تک فری دیگر اجرا مـی شود. ِیعنی از هرحرکت عروسکهایی کـه مفصلهاي فرم پذیري دارند ، یک یـا دو فریم فیلم گرفته مـی شود. این تکنیک گاهی نیز بـا احجـام و اشـیـایی ماننـد مـیخ و "ي اجرا مـی شـود. چکش، چراغ مطالعه، مـهره هاي شطرنج و یـا هر شی سه بعدي دیگر همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 199 @ ) نیز کار سه بعدي دیگري اسـت. درون گذشـته پرسـوناژهاي و Claymation( "کلیمـیشن و سپس حرکت داده مـی شدند. ولی امروزه بـا برخی از عناصر بعد زمـینـه با گل ساخته استفاده از خمـیر مجمسه سـازي و مـوم یـا مـواد مشـابه دیگـري سـاخته و حرکـت داده مـی شوند. ):Photo Animationمـیشن با ع( انی -6 سوژه درون حال حرکت، عکسهاي پی درون پـی گرفتـه مـی شـود و بـا انتخـابی از آنـهـا و از شده و سپس روي بعد زمـینـه، کـه ممکن هست عیـا هتغییرات دیگر، دور عکسها برید نقاشی باشد، قرار مـیگیرند و فیلمبرداري مـی شوند. گاه ممکن هست بـه جـاي عکـس، از کپی استفاده شود. این شیوه نیز بـه علت تغییراتی کـه درون عکـس بـه وجـود مـی آیـد ، فتو مـی توان با استفاده از مداد رنگی یـا پاستل جلـوه هـاي جذابیتی ویژه پیدا مـی کند، کـه گرافیکی ویژه اي را خلق نمود، همچنین از فتوکپی رنگی هم مـی توان استفاده کرد. ):Pixilationزنده نمایی) ( پیکسیلیشن ( جن نمایی و یـا -7 درون این روش، پرسوناژ زنده، بازیگر نقـش اصـلی اسـت و مقـاطعی از حرکـت پرسـوناژ انتخاب شده و چند کادر فیلمبرداري مـی شود. حاصل، حرکت منقطع بازیگر هست که بـا سرعتهاي متفاوت و متناسب موضوع فیلم، حالتی تازه و بدیع را القا مـی کنـد. بـه عنـوان ه مـی توان فیلم سیـاه و سفید، ساخته سهراب شـهید ثالث را نام برد.نمون ):Pin Screenپین اسکرین ( تخته سنجاق) ( -8 براي اجراي این تکنیک، هزاران سوزن درون یک صفحه جاسازي شده و با تغییر ارتفاع این سوزنـها و نیز نور پردازي از یک زاویـه بخصوص، تصاویري بـه وجود مـی آید کـه حاصـل سوزنـها مـی باشد. درون این روش انیماتورها درون پشت و جلو صـفحه نعکاس نور بر مقطعا مـی گیرند و سوزنـها را بـه حرکت درون مـی آورند. بـراي ) قرارpin Screenعمودي ( دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 200 @ Alexandreمثال مـی توان بـه فـیلم زیبـایی نـاب، کـار مشـترك الکسـاندر الکسـیف( Alexeieff) و کلر پارکر (Claire Parker ،که ابداع کننـده ایـن تکنیـک بـوده انـد ، ( اشاره نمود. ):Under Camera Animationانیمـیشن زیر دوربین ( -9 مـی کننـد ، و در این روش یک صفحه شیشـه اي را کـه از زیر نور پردازي شده، انتخاب روي آن اجسام ریزي مثل ماسه، خرده هاي چوب، خرده هاي چاي، منجـوق و یـا مـواد یگري ریخته و به آن شکل مـی دهند. سپس با تغییر تدریجی و مرحله اي تصاویر و ریز د فیلمبرداري فریم بـه فریم از آنـها فیلم انیمـیشن مـی سازند. ویژگی روش درون این اسـت کـه اکثر کارهاي طراحی یـا نقاشی، زیر دوربـین و بـه هنگـام فیلمبـرداري تـک فـریم انجـام البداهه هستند، تصاویر زیبایی تشکیل مـی دهنـد کـه حـس مـی شود و چون تغییرات فی ) سـاخته Streetبیشتري را از فضاي فیلم بـه بیننده منتقل مـی سازند. مثل فـیلم، خیـابـان ( ).Carolin Leafکارولین لیف ( ): Rotoscopyروتوسکپی ( -10 وناژها ابتدا فیلمـی از پرسوناژهاي زنده تهیـه مـی شود، سپس با الگو قرارحرکـت پرسـ طراحیـهاي جدید تهیـه شده و فیلمبرداري مـی شوند کـه البته تکنیکی هست که درون در فیلم، خدمت بعضی از روشـهاي فوق مـی تواند قرار گیـرد. اسـتفاده از روش روتوسـکپی را درون غالب فیلم هاي بـه یـاد ماندنی کمپانی والت دیزنی مـی توان دید. ) :Dinamationداینامـیشن ( -11 روکاژ با استفاده از روش نمایش ، صحنـه هاي عروسـکی، بـا طبیعـت و در این ت تصاویر واقعی از موجودات زنده پیوند زده مـی شوند و دنیـاي خیـالی با دنیـاي واقعی درهم همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 201 @ مـی آمـیزند. ابتدا هنرپیشـه ها بـه کمک تخیل و دکوپاژ دقیقی کـه کارگردان بر مبناي سـناریو یـالی کـه وجود خارجی ندارند، حـرف مـی زننـد و یـا بـه درون دست دارد ، با موجودات خ ایفاي نقش مـی پردازند. مثال با یک اسکلت فرضـی هشـت دسـت بـه وسـیله شمشـیري ) را Ray Harry Hausenمـی جنگند. کلمـه داینامـیشن همواره نام ري هـاري هـاوزن ( ین سـفر هفتمـ تداعی مـی کند. و ي فیلم هاي متعددي با ایـن روش سـاخته اسـت کـه یکی از نمونـه هاي خوب این روش است.سندباد ) : Computer Animation( انیمـیشن کامپیوتري -12 جهـت رنگ، زاویـه دیـد، درون این روش طراحیـهاي بین دو کلید، ایجاد بافت، پرسپکتی، گردش و سیکل هاي حرکتی بـه وسیله کامپیوتر انجام و کامل مـی شود، با این ترتیـب کـه بـه کامپیوتر داده، و حرکات مورد نظر برنامـه ریزي مـی شود و بقیـه کارها بـا اطالعات الزم کامپیوتر است. ) :Diagram Animationدیـاگرام انیمـیشن ( -13 درون این روش از همـه امکانات انیمـیشن استفاده نمـی شود، بلکـه فقـط از شـکلهاي سـاده، کـه اده استفاده مـی شودخطوط و یـا فلش ها براي نشان بعضی از موضوعات بسیـار س غالبا کاربرد آموزشی دارند. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 202 @ سیـاهچاله ايهاي مپیوترکا 2لیـه پیکرعا ، 1پیکرغل بخت وا چکیده ذرات ایـن کامپیوترهاي سیـاهچاله اي از مجموعه اي از ذرات تشکیل شده اند. امـا ذخیـره سیستم ها، بـه دلیل گرانش شدید، تعداد بیت هاي کمتري را مـی تواننـد درون خـود کیوبیت ها متشکل از اتم ها مـی باشند کـه ایـن اتـم هـا . این ذرات کیوبیت نام دارند. کنند مـی توانند بـه صورت همزمان هردومقدار صـفر و یـک را داشـته باشـند و بـه ایـن دلیـل ، را بـه صورت موازي امکان پذیر مـی کنند.کامپیوترهاي سیـاهچاله اي پردازش تـوان بـه 10توانند حداکثر با سرعتی معادل با ها مـی ، بیتسیـاهچاله ايدر یک رایـانـه گیگاهرتز است. 100ك بار درون ثانیـه تغییر کنند کـه این سرعت معادل با سرعت کال 20 مقدمـه درون آینده اي نـه چندان دور کامپیوترهاي امروزي از نظر سرعت و حافظه پاسخگوي دان بـه فکر ساخت کامپبوتر هایی با ساختار نیـاز کاربران خود نخواهند بود، بنابراین دانشمن پردازشی متفاوت و باال نسبت بـه کامپیوترهاي امروزي افتادند و در این راستا نظریـه هـاي مختلفی بیـان شده است. پژوهشگرانجوان واحدگرگانباشگاه عضو ، مپیوتر دانی کاري کانشجودا ١ پژوهشگرانجوان واحدگرگانباشگاه عضو دانشجوي کارشناسی علوم کامپیوتر ، ٢ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 203 @ جامعه جهانی براي تکامل هرچه بیشتر خود بـه سمت تکنولوژي درون حرکت هست که یکی از شاخه هاي آن مربوط بـه سـاخت این تکنولوژي بیشتر درون زمـینـه نانو مـی باشد کـه کامپیوترها و تراشـه هاي کوانتومـی است. تراشـه هایی کـه محاسبات را با سرعت باالیی نسبت بـه تراشـه هاي امروزي انجام مـی دهند و در کل یک روش جدیـد بـراي پـردازش اطالعات مـی باشند. ن ساخت کامپیوتر، کامپیوترهـا وارد بـه دلیل بـه روز بودن این علم و اینکه با این روش نوی عرصه جدیدي مـی شوند و جهشی درون روند پیشرفت کامپیوترها بـه وجود خواهد آمد. ) چیست؟ Universe computingمحاسبه کیـهانی ( گونـه کـه اي قرار نیست کـه پاسخی بـه یک پرسش مشخص باشد (آن چنین محاسبه قع عالم درون حال محاسبه خود است. کند). درون وا محاسبه مـی DeepBlueابرکامپیوتر شود. عالم درون حال محاسبه افزاري استاندارد انجام مـی اي کـه توسط مدل نرم محاسبه چیز هست و درون طول چنین ها و همـه ها و انسان هاي کوانتومـی، مواد شیمـیایی، باکتري مـیدان کند. یم مـیتر، ترس محاسباتی، عالم هندسه فضا زمان ویژه خود را با دقت هرچه تمام تفاوت یک کامپیوتر با یک سیـاهچاله اي، از نظر فیزیکی و کامپیوترهاي سیـاهچاله کامپیوترهاي شوند. یک محاسباتی بـه دو گونـه متفاوت تفکیک مـی محاسباتی موازي کامپیوتر فیزیکی معادل یک سیستم کند، یعنی سیستمـی کـه همـه اجزاي آن مستقالً و عمل مـی کنند. از طرف دیگر، کامپیوترهاي عمل مـی طور همزمان بـه کنند. یعنی مـی هاي سریـال کار اي همانند سیستم سیـاهچاله دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 204 @ هاي محاسباتی را یکی بعد از دیگري پردازنده دارند و دستورالعمل هایی کـه یک سیستم .دهند نوبت انجام مـی بـه و encoding هست که عمل یک کامپیوتر فیزیکی، از مجموعه اي از ذرات تشکیل شده چنین سیستمـی، پردازش اطالعات را بر عهده دارند. هر یک از ذرات تشکیل دهنده دهند. درون چنین ثانیـه انجام 20به توان منفی 10قادرند کـه یک عمل پردازشی را درون زمان متر را بپیماید. این مسافت 12-3*10 تواند مسافتی برابر با بازه زمانی، یک سیگنال تنـها مـی ذرات است. درون چنین سیستمـی، سرعت ارتباطات از سرعت ، همان فاصله بینبه تقریب .ها بسیـار کندتر خواهد بود پردازش صورتی مستقل از یکدیگر عمل چنین سیستمـی بـه (subregion) هاي نتیجتاً، زیربخش .کنند مـی یـن ذرات ا کامپیوترهاي سیـاهچاله اي نیز از مجموعه اي از ذرات تشـکیل شـده انـد. امـا ذخیـره سیستم ها، بـه دلیل گرانش شدید، تعداد بیت هاي کمتري را مـی تواننـد درون خـود قادرنـد کنند (با تخصیص یـافتن انرژي بیشتري بـه هر بیت). هر یک از ذرات این سیسـتم این زمان، .ثانیـه پردازش کنند 35توان منفی بـه 10یک دستور العمل محاسباتی را درون زمان درون نتیجه، .یک سیگنال براي طی قطر سیـاهچاله بدان نیـاز دارد همان زمانی هست که مجموعـه هایی، ارتباطات بـه اندازه عملیـات پردازشی سریع هستند و کـل درون چنین سیستم .کند مـی همانند یک کامپیوتر مستقل عمل یزي هر هاي روم شکل سیستم دانند کـه به اي مـی هاي ویژه اکثر کاربران، کامپیوترها را دستگاه هاي فیزیکی همگی ها سرو کار دارند. اما از نگاه یک فیزیکدان امروزي، سیستم روز با آن ها و دیگر ها و کهکشان کامپیوتر هستند. درون چنین نگاهی، سنگ و صخره، بمب کنند، اما عاملی همچون ویندوز یـا لینورا اجرا نمـی هاي فیزیکی، اگرچه سیستم سیستم کنند و توان پردازش اطالعات را دارند. هر الکترون، فوتون و یـا هر مـیهایی را ثبت داده همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 205 @ دانیم کـه ذرات بنیـادي هاي اطالعاتی را ذخیره کند. مـی تواند بیت ذره بنیـادي دیگر، مـی ) هستند کـه spinهایی کوانتومـی همچون اسپین ( سازنده اجسام فیزیکی داراي مشخصه مقادیر مشخص و معلومـی باشد. درون نتیجه هر تواند بندي فیزیک نوین مـی برحسب گروه هاي فیزیکی هایی را ذخیره کند. (اسپین یکی از مشخصه تواند درون اصل داده ذره فیزیکی مـی اي را توصیف هست که درون مفاهیم فیزیک جدید آن را بـه کمـیتی کـه چرخش وضعی ذره کترون را بـه گوي اي مانند یک ال کنند. اگر براي سهولت تجسم، ذره کند، تشبیـه مـی مـی تواند از چپ بـه اي مـی کوچکی تشبیـه کنیم، براساس مفاهیم فیزیک کوانتوم، چنین ذره راست، و یـا از راست بـه چپ، حول محور فرضی خود دوران کند و حالت دیگري اي بر حسب آن کـه مشخصه توان براي آن درون نظر گرفت. درون این صورت، مثالً نمـی دوم) دوم یـا منفی یک کدامـیک از دو حالت مجاز (مثبت یکهمچون اسپین یک الکترون تواند یک بیت داده را ذخیره کند). باشد، چنین الکترونی مـی ) درون Information Theoryکارگیري مفاهیم تئوري اطالعات ( جا حاصل بـه تا این نیم کـه دا شود. اما بازهم مـی اي ذرات فیزیکی مـی مفاهیم فیزیکی منجر بـه تعبیر ظرفیت داده کنش توانند تحت شرایط گوناگونی با یکدیگر اصطالحاً برهم ذرات بنیـادي مـی )Interactionهاي کوانتومـی طرفین هایی، مشخصه ) داشته باشند و طی چنین اندرکنش کنند. درون چنین شرایطی نگاه کنش، ضمن پیروي از اصول بقاي فیزیکی، تغییر مـی برهم حقیقت هست که ذرات فیزیکی توان محاسباتی جدید بـه فیزیک بیـان کننده این )Computation( دارند. (بر اساس تعاریف، هرگاه یک بیت داده از مقداري مانند یک شود کـه یک عمل محاسباتی انجام مانند صفر تغییر کند، گفته مـی بـه مقداري دیگري مانند کنش فیزیکی کمـیت فیزیکی مشخصی گرفته است. بدین ترتیب هرگاه درون یک برهم اي از مقداري بـه مقدار دیگري تغییر کند، آن ذره یک عمل محاسباتی انجام داده اسپین ذره . است) دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 206 @ بر این اساس عالوه بر قوانین بقاي ماده و انرژي درون فیزیک نوین، از این بعد شاهد نوعی بـه عبارت دیگر درون نگاه جدید بـه نیز هستیم. )Information( قوانین بقاي اطالعات ) و محتواي اطالعاتی Physical Existenceت، بین موجودیت فیزیکی (طبیع )Information Content( .پیوندي ناگسستنی وجود دارد ها از این نگاه کـه کلیـه اجسام فیزیکی رسد کـه سیـاهچاله نظر مـی درون بین اجسام فیزیکی، بـه شد کـه بر اساس مـی قابلیت پردازش اطالعات را دارند، یک استثنا باشند. درون گذشته تصور ها فرار کند. بـه تواند از مـیدان جاذبه سیـاهچاله نظریـه نسبیت خاص انشتین، هیچ چیزي نمـی توان از درون سیـاهچاله اطالعات را وارد کرد، اما چیزي نمـی توان بـه این ترتیب اگرچه مـی ، فیزیکدان اي انجام شده است. درون دهه هفتاد مـیالدي ها دریـافت کرد کـه بگوییم، محاسبه آن مشـهور انگلیسی، استفان هاوکینگ بیـان کرد کـه بر اساس تئوري مکانیک کوانتومـی، گونـه کنند (مانند یک قطعه ذغال داغ و فروزان) و این ها تشعشعاتی صادر مـی سیـاهچاله نیست کـه این اجرام هیچ گونـه خروجی نداشته باشند. اما باز بر اساس همـین نظریـه، است. بـه این ترتیب اگر درون یک )randomتشعشع تصادفی ( ها، خروجی سیـاهچاله ها و اطالعات خروجی آزمایش فرضی، یک صندلی بـه درون سیـاهچاله انداخته شود، داده سازي کرد. اي نیست کـه بتوان بر اساس آن، آن صندلی را باز گونـه سیـاهچاله بـه قاي اطالعات درون فیزیک شوند. اما موضوع ب عات ناپدید مـی یعنی درون آزمایش فوق، اطال داند و به همـین دلیل این موضوع تبدیل بـه یکی از کوانتومـی این مسأله را غیرممکن مـی هاي اخیر شده بود. ترین مشکالت فیزیک نظري درون سال مـهم و دیگران برهمـین اساس بیـان د کـه Leonard Susskindدانشمندان دیگري مانند بقاي «باشد و بر اساس اصل randomصورت تواند بـه تشعشعات سیـاهچاله نمـی ها باشند. ، چنین تشعشعاتی حتما حاوي اطالعاتی از مواد ورودي بـه سیـاهچاله»اطالعات این پارادآنقدر ناشناخته باقی ماند که تا نـهایتاً خود استفان هاوکینگ درون تابستان گذشته همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 207 @ ه اشتباه گذشته خود، مجدداً درون نقش یک فیزیکدان پیشرو ظاهر گشت و ضمن اعتراف ب توانند محاسبه کنند. ها نیز مـی بیـان داشت کـه سیـاهچاله ترین اجسام درون عالم هستند. کـه در عین حال از این اصل عجیب ها نمونـه اي از سیـاهچاله کنند. سازي داده و پردازش اطالعات را دارد، تبعیت مـی کـه کیـهان قابلیت ذخیره عمومـی شود و در خود چندان موضوع جدیدي درون فیزیک مدرن تلقی نمـیخودي البته این اصل بـه قرن نوزدهم، بنیـانگذاران مکانیک آماري آن را براي تفسیر قوانین ترمودینامـیک مطرح ) وضع گردید (بر Information Theoryهاي تئوري اطالعات ( د و از آنجا پایـه عات دانشی هست که درون علوم کنیم تئوري اطال خالف انتظار بسیـاري از ما کـه تصور مـی نام آنتروپی کار گرفته شده است)، واقعیت آن هست که کمـیت ترمودینامـیکی بـه ارتباطات بـه )Entropyهاي یک ماده (تعداد سازي اطالعات توسط مولکول ) با ظرفیت ذخیره قیم کنند) تناسب مست توانند ذخیره هاي ماده مـی هاي مولکول ها و سرعت هایی کـه مکان بیت ) Quantum Informationهاي دانش اطالعات کوانتومـی ( دارد. بـه این ترتیب پایـه دانش اطالعات کوانتومـی، ریزي شد. براساس بربنیـان کّمـی مستحکمـی درون قرن بیستم پی نام گرفتند. Qubitsهاي کوانتومـی یـا هاي سازنده عالم، بیت بیت بـه کمک مفاهیمـی مانند بیت و بایت، حتما توجه داشت کـه اگرچه تجزیـه و تحلیل کیـهان هایی بر اساس مفاهیم معمول مانند نیرو یـا انرژي باشد، اما تواند جایگزین بررسی نمـی توانند روشنگر حقایق جدیدي درون فیزیک باشد. بـه استفاده از مفاهیم اطالعات کوانتومـی مـی ) Maxwell demonعنوان مثال، که تا کمـی قبل موضوعی معروف بـه شیطانک ماکسول ( شد. درون حوزه ترمودینامـیک حل نشده باقی مانده بود و از آن بـه عنوان یک پارادیـاد مـی کـه تئوري اطالعات کوانتومـی این موضوع را تفسیر کند، پاراددر واقع قبل از آن Perpetual( »حرکت ابدي«شیطانک ماکسول منجر بـه شکل گیري نوعی motion( شد. مـی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 208 @ هاي مشابهی را درون دانان دیدگاه هاي اخیر تعدادي از فیزیک ه درون سالاین گونـه بود ک ها، شناسی و فیزیک ذرات بنیـادي همچون، سیـاهچاله هاي گوناگونی از کیـهان حوزه شناسی انرژي ) ، رفتارFine scale spacetime structureریزساختار فضازمان ( کار گرفتند. درون نگاه این گروه یعت، بهقوانین بنیـادین طب تاریک کیـهانی و موارد دیگري از آسا آسا نیست، بلکه یک کامپیوتر کوانتومـی غول از فیزیکدانان، عالم یک کامپیوتر غول است. سرعت و ظرفیتاز نظر بیت هاي کوانتومـی درون اصول، سرچشمـه فیزیک مدرن و تئوري اطالعات از یک اصل مرکزي مکانیک بودن طبیعت داللت دارد. از مفاهیم فیزیکی گسستهگیرند کـه بر کوانتومـی نشات مـی ها، تفسیر و تبیین بیت توان توسط تعداد محدودي از فیزیکی را مـی دانیم کـه هر سیستم مـی فیزیکی را مانند یک مدار الکتریکی توان هر ذره از یک سیستم نمود و از طرف دیگر، مـی تواند از یک کـه محور اسپین آن مـیدر کامپیوترها درون نظر گرفت )logic Gateمنطقی ( جهت بـه جهت دیگر چرخش کند و در نتیجه یک عمل محاسباتی انجام دهد. هاي فیزیکی درون )، سیستمspaceهاي فیزیکی درون بعد مکان ( عالوه بر گسستگی سیستم ترین واحد عملیـاتی هاي جدید، انجام کوچک بعد زمان نیز گسسته هستند. بر اساس نظریـه بـه زمان مشخصی نیـاز دارد. مقدار چنین ی (مانند تغییر اسپین یک ذره فیزیکی)محاسبات قابل محاسبه MargolusLevitinنام بازه زمانی کوچکی توسط تئوري معروفی بـه ترین واحد زمانی براي تغییر یک بیت (در است. بر اساس این تئوري، مقدار کوچک بار دیگر از ار رفته وابسته است. بـه عبارت دیگر یکک یک ذره فیزیکی)، بـه مقدار انرژي بـه رسیم. مسیري غیر از اصل عدم قطعیت هایزنبرگ بـه وابستگی انرژي و زمان مـی همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 209 @ کنیم کـه این کنیم و فرض مـی براي شروع، از توان محاسباتی یک کیلوگرم ماده آغاز مـی یکی جدید، بـه چنین کند. درون دیدگاه فیز مقدار ماده، فضایی معادل یک لیتر اشغال مـی شود. باتري چنین تاپ فیزیکی گفته مـی و یـا یک لپ )ultimate Laptopاي، یک ( ماده بر اساس فرمول اي هست که آن را تشکیل داده است. طور طبیعی مقدار ماده اي بـه رایـانـه توان بـه 10تواند تمام انرژي خود صرف انجام ) باتري رایـانـه فیزیکی مـیE =mc 2انشتین ( تدریج با کاهش انرژي باتري، از سرعت پردازش رایـانـه محاسبه درون ثانیـه کند کـه به 51 توانیم ظرفیت حافظه رایـانـه کمک قوانین ترمودینامـیک مـی شود. بـه فیزیکی نیز کاسته مـی فیزیکی را نیز محاسبه کنیم. زمانی کـه یک کیلوگرم ماده درون حجم یک لیتر، بـه انرژي رسد و آنتروپی آن کـه معادل مقدار بـه یک مـیلیـارد درجه کلوین مـی شود، دماي آن تبدیل مـی بیت اطالعات. 31توان بـه 10انرژي تقسیم بر درجه حرارت است، برابر خواهد بود با طور کـه قبالً اشاره شد، ذرات مادي درون برخورد با یکدیگر، اطالعات یکدیگر را تغییر همان نویسی مانند زبان هاي برنامـه کمک اصطالحات زبان هتوان ب دهند. چنین فرایندي را مـی مـی توان فرض کرد کـه ذرات، نقش تفسیر کرد. درون این صورت، مـی یـا جاوا Cنویسی برنامـه کنش ذرات با یکدیگر درون نقش کنند و برهم نویسی ایفا مـی هاي برنامـه ها را درون زبان متغیر توانند ها مـی ایـانـه فیزیکی، بیتشود. درون یک ر ظاهر مـی )Additionعملیـاتی نظیر جمع ( بار درون ثانیـه تغییر کنند کـه این سرعت معادل با 20توان بـه 10حداکثر با سرعتی معادل با تر از آن اي سریع گیگاهرتز است. البته واقعیت آن هست که چنین رایـانـه 100ك سرعت کال ن یک بیت درون است کـه توسط مکانیسم یک کالك مرکزي کنترل شود. زمان تغییر داد اي، تقریباً برابر هست با زمانی کـه انتقال یک سیگنال از یک بیت بـه بیت چنین رایـانـه کند. یعنی عمل مـی )parallelاي شدیداً موازي ( همسایـه نیـاز دارد. نتیجتاً چنین رایـانـه یی ها عظیمـی از پردازنده جاي استفاده از یک پردازنده، از مجموعه کـه چنین سیستمـی، بـه آن دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 210 @ کندي بـه یکدیگر منتقل کنند و اطالعات را نسبتاً بـه برد کـه هر یک مستقالً کار مـی بهره مـی کنند. مـی هاي آینده ما هاي کامپیوترهاي امروزي و همچنین قانون مور، نسل با درون نظر گرفتن قابلیت کنند. البته ستفاده هاي فیزیکی ا تاپ مـیالدي قادر خواهند بود کـه از لپ 23احتماالً درون قرن وجود آورند کـه بتوان توسط آن کنترل دقیقی بر هایی بـه در آن زمان، مـهندسان حتما فناوري هاي ذرات درون محیطی با دمایی مانند پالسماي هسته خورشید، داشته باشند. درون کنش برهم هاي کنترلی و رفع خطا چنین شرایطی حجم قابل توجهی از پهناي باند نیز توسط مکانیسم )Error handling( .اشغال خواهد شد بعد از آنکه پردازش شدند، بـه پالس هاي الکتریکی اشکال و الگوهاي نوري با معنی و قابل درك تبدیل .شوند مـی قطعات الکترونیکی مانند الکتریکی بـه وسیله پالس هاي دهند مانند یک ترانزیستورها، عملیـات منطقی انجام مـی NOTعمل منطقی جانبی آن اطالعات را بـه یک ضفحه کلید و مدارات صورت پالس هاي ولتاژي کد مـی کنند همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 211 @ چنین سیستمـی ، مـی توان با اندازه با خروج ذره اي از کرد بـه گیري خواص آن ، خروجی سیستم را دریـافت .زمان انرژي این سیستم کاهش مـی یـابد مرور محاسباتی و منطقی همچون درون این دستگاه، اعمال .گیرند ، براثر برهم کنش صورت مـیNOT عمل کیلوگرم ماده بـه شکل دستگاهی متشکل از یک پالسماي داغ و به حجم یک لیتر یک کامپیوتر ی شده است. چنین دستگاه فیزیکی نام گذاري اطالعات را بـه صورت موقعیت، سرعت و اسپین .کند ذرات، کدگذاري مـی بـه نام او تشعشعات سیـاهچاله بـه افتخار هاوکینگ نامگذاري شده اند. درون نظربه هاي جدید، تشـهشـهات .خروجی هستند سیـاهچاله ها، حامل محاسبات با سقوط ذرات ماده ورودي بـه سیـاهچاله همزمان پیوتر فیزیکی، برهم کنش مـی کنند. همانند سیستم کام دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 212 @ نقش مـهمـی ایفا مـی کند قوانین چنین سیستمـی عنوز ناشناخته اما درون اینجا گرانش نیز .هستند درون حجمـی کروي این سیـاهچاله شامل یک کیلوگرم ماده متر است. اطالعات و 27توان منفی 10با شعاع معادل با .شوند مـی ريمواد ورودي بـه سباهچاله کدگذا درون داده ها از نانوتکنولوژي که تا زنوتکنولوژي متر هست (این 27توان منفی بـه 10اي برابر با یک سیـاهچاله یک کیلوگرمـی، داراي اندازه متر هست مقایسه 15توان منفی بـه 10شعاع ذره پروتون کـه برابر اندازه شعاع مقدار را با ر، بر محتواي انرژي آن تأثیري ندارد. درون دانید، فشردن یک کامپیوت طور کـه مـی کنید). همان عملیـات محاسباتی درون هر 51توان بـه 10تواند همچنان نتیجه یک کامپیوتر فشرده نیز مـی کند، ظرفیت حافظه ثانیـه انجام دهد. تنـها موردي کـه با فشرده شدن یک کامپیوتر تغییر مـی ، ظرفیت کل حافظه با آن است. زمانی کـه نیروي گرانشی یـا جاذبه چندان مطرح نباشد و در نتیجه متناسب با حجم یک کامپیوتر فیزیکی است. اما با تعداد ذرات تناسب دارد تدریج فشرده شدن یک کامپیوتر و افزایش نیروي گرانشی بین ذرات تشکیل دهنده، بـه شوند. درون نتیجه تحت گرانش زیـاد، تر و در نـهایتاً بـه هم متصل مـی یکدیگر نزدیک ذرات بـه اطالعات درون یک یـابد. ظرفیت کل ذخیره سازي اطالعات ذرات کاهش مـی ابلیت ذخیرهق هاوکینگ و همکارش 1970سیـاهچاله با مساحت سطح آن تناسب مستقیم دارد. درون سال بیت داده را دارد. 16توان بـه 10سازي نشان دادند کـه یک کیلوگرم سیـاهچاله قابلیت ذخیره رفیت یک کامپیوتر قبل از فشرده شدن، کمتر است. مقداري کـه خیلی از مقدار ظ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 213 @ سازي البته از طرف دیگر، یک کامپیوتر فشرده شده درون برابر کاهش ظرفیت ذخیره اطالعات، از سرعت پردازش بسیـار باالتري برخوردار است. درون یک سیـاهچاله زمان الزم است. این زمان برابر با ثانیـه 35توان منفی بـه 10براي تغییر یک بیت داده برابر با زمانی هست که یک سیگنال نوري براي طی قطر یک سیـاهچاله (از یک سمت سیـاهچاله بـه سمت مقابل آن) نیـاز دارد. درون نتیجه، بر خالف یک کامپیوتر فیزیکی معمولی، یک کامپیوتر سیـاهچاله، سیستمـی سریـال هست و همانند یک سیستم تک پردازنده عمل کند. مـی کند؟ درون چنین سیستمـی، ساختن ورودي اما یک کامپیوتر سیـاهچاله درون عمل چگونـه کار مـی صورت مشکلی نخواهد داشت. کافی خواهد بود که تا اطالعات ورودي مورد نظر را بـه درون سیـاهچاله پرتاب کنیم. بدین ترتیب یک کرده و آن را بـه encodeاي از ماده، توده سازي مناسب مواد ورودي یک سیـاهچاله، سیـاهچاله را براي دهتواند با آما نویس مـی برنامـه ریزي کند. انجام عملیـات محاسباتی مورد نظر خود برنامـه کنش کرده و در نتیجه درون یک سیـاهچاله، ذرات مواد با یکدیگر برهم با فرو رفتن مواد بـه ورودي بـه یـابد کـه مواد گیرد. این عمل که تا جایی ادامـه مـی عملیـات پردازشی صورت مـی رویداد بازگشت و یـا اصطالحاً افق رسند کـه نقطه بی اي از مرکز سیـاهچاله مـی فاصله )Event horizon( کـه زمانی کـه مواد ورودي بـه مرکز یـا نقطه نام دارد. این شوند، چه شرایطی دارد، رسند و ناپدید مـی سیـاهچاله مـی )Singularityتکینگی( یـابد و هنوز ناشناخته است. کوانتومـی ارتباط مـی موضوعی هست که بـه جزئیـات گرانش ها با شعاع نشان داده هست که نرخ تشعشع سیـاهچاله مطالعات هاوکینگ درون مورد سیـاهچاله ها با سرعت بسیـار هاي مرکز کهکشان ها نسبت عدارد. بـه این ترتیب سیـاهچاله آن نند. درون آینده شاید آزمایشگران ک کشند، تشعشع مـی درون خود مـی کمتري از آنچه مواد را بـه هاي هاي ذرات بنیـادي، دهنده اي موفق شوند، درون درون شتاب فیزیک ذرات هسته دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 214 @ شوند. درون اي ناپدید مـی سیـاه کوچکی ایجاد کنند کـه در یک لحظه، با تشعشع انرژي لحظه را همانند صورت یک شیء تجسم کنیم، آن کـه یک سیـاهچاله را بـه جاي آن توان بـه نتیجه مـی اي از ماده فرض کنیم کـه با حداکثر سرعت ممکن درون طبیعت، عملیـات تجمع فشرده کند. پردازشی را اجرا مـی ها شرح تکامل نظریـه هاي سیـاه چاله هیچ چیزي (حتی نور) نمـی تواند از مـیدان سیـاهچاله ها اجرامـی چنان متراکم هستند کـه تکیـه کالم مقاالت 70اله، که تا اواسط دهه سیـاهچ تعریف فوق از >.گرانش آن خارج شود است. اما فیزیکدانان از آن زمان بـه این سو اختر فیزیکی و سخنرانی هاي علمـی بوده کـه انرژي و در نتیجه اطالعات (که توصیف بحث هاي متعددي مطرح کرده اند و معتقدند شکال زیر، نگاهی سیـاهچاله بـه خارج نشت کنند. ا کننده شکل انرژي هستند) مـی توانند از از مکانی درون خارج از فضا زمان مـی توان تصور ها هستند، آنچنان کـه فرضی بـه سیـاهچاله .کرد مدل هاوکینگ هاوکینگ نخستین دیدگاهی هست که مدل اثرات کوانتومـی را درون نظریـه هاي سیـاهچاله مـی گیرد براساس این مدل، ذره اي ها بـه کار مـی کنند، درون که بـه درون سیـاهچاله ها سقوط ذره مجازي -رویداد، بـه یک جفت مرز افق (Virtual-particle pair) مـیدان از .گرانشی سیـاهچاله دور مـی شود همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 215 @ Horowitz-Maldac مدل براساس این مدل، جفت ذره اي کـه در مدل مـیدان گرانشی سیـاهچاله هاوکینگ از سیـاهچله دور مـی شود، مـی تواند حامل اطالعات باشد ذرات بـه شکل کوانتوم بارت دیگر اینبه ع مکانیکی جفت شده هستند و همـین ارتباطی کوانتومـی پل (entanglement)بند بـه دست آوردن اطالعات از موادي کـه و راه .فراهم مـی کند بدون سیـاهچاله ها سقوط مـی کنند، را دیدگاه کالسیک آموزه هاي فیزیک کالسیک براساس )، شدت مـیدان (پش از دوران کوانتوم سیـاهچاله اي از گرانشی درون اطراف هر فاصله مشخصی بـه بعد ( کـه به افق رویداد مشـهور است،) بـه حدي خواهد بود کـه هیچ جسمـی درون صورتیکه از این فاصله بـه سیـاهچاله نزدیک تر شود، توانست از مـیدان جاذبه سیـاهچاله فرار کند و به همـین ترتیب نیز هیچگاه نخواهد توان از چنین جسمـی بـه دست آورد زمانی کـه این جسم بـه مرکز ه اطالعاتی نمـیهیچگون . اطالعات آن ناپدید خواهد شد سیـاهچاله سقوط کند، تمام دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 216 @ طرح گریز گرداند پرسش واقعی آن هست که آیـا تشعشع هاوکینگ پاسخ محاسبات سیـاهچاله را بازمـی کند. اگرچه این موضوع هنوز ل مـیکه این تشعشع فقط اطالعات تصادفی را حم و یـا آن اند کـه تشعشع جاي کار بسیـاري دارد، اما اکثر فیزیکدانان و خود هاوکینگ بر این عقیده گیري ها، نسخه شدیداً پردازش شده همان اطالعاتی هست که درون زمان شکل سیـاهچاله ن چنین هست اند. بـه این ترتیب اعتقاد عمومـی دانشمندا شده درون آن کشیده سیـاهچاله بـه توانند از تواند از سیـاهچاله خارج شود، اما اطالعات موجود درون مواد مـی کـه اگرچه ماده نمـی هاي ترین سوژه تر چنین فرایندي، یکی از داغ ها خارج شوند. شناخت دقیق سیـاهچاله رود. شمار مـی حاضر فیزیکدانان بـه فعالیت حال Gary Horowitz حل مسأله فوق مطرح عنوان راه و همکارانش، مکانیسمـی را بـه معروف »)entanglementگیر افتادن («ساختند. براساس تئوري این گروه کـه به تئوري یـابند. زمان مشخصی، بـه یکدیگر ارتباط مـی شده است، خواص دو سیستم درون بازه فضا صی، زمانی مشخ شود کـه بپذیریم کـه در بازه فضا تفسیر بیشتر این تئوري منجر بـه آن مـی توان چنان با دقت، اطالعات و خواص مواد را انتقال داد کـه تفاوتی با حالت انتقال مـی تواند درون زمانی نداشته باشد. چنین برداشتی مـی واقعی چنان موادي درون آن بازه فضا رسد، چاله مـی رویداد سیـاه اي کـه به فاصله افق سیـاهچاله نیز روي دهد. بر این اساس، ماده ها بـه همراه ماده ورودي بـه سفر خود ج فوتونی تولید کند کـه یکی از آنتواند زو مـی صورت تشعشع هاوکینگ از سیـاهچاله بـه دهد و دیگري بـه درون سیـاهچاله ادامـه مـی بـه گرداند. کند و اطالعات ماده ورودي را باز مـی خارج تابش مـی جیب کوانتومـی ریشـه هاي ع اند کـه در پدیده هاي فرار دیگري هم معرفی شده مکانیسم کامران وفا و همکارش ساختار متفاوتی براي سیـاهچاله پیشنـهاد 1996دارند. درون سال ها از ساختارهاي چندبعدي د. درون پیشنـهاد این گروه، فرض شده هست که سیـاهچاله همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 217 @ دست آمده است. ) بهString theoryاند کـه از نظریـه ریسمان ( تشکیل شده braneنام بـه ھاbraneشکل موجی درون چنین تصویري، اطالعات ورودي بـه سیـاهچاله بـه بر اساس یـابند. شوند و امکان نشت بـه خارج از سیـاهچاله را نیز مـی ذخیره مـی گیري هاوکینگ درون تئوري اخیر خود نشان داده هست که نوسانات کوانتومـی مانع از شکل ها خواهد بود. هچالهدر اطراف سیـا )Welldefined( تعریف افق رویداد خوش )Cyberspacetimeزمان سایبر ( فضا کیـهان از دو گونـه ماده تشکیل هاي جدید، بر اساس تئوري شناسـیم اي کـه به همان مفهـومـی کـه مـی شده است. ماده داراي طبیعتی دینامـیک هست و مانند یک کـامپیوتر پارالـل همـان انـرژي تاریـک کند. گونـه دوم مـاده یـا عمل مـی (Dark energy) کـه فضاي اطراف ماده نوع نخسـت را طبیعتی استاتیک دارد و مانند کامپیوترهـاي پر کرده است، ماده موجود درون عالم، که تا کنون حـداکثر تعـداد کند. درون مجموع هر دو گونـه سریـال عمل مـی .اند داده فیزیک را انجام عملیـات محاسباتی مجاز بر اساس قوانین زمان گره خورده است. درون -هاي فضا طور تنگاتنگی بـه مشخصه بـه هاي سیـاهچاله مشخصه زمان نیز چنین -توان بـه سیـاهچاله همچون یک کامپیوتر نگریست، فضا نتیجه اگر بـه زمان نیز همانند -کند کـه فضا بینی مـی اي خواهد داشت. مکانیک کوانتومـی پیش جلوه ها را معنی کـه فواصل و زمان بدینـهاي فیزیکی داراي طبیعتی گسسته است. دیگر سیستم هاي گیري کرد. درون مقیـاس صورت همزمان با دقت بسیـار بسیـار زیـاد اندازه توان بـه نمـی دهد و حداکثر گونـه و کفی شکل از خود نشان مـی زمان ساختاري حباب - کوچک، فضازمان قرار داد، بـه مقدار بزر -توان درون یک ناحیـه مشخص از فضا اطالعاتی را مـی توان درون یـابد. بـه تعبیر دیگر، نمـی زمان) بستگی مـی - هاي فضا و یـا همان حباب ها ( بیت دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 218 @ زمان درون آن ناحیـه - زمان اجسامـی قرار داد کـه از ساختار حبابی فضا - اي از فضا ناحیـه تر باشند. ریز ن زما - هاي فضا ترین سلول اند کـه کوچک ها قبل نشان داده بوده فیزیکدانان از سال توان بـه 10شود و معادل با بیـان مـی )Planck lengthنام طول پالنک ( توسط واحدي بـه کند کـه اعوجاجات شوند. چنین ابعادي، فواصلی را مشخص مـی متر بر آورد مـی 35منفی )Fluctuation( یـابند. معنی چنین کوانتومـی و همچنین اثرات گرانشی اهمـیت مـی تر از حدودي هست که زمان همواره کوچک - بیعت فضاهایی آن خواهد بود کـه ط اندازه اند، طور کـه نویسندگان این مقاله نشان داده ها بتوانند شاهد آن باشند. اما همان انسان شد هایی هست که قبالً تصور مـی تر از اندازه هاي ساختار حبابی فضازمان بسیـار بزرگ سلول هاي فضا زمان درون نظر شخصی براي سلولتوان اندازه ثابت و م و در حقیقت، اصوالً نمـی گرفت. زمان نوعی عمل محاسباتی هست که درون آن، فواصل توسط - فرایند نگاشت هندسی فضا شوند. یک روش انجام این عمل آن هست که ارسال و پردازش اطالعات سنجیده مـی ( GPS (positioning system Global تعدادي زمان را بـه اي از فضا ناحیـه فرستنده رادیویی ها یک ساعت و همچنین یک دستگاه مجهز سازیم کـه در هر یک از آن ها اساس براي سنجش فاصله مشخصی، یکی از کار گذاشته شده است. براین اي بـه گیري سنجد. دقت چنین اندازه کند و زمان رسیدن آن را مـی سیگنالی ارسال مـی هاي ساعت خود داشت. فرایند موسوم بـه تیک هاي ساعت بستگی خواهد سرعت تیک شود و در نتیجه حداکثر آن توسط تئوري یک عمل محاسباتی محسوب مـی Margolus-Levitin ترین ساعت تعیین شده هست (یعنی فاصله دو تیک متوالی سریع بـه انرژي اعمال شده بستگی مستقیم دارد). همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 219 @ هاي مثال کـه به هست و درون صورتیـاز سوي دیگر، انرژي، خود کمـیتی محدود ها بیش از اي از کـه آرایش مجموعه فرضی فوق انرژي زیـادي نسبت دهیم و یـا آن گاه آن مجموعه تشکیل یک سیـاهچاله حد بـه یکدیگر نزدیک چیده شده باشند، آن داري فضا زمان بهره بر ها براي عمل نگاشت یـا نقشـه توان از آن خواهند داد و دیگر نمـی گرفت. (البته سیـاهچال تشکیل شده همچنان بـه تابش تشعشع هاوکینگ ادامـه خواهد داد، زمان نخواهد برداري از ساختار فضا موج چنین پرتویی مناسب نقشـه اما و طول از بود). براساس محاسبات فیزیک مدرن، حداکثر انرژي کل قابل استفاده براي مجموعه برداري فضا زمان، حتما متناسب با شعاع ناحیـه مورد نظر درون عمل نگاشت هاي نقشـه رهماهوا باشد. برداري، کاهش تري از نرخ کاهش حجم ناحیـه مورد نقشـه نتیجتاً، انرژي با نرخ آهسته شود، دو حالت انتخاب برداري بزرگ یـابد. درون صورتیکه ناحیـه مورد نظر عمل نقشـه مـی برداري را کاهش دهیم هاي نقشـه اهد گرفت. یـا حتما چگالی روي ما قرار خو پیش ها از انرژي کـه در هر یک از آن و یـا آن ها از یکدیگر است) (که بـه معنی دور آن ها است). درون هر هاي ساعت آن کمتري استفاده کنیم (که معنی آن کاهش سرعت تیک دهد کـه کل سازي ریـاضی نشان مـی مدل گیري کاهش خواهد یـافت. صورت، دقت اندازه هاي ، کـه معادل با کل تعداد تیکRاي بـه شعاع برداري از ناحیـه زمان الزم براي نقشـه R2//Pبرداري است، برابر خواهد بود با هاي نقشـه محموعه ، اگر فرض کنیم هر 2 فاصله مـیانگین گاه برداري تیک بزند، آن بار درون طول فرایند نقشـه دقیقاً یک R1/2/pها از یکدیگر برابر خواهد بود با توان فواصل درون تئوري، تنـها زمانی مـی 2/3 دیگري از همان ناحیـه فضا گیري کرد، کـه در زیرمجموعه هاي اندازه تري بین کوتاه ضا گیري کاهش داده شده باشد. چنین استداللی، حتی درون وضعیت ف زمان دقت اندازه زمان منبسط شونده نیز صادق خواهد بود. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 220 @ ها فراهم پردازان فیزیکدان، نتیجه حاصل، روش دیگري براي تبیین سیـاهچاله از نگاه نظریـه زمان، با اند کـه اعوجاجات عجیب درون مقیـاس فضا آورد. نویسندگان این مقاله ثابت کرده مـی دست بر براي بـه وش مـیانریشـه سوم فواصل متناسب خواهد بود و بدین ترتیب یک ر دهد. بـه همـین ترتیب دست مـی آوردن فرمول ظرفیت حافظه سیـاهچاله هاوکینگ بـه هاي حافظه یک سیـاهچاله با مربع توان محاسباتی آن شود کـه تعداد کل بیت مشخص مـی کـه در Gh/c 5نسبت مستقیم خواهد داشت. درون این مورد ضریب تناسب برابر هست با. ثابت hفیزیک کوانتوم با استفاده از hثابت گرانشی، Gا قرار گرفتن آن نسبیت عام ب خورند. یکدیگر پیوند مـی (سرعت نور) بـه cپالنک توسط پارامتر آید آن هست که حداکثر دست مـی فوق بـه ترین نتایجی کـه از رابطه یکی از برجسته کـه متناسب با جاي آن هاي فضا زمان قادر هست در خود جاي دهد، ب اطالعاتی کـه هر ناحیـه زمان باشد، متناسب با مساحت سطحی آن است. چنین برداشتی بـه حجم ناحیـه از فضا گیري فیزیکدانان مشـهور است. نتیجه )Holographic principleاصل هولوگرافیک ( هاي دو بعدي از بعدي ما از جهاتی جلوه از فرضیـه فوق بـه این ترتیب هست که جهان سه تواند نتیجه مفروضات ما از گرانش گذارد کـه این موضوع خود مـی ایش مـینم خود بـه کوانتومـی باشد. 123به توان 10 ها) ) تنـها مختص کامپیوترهاي فشرده کیـهانی (سیـاهچالهcomputationاصل محاسبه ( توان زمان) نیست، بلکه مـی - ترین کامپیوترهاي عالم (یعنی ریز بافت فضا و یـا کوچک ه کل عالم نیز تسري داد. اگرچه عالم ممکن هست در بعد فضایی، نامحدود باشد، آن را ب اما عمر آن محدود بوده است. که تا این لحظه، ناحیـه قابل مشاهده عالم چندین ده مـیلیـارد نوري وسعت دارد. با درون نظر گرفتن این موضوع کـه کل تعداد محاسباتی کـه عالم که تا سال محاسبه 123توان بـه 10در چنین وسعتی محاسبه شود، عدد کنون انجام داده است، حتما همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 221 @ آید. مقایسه این حد با رفتار ماده اطراف ما، یعنی ماده آشکار، ماده تاریک و دست مـی بـه تواند مفید کـه عامل انبساط شتابدار کیـهان است، مـی )Dark energyانرژي تاریک ( ژول 9توان منفی بـه 10ود باشد. چگالی انرژي کیـهانی مشاهده شده، چیزي درون حد ژول انرژي دارد. با درون نظر گرفتن 72توان بـه 10برمترمکعب است. درون نتیجه، کل عالم عمل محاسباتی درون 106توان بـه 10، عالم قادر خواهد بود که تا MargolusLevitinتئوري اسبه مح 123توان بـه 10ثانیـه انجام دهد کـه ضرب این عدد درون طول عمر کیـهان، عدد آید. ( تعداد محاسباتی کـه کیـهان که تا این لحظه انجام داده است). درون واقع عالم دست مـی بـه اند، را که تا این لحظه انجام داده حداکثر مقدار مجاز محاسباتی کـه قوانین فیزیکی اجازه داده است. د هاي استاندار توان از روش ها، مـی براي محاسبه ظرفیت حافظه ماده معمولی مانند اتم تواند بیشترین ظرفیت اطالعاتی شناسی بهره گرفت. زمانی ماده مـی مکانیک آماري و کیـهان شکل ماده پر انرژي (مانند ذرات نوترینو یـا فوتون) درون نظر گرفته شود. را داشته باشد کـه به آنتروپی، متناسب با مکعب دما و چگالی انرژي متناسب با توان درون این حالت چگالی هاي اطالعاتی برابر خواهند بود با تعداد واهد بود. درون نتیجه کل تعداد بیتچهارم دما خ توان سه چهارم. این عدد براي ماده معمولی کیـهان برابر عملیـات محاسباتی انجام شده بـه خواهد بود. 92توان بـه 10با نتیجه شناسند و در طور کامل نمـی واقعیت آن هست که فیزیکدانان هنوز انرژي تاریک را بـه توان محاسبه فوق را براي این بخش از ماده عالم انجام داد. اما اصل هولوگرافیک بیـان نمـی بیت اطالعات است. عددي کـه 123توان بـه 10سازي کند کـه کل کیـهان قادر بـه ذخیره مـی تقریباً برابر با کل تعداد عملیـات محاسباتی کیـهان است. این برابري تصادفی نیست و ن حقیقت هست که چگالی عالم ما نزدیک عدد بحرانی است. اگر عالم کمـی بیـانگر ای دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 222 @ گردید. بـه همـین دلیل تر بود، بـه احتمال زیـاد دچار رمبِش (یـا انقباض) گرانشی مـی چگال کار بسته است. شود عالم حداکثر ظرفیت محاسباتی مجاز را بـه است کـه گفته مـی نرژي تاریک با رفتار ماده معمولی کیـهان تفاوت هاي فعلی فیزیک، رفتار ا بر اساس شناخته کـه انرژي تاریک، بر اساس اصل هولوگرافیک، حداکثر تعداد بسیـار دارد. درون صورتی هاي موجود درون آن فرصت پردازش شدن بیش گاه اکثریت بیت محاسبات را انجام دهد، آن شود کـه یجه گرفته مـیجا نت یـابند. که تا این بار را درون کل طول تاریخ عمر کیـهان نمـی از یک انرژي تاریک هرچه باشد، سهم قابل توجهی درون انجام عملیـات محاسباتی ندارد. نتیجه کارگیري قوانین فیزیک نوین درون مورد کامپیوترهاي متداول دست آمده از بـه تمام نتایج بـه نده هاي کیـهانی، نمایش ده زمان و دیگر پدیده- ساختار فضا ها، ریز امروزي، سیـاهچاله اندیشـه پیوندهاي درونی فیزیک بنیـادي هستند. اگر فیزیکدانان که تا این زمان درك کاملی از تئوري گرانش کوانتومـی ندارند، با این حال بـه این حقیقت آگاه هستند کـه این تئوري انگیزي بـه موضوع اطالعات کوانتومـی هرچه باشد، بـه شکل اعجاب )Quantum Information( خود بر اطالعات کوانتومـیو از آنجایی کـه یـابد ارتباط مـی مـی باشد بنابراین زیر ساخت کامپیوترهاي نسل آینده نیز بر پایۀ اتمـها خواهد پایۀ اتمـها بود. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 223 @ عبمنا 1-http://www.shabakehmag.com/Articles/Show.aspx? n=1001363&p=1 2- http://www.shabakeh-mag.com/Articles/Show.aspx?n= 1001363&p=2 3- http://cphtheoryofeverything.com 4- http://cph-theory.persiangig.com/1101-quantumcomputer.htm ژوهشـگران کتاب مجموعه مقاالت پنجمـین همایش سراسري فنی و مـهندسی باشگاه پ -5 ,124جوان ، صفحه ،پژوهشی علوم پایـه –کتاب مجموعه چکیده مقاالت دومـین همایش سراسري علمـی -6 .75صفحه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 224 @ ابرمنطق 1مونا ایزدي چکیده اگرچه واژه منطق فازي تداعی کننده منطق بی اعتبار هست ، ولی دقیقا بـه منطق تخمـینی و ف منطق بولی ، کـه به هر گزاره ارزش درست یـا غلط مـی شود . بر خال تقریبی ارجاع داده را نسبت مـیدهد ، منطق فازي درجه درستی بـه گزاره ها نسبت مـی دهد . رایـانـه ها مـیتوانند از منطق فازي براي نشان ایده هاي مبهم و غیر دقیق اسـتفاده کننـد ، ماننـد گرمـا و بلندي . زي بر سیستم هاي کالسیک از بعد کاربردي غیر توانایی ، قابلیت و برتري سیستم هاي فا قابل انکار هست سیستم هاي فازي نـه تنـها درون حوزه استدالالت انسـانی بلکـه درون مسـائل مربوط بـه مدل سازي و شبیـه سازي نیز از قابلیت وتوانایی بسیـار باالیی برخوردار هستند . و کاربردهـاي منطـق فـازي آن درون این مقاله بـه تاریخچه منطق فازي و به مفـاهیم بنیـادي اشاره شده هست . Monaeizady@yahoo.com - دانشجوي رشته ریـاضی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان ١ همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 225 @ مقدمـه : مفاهیم نادقیق بسیـاري درون پیرامون ما وجود دارند کـه آنـهـا را بصـورت روزمـره درون قالـب هـیچ "هـوا خـوب اسـت . "عبارتهاي مختلف بیـان مـی کنیم . بـه این جمله دقت کنیـد : بگیریم بلکه این یک حس کیفی کمـیتی براي خوب بودن هوا مطرح نیست که تا آن را اندازه هست . درون واقع مغز انسان با درون نظر گرفتن فاکتورهاي مختلف و بر اساس تفکر استنتاجی جمالت را تعریف و ارزش گذاري مـینماید کـه مـدل سـازي آنـهـا بـه زبـان و فرمولهـاي ریـاضی اگرغیر ممکن نباشد کاري بسیـار پیچیـده خواهـد بـود . منطـق فـازي تکنولـوژي دي هست که شیوه هایی را کـه بـراي طراحـی و مـدل سـازي یـک سیسـتم نیـازمنـد جدی ریـاضیـات پیچیده و پیشرفته هست با استفاده از مقادیر زمانی و دانش فرد خبـره جـایگزین مـی سازد . جهان خاکستري هست اما علم سیـاه و سفید هست . ما درون باره صفر ها و یک ها صحبت « ین آنـهاست . جمالت و بیـانـهاي منطق سوري و برنامـه ریـزي مـی کنیم اما حقیقت چیزي ب رایـانـه همگی بـه شکل درست یـا نادرست ، یک یـا صفرهستند. اما بیـانـهاي مربوط بـه جهـان واقعی متفاوتند . هر نوع بیـان واقعیت یکسره درست یـا نادرسـت نیسـت . حقیقـت آنـهـا ک و صفر ، یعنـی مفهـومـی چیزي بین درستی کامل و نادرستی کامل هست . چیزي بین ی » چند ارزشی و یـا خاکستري . حال فازي چیزي بین سیـاه وسفید ، یعنی خاکستري هست ( بارت کاسکو) سابقه تاریخی : لطفی زاده استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیـا براي اولین بار بـه معرفی 1960در نیمـه هاي دهه زي را بـه عنوان شیوه اي براي پـردازش و تشریح منطق فازي پرداخت لطفی زاده منطق فا داده ها توسعه داد وي بـه جاي این فرض کـه یـک عنصـر یـا عضـو یـک دسـته نیسـت ، دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 226 @ عضویت بخشی یک دسته را پیشنـهاد کرد درآغاز توجه خاصی بـه این نظریـه نشد. اولـین فازي بود ، هنگامـی کـه ممدانی و اصیلیـان از منطق 1974کاربرد علمـی این فرضیـه درون سال بـود هنگـامـی کـه 1985براي تنظیم یک موتور بخاراستفاده د ، گام بعـدي درون سـال محققین درون آزمایشگاه پل اولین تراشـه اي را کـه بر پایـه منطق فازي بود ساختند. این تراشـه منجر بـه ساخت بسیـاري ازمحصوالت مانند دوربین هاي فیلم برداري ، اجاق هاي پخت و اولین کامپیوتر مبتنی بر منطق فازي را سـاخت. 1993در سال OMRON...شد . شرکت امروزه منطق فازي مـی رود کـه یکی از سـریع الرشـدترین شـاخه هـاي هـوش مصـنوعی مـی شود . درون فارسی ، فازي بـه نامـهاي مشک و شوالي نیز ترجمـه شده هست شاید این مثال از خـود پروفسور زاده جالب باشد : شخیص هست که با یک لباس رسمـی مشکی ، بلوز سفید آهاردار ، کروات منطق کالسیک مشکی ، کفش هاي براق و غیره بـه یک مـهمانی رسمـی آمده هست و مناطق فازي که تا اندازه اي شبیـه فردي هست که با لباس غیر رسمـی ، شلوار جین ، تی شرت و کفشـهاي پارچه اي ما امروز جور دیگري هست . آمده هست این لباس را درون گذشته نمـی پذیرند ا مفاهیم اساسی سیستم منطق کالسیم بر پایـه منطق بولی هست ، منطق بولی بر این فرض استوار هست کـه یک عنصر یـا عضو مجموعه داده شده هست و یـا عضو مجموعه مفروض نیسـت . هـر دو ن مفـاهیم فرض فوق نمـی توانند تواما درست باشند . متاسفانـه این سیستم براي نشـان داد محدودیت دارد بـه عنوان مثال فرض کنید منطق بولی براي تشخیص اینکه یک اتاق گـرم درجه فارنـهایت براي 100است یـا سرد مورد استفاده قرار گیرد . هم افراد با این فرض کـه درجه فارنـهایت براي دماي اتاق سرد محسوب مـی شود موافقند. 25دماي اتاق گرم و همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 227 @ درجه فارنـهایت باشد ، دسته بندي دماي اتاق بر حسب سـرد و یـا 75تاق اما اگر دماي ا گرم بودن اتاق بسیـار مشکل خواهد بود دراین موارد منطق بولی وسـیله ي مناسـبی بـراي شناسایی مقدار مـیانـه نیست. منطق فازي روش توسعه یـافته براي بـه کار بردن مفاهیم مبهم اسـت بـراي بیـان ابهـام درون د ، منطق فازي تابعی براي عضویت درون یک دسته معرفی مـی کند ، کـه به هر قالب یک عد عضو یک عدد حقیقی بین صفر و یک نسبت مـی دهد ( صفر ویک هم شامل ایـن اعـداد مـی باشند ) این عددنشان دهنده درجه عضـویت عنصـر نسـبت بـه مجموعـه مـورد نظـر مـورد نظـر کـامال خـارج از مـی باشد .عضویت صفر بیـانگر این حالت اسـت کـه عنصـر مجموعه هست در حالی کـه یک عدد نشان دهنده عضویت عنصر نسبت بـه مجموعه مـورد نظر مـی باشد. عضویت صفر بیـانگر این حالت هست که عنصر مورد نظر کـامال خـارج از مجموعه است. درون حالی کـه یک عدد نشان دهنده این هست که عنصر مورد نظر کـامال درون دارد . مجموعه قرار توضیح اضافی درون مورد تابع عضویت یک متخصص دانا حتما تابع عضویتی ارائه دهد کـه با عقاید عمومـی سازگاري داشته باشد . تابع عضویتی کـه گرمـی یک اتاق را توصیف مـیکند بایستی مفهوم سردي و گرمـی را کـه در ت تکیـه دارد ، ولـی آن ذهن افراد هست منعنماید اگر چه منطق فازي بر توابع عضوی سرچشمـه آن خارج قلمرو این تابع مـی باشد. این تابع مـی تواند اشکال مختلفی داشته باشد ، زندگی ، ذوزنقـه اي ، نمـایی و ... شـکل 75نشان دهنده چندین تابع براي نشان گرمـی اتاق اسـت . درون ایـن توابـع 1شماره شده هست . از آنجا کـه منطـق فـازي توسـعه درجه فارنـهایت بـه عنوان دماي درون نظر گرفته یـافته بولی هست ، مفاهیم منطقی مشترك زیـادي مـی تواننـد درون هـر دو اعمـال شـوند. بـه ویژگی اعمال کالسیکی مانند : اجتماع ، اشتراك و متمم درون منطق فازي تعریف مـی شوند. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 228 @ درون عین حال این مفاهیم داراي تعاریفی هستند . برابر با بزرگترین درجه عضویت بخشی عناصـر A,Bاع دو مجموعه فازي اجتماع : اجتم A,B 0.7برابر هست با 0.5.0.7است . بـه عنوان مثال : اجتماع مقادیر افزي . با کم آن عدد از یک بدست مـی آید . براي مثال : متمم مقدار Aمتمم : متمم فازي . 0.3برابرست با 0.7فازي کاربردها مان طور کـه در قسمت پیشین اشاره شد ، منطق فازي براي استفاده درون سیستم هایی کـه ه با داده هایی مبهم و رویـه هایی مبتنی بر مـدل هـاي مـبهم سـروکار دارد مناسـب اسـت بسیـاري از کاربردهاي تجاري منطق فازي مرتبط بـه کنترل فرایند مـی باشد کـه به مدیریت و یـا محیطی ارجاع داده مـی شوند . کنترل فرایند هاي مکانیکی از جمله کاربردهاي منطق فازي مـی توان بـه موارد زیر اشاره کرد : دستگاه تهویـه مطبوع : دستگاه طوري تنظیم مـی شود که تا به تدریج دماي اتاق بـه دماي مورد نظر برسد . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 229 @ ن کنترل دستگاه تنظیم سرعت : سرعت وسیله نقلیـه را با کاهش یـا افزاش شتاب و همچنی سوخت و ترمز بر روي مقدار ثابتی حفظ مـی کند . دیگ بخار کشتی : دما ، فشـار و محتویـات شـیمـیایی را کنتـرل کـرده و در سـطح قابـل اطمـینانی قرار مـی دهد . دوربین هاي فیلمبرداري : تشخیص مـی دهد کـه شـی کـه از آن فیلمبـرداري مـی شـود ت فیلمبردار است. حرکت مـی کند یـا حرکت ناشی از لرزش دس ماشین هاي لباسشویی: چرخه شستشو را با امتحان اندازه لباسها مقدار پودر لباسشـویی و مـیزان پاك کنندگی بهینـه مـی کند . حال این سوال مطرح هست : این وسایل چگونـه از منطق فازي استفاده مـیکنند ؟ ا مورد بررسی قرار داده اسـت : که تا اینجا این مقاله ، مفاهیم اساسی مربوط بـه منطق فازي ر آنگاه –تابع عضویت ، درجه عضویت ، عملیـات منطقی و قانون اگر اما این مقاله هنوز بـه اینکه چگونـه منطق فازي براي گرفتن تصمـیمات کاربردي بـه کار رفته مـی شود نپرداخته هست . بحث بعدي پیرامون روش چهـار مرحلـه اي اسـتفاده از منطـق درون کاربردهاي فوق بـه کار گرفته مـی شود درون پایین بـه بررسـی ایـن چهـار فازي هست که مرحله خواهیم پرداخت . درون قسمت باال راجع بـه کلیـات منطق فازي بحث کردیم درایـن قسـمت مـی خـواهیم بـه روش چهار مرحله اي استفاده از منطق فازي بپردازیم . این چهار مرحله عبارتند از : استنتاج )2 ) فازي 1 )برگرداندن از حالت فازي 4 ) ترکیب و ساخت 3 ) فازي : درون این مرحله واقعیـات بر اساس سیستم فازي تعریف مـی شـوند . ابتـدا 1 آنگاه مناسـب بـه کـار –باید ورودي و خروجی سیستم معرفی شده ، سپس قوانین اگر دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 230 @ اي خام استفاده مـی شود. حـال گرفته شو.ند . براي ساخت تابع عضویت بایستی از داده ه سیستم براي اعمال منطق فازي آماده هست . مثالی براي فازي : دستگاه تهویـه اي را درون نظر بگیرید کـه بـا انـدازه گیـري دمـا و رطوبت اتاق مـیزان بـه جریـان درون آوردن هوا را مشخص مـی کنـد . درون ایـن مـورد ورودي ی نیز سطح جریـان هواي خروجـی از دسـتگاه عبارتست از دما و مـیزان رطوبت و خروج تهویـه مطبوع هست که شامل سه حالت خاموش ، کم و زیـاد مـی باشد همچنین این قوانین اگر = آنگاه استفاده مـی شوند : اگر اتاق گرم باشد آنگاه هواي زیـادي منتشر کن اگر اتاق خنک باشد ، آنگاه هواي زیـادي منشتر نکن . طوب هست ، آنگاه کمـی هوا را بـه جریـان بینداز.اگر اتاق سرد و مر درون آخر یک متخصص دانا حتما دو تابع عضویت تعیین کند ، یکی براي اینکـه دمـا را بـه مقدار فازي تبدیل کند و دیگري براي تبدیل مـیزان رطوبت بـه مقدار فازي آنگاه را -اگر ) استنتاج: هنگامـی کـه ورودي ها بـه سیستم مـی رسند ، استنتاج همـه قوانین2 مورد ارزیـابی قرار مـی دهد و درجه درستی آنـها را مشخص مـیکنـد اگـر یـک ورودي داده آنگاه مشخص نشده باشد ، آنگاه تطـابق شخصـی –شده بـه طور صریح با یک قانون اگر مورد استفاده قرار مـی گیرد که تا جوابی مشخص شود . راههاي متعـددي بـراي پیـدا کـردن رد کـه البته فراتر از حد این مقاله مـی باشند . پاسخ بخشی وجود دا مثالی براي استنتاج : فرض کنید دستگاه تهویـه مطبوع دما و درجه رطوبت را اندازه گیـري را نسبت داده باشـد . حـال ایـن سیسـتم 0.1,0.7کرده وبه آنـها بـه ترتیب مقادیر فازي ث شد مورد استفاده قرار دهـد کـه بایستی درستی هر یک از قوانین بازي را کـه در باال بح مـینیمم نامـیده مـی شود . این روش مقدار فازي قسمت آنگاه ( نتیجه ) را –روش ماکسیمم همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 231 @ را بـه ترتیـب 0.1,0.1,0.7به قسمت اگر نسبت مـی دهد . بنابراین این روش مقادیر فازي نسبت مـی دهد . 1,2,3به قوانین ن یک نتیجـه کلـی تمـامـی بدسـت آمـده از ) ساخت : دراین قسمت براي بدست آورد3 قسمت استنتاج با هم ترکیب مـی شوند . قوانین بازي مختلف خواهنـد داشـت ، بنـابراین ضروري هست تا همـه قوانین درنظر گرفته شوند ،براي این منظور روشـهاي متعددي وجود دارند کـه همـه توضیح آنـها درون این مقاله نمـی گنجد. یجه استنتاجی دربـاره سیسـتم تهویـه مطبـوع عمـل خاصـی را مثالی براي ساخت : هر نت پیشنـهاد مـی کند درمثال فوق قانون اول ، سطح گردش هواي زیـاد را پیشـنـهاد مـی کنـد . قانون دوم ، خاموش و قانون سوم سطح گـردش هـواي کـم ، را بیـان مـی کنـد . تکنیک هاي متعددي براي بدست آوردن نتیجه کلی وجود دارند . مـینیمم کـه روش ساده اي هست استفاده مـی کنـد . ایـن رو –این مثال از روش ماکزیمم ماکزیمم مقدار فازي قسمت استنتاج بـه عنوان نتیجه درون نظـر مـی گیـرد یعنـی درون عمـل ، را انتخاب مـی کند چون مقدار بیشتري را بین مقادیر فـازي دارا 0.7قسمت ساخت مقدار هست . ت فازي : درون این مرحله فازي بدست آمده از قسمت ساخت بـه یـک )بازگرداندن از حال4 داده قابل استفاده تبدیل مـی شود . این قسمت از کاراغلب پیچیده اسـت چـون مجموعـه فازي نبایستی مستقیما بـه داده قابل استفاده تبدیل شود . از آنجا کـه کنتـرل هـاي سیسـتم حله بسیـار مـهم مـی باشد . فیزیکی بـه سیگنال هاي گسسته نیـاز دارند این مر مثالی براي بازگرداندن از حالت فازي : بـه خاطر دارید کـه مقدار بدست آمده از مرحله قبل بود . این مقدار عددي براي سیستم تهویـه مطبوع قابل فهم نیست حتما مشخص شـود 0.7 لـه کـه دستگاه کدامـیک از فـرامـین کـم ، زیـاد یـا خـاموش را بـه جریـان بیـانـدازد . مرح را بـه یکی از فرامـین فوق تبدیل کند . درون ایـن 0.7بازگرداندن از حالت فازي بایستی عدد دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 232 @ بیـانگر این هست که سیستم تهویـه مطبـوع 0.7مرحله مثال واضح هست که مقدارخروجی بایستی درون حالت زیـاد باشد . کاستی ها ین تفاوت کـه منطق فازي منطق فازي و منطق بوزي هر دو بر پایـه واقعیـات مـی باشند . با ا توانایی کار با داده هاي مبهم را نیز داراست . با این وجود منطق فازي هنوز قادر بـه حل بعضی مسائل نیست ، عضویت درون یک مجموعه فازي شدیدا بر پایـه داده هاي معـین هست . د نـدارد . بـه عبارت دیگر منطق هیچ ادراکی از گمان ها ، نعقل، شک یـا ناسازگاري شـواه بسیـاري از سیستم ها مانند آنچه درون بحث کاربرد گفته شد مـی توانند از منطق فازي بـدون هیچ مشکلی استفاده کنند ، چون نیـاز بـه هیچ تصمـیم گیري درونی و فکـري ندارنـد ، امـا بعضی سیستم ها بـه منطق پیچیده تـري نیـاز دارنـد تـا بتواننـد بـه بـین گمـان ، تعقـل و . براي نشان نقصان منطق فازي مـی توان بـه سیستم شـناخت دوسـت یـا ...بپردازند ) ایـن سیسـتم بـراي شـناخت identify friedal or fae:IFFدشـمن اشـاره کـرد . ( هواپیماهاي ارتشی یـا مسافربري دوست ودشمن بـه کار مـی رود . . دالیل زیـادي درون حالت عادي سیستم از هر هواپیما یک سیگنال شناسایی دریـافت مـی کند وجود دارند کـه ممکن هست سیستم این سیگنال را دریـافت نکند ماننـد :بـد عمـل کـردن فرستنده ، نبودن این سیستم روي هواپیما ، پارازیت سیگنال یـا خاموش بـودن رادیـو ، درون این موارد و این سیستم حتما ازمنطق براي شناسایی هواپیما استفاده کند کـه فقط مربوط بـه هاي مبهم ا زقبیل مسیر پـرواز نیسـت . چـون ایـن داده هـا هواپیماهـاي دوسـت را داده ازدشمن تشخیص نمـی دهند . براي این منظور حتما از منطقی اسـتفاده شـود کـه توانـایی تصمـیم گیري درونی را داشته باشد . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 233 @ نتیجه ) ولی بـه جز با وجود اینکه منطق فازي از حال بعضی مسائل عاجز هست ( مانند مثال قبل الینفک روشـهاي حل مساله درهوش مصنوعی بدل شده هست ، کـه راه سـاده اي را بـراي ساخت نتیجه صریح بر پایـه اطالعات ورودي غیر صریح ، مبهم ، نویزدار و مفقـود شـده مـهیـا مـی سازد . این مدل ها معموال از موارد مشابه خـود بسـیـار دقیـق تـر بـوده و نتـایج ارائه مـی دهند . بـه همـین دلیل منطق فازي پتانسیل الزم را براي صرفه جویی دقیقتري بـه ما وقت وهزینـه ها درون توسعه محصوالت خواهد داشت . مزایـایی کـه کمتر شرکت و موسسه اي قادر بـه نادیده گرفتن آن هست . پرفسور لطفی زاده دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 234 @ جمـهوري آذربایجان بـه دنیـا آمـد . درون شـهر باکو پایتخت 1921پرفسور لطفی زاده درون سال 10مادرش پزشک و پدرش یک روزنامـه نگار از اهـالی آذربایجـان ایـران بـود . درون سـن سالگی ، همزمان با حکومت دیکتاتوري استالین دراتحاد شوروي سابق ، همـراه خـانواده ت اش مجبور بـه مراجعت بـه ایران شد و در شـهر تهران ساکن گردید . لطفی زاده تحصیـال ابتدایی را درون تهران ادامـه داد و دوره متوسطه را درون کالج البرز (دبیرستان البـرز فعلـی ) بـه ، بـه 1942پایـان رسانید ودر کنکور ورودي دانشگاه تهران درون رشته مـهندسی برق درون سـال آمریکا مسـافرت کـرد و دوره فـوق لیسـانس مـهنـدس بـرق را درون انسـتیتوي تکنولـوژي واقع درون شـهر بوستون طـی نمـود آنگـاه وارد دانشـگاه کلمبیـا درون ) MITماساچوست ( با درجه دکتري از این دانشگاه فارغ التحصیل گردید . 1949نیویورك شد ودر سال پرفسور لطفی زاده کارهاي پژوهشی خود را درون رشـته تئـوري سیسـتم ازدانشـگاه کلمبیـا درون انستیتوي مطالعات پیشـرفته درون ، وي بـه عنوان دانشمند مدعو 1956آغاود . درون سال دانشگاه پرینستون (نیوی ) مشغول تدریس وتحقیق بود . عالوه بر آن ، پرفسور لطفی زاده مشاغل علمـی افتخاري متعددي را احراز نموده هست که مـی توان بـه موارد زیر اشـاره مـدعو درون دانشـمند MIT) 1968نمود : استاد مـدعو درون رشـته مـهندسـی درون دانشـگاه ( ) و 1977،1973،1968درکالیفرنیـا ( IBMام –بـی –آزمایشـگاه تحقیقـاتی شـرکت اي -1988دانشمند مدعو درون مرکز مطالعات زبان و اطالعات درون دانشگاه استانفورد کالیفرنیـا ( ، پرفسور لطفی زاده کار تمام وقت خـود را بـا سـمت اسـتادي درون 1959) درون سال 1987 دانشگاه کالیفرنیـا درون برکلـی شـروع کـرد . درون فاصـله سـالهاي دانشکده ي مـهندسی برق ، وي ریـاست دانشکده مـهندسی برق دانشگاه کالیفرنیـا درون برکلی را عهده دار 1968-1963 رسما بازنشسـته شـد ، و لـی همچنـان بـه 1991بود . گرچه پرفسور لطفی زاده درون سال ی دهد . درحال حاضـر پرفسـورلطفی فعالیتهاي علمـی خویش درون دانشگاه کالیفرنیـا ادامـه م ) مـهندسی برق ، مـدیریت مرکـز نـرم professor emeritusزاده بـه عنوان استاد ممتاز ( همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 235 @ نفر عضو دارد 2000افزار کامپیوتري دانشگاه برکلی را عهده دار هست . این مرکز بیش از ی زاده تحقیقـات پرفسـور لطفـ 1965و یکصد موسسه علمـی بـه آن وابسته اند . تـا سـال عمدتا درون زمـینـه تئوري سیستم ها و تجزیـه وتحلیل تئوري تصمـیمات بود . درون آن سال وي را پایـه گذاري کرد و سپس درون زمـینـه کاربردهاي ایـن تئـوري fuzzyتئوري مجموعه فازي درون حافظه مصنوعی ، زبان شناسی ، منطق ، تئوري تصمـیمات ، تئوري کنترل ، سیستمـهاي اعصاب بـه تحقیقات گسترده اي پرداخت . درون حال حاضـر تحقیقـات خبره و شبکه هاي محاســبات نــرم کــامپیوتري ، fuzzy ،logicپرفسـور لطفــی زاده د رزمـینــه منطــق فـازي کامپیوتري بر مبناي کلمات ،تئوري کامپیوتري ادراك و زبان طبیعی هست . ی دارد . وي طی یک پرفسور لطفی زاده بـه عنوان کاشف و مبتکرمنطق فازي شـهرت جهان بـه چاپ رسید مفهوم مجموعه فازي را کـه اسـاس 1965مقاله علمـی کالسیک کـه در سال تئوري تجزیـه و تحلیل سیستمـهاي پیچیده هست معرفی نمود کـه در آن زبان طبیعی بـه جاي متغیرهاي عددي براي تشریح رفتار و عملکردها ي سیستمـها بـه کـار مـی رود . پـس از مقاله علمـی توسط دانمشندان جهان درباره منطـق 15000ه فازي ، بیش از معرفی مجموع ــده و حــدود ــاي گســترده آن درون نشــریـات علمــی منتشــر گردی ــازي و کاربرده 3000ف درخواست ثبت اختراع دراین زمـینـه درون کشورهاي مختلف جهان بـه عمل آمـده اسـت . درون )ژاپن بـه تنـهایی توانسـت matsushitaي(» ماتسوشیتا« ، کمپانی 1991-1992سال مالی تجهیزات و سیستمـهاي الکتریکی و الکترونیکـی بـه ارزش یـک مـیلیـارد دالر بـه فـروش ژورنال علمـی درون دنیـا 12برساندکه درون آنـها از منطق فازي استفاده مـی شود . درون حال حاضر چاپ مـی شوند کـه در عناوین آنـها کلمـه فازي دیده مـی شود . مـهندس و دانشمند درون رشته منطق فـازي بـه تحقیقـات 2000ش از تنـها درون کشور ژاپن بی ) انسـتیتوي fellowعلمـی و صنعتی مشغول هستند . پرفسـور لطفـی زاده عضـو ارشـد ( ) ، عضـو gugenheimمـهندسی برق و الکترونیک آمریکا ، عضو ارشد بنیـاد گوگن هایم ( دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 236 @ ،عضـو cyberneticsارشد آکادمـی ملی مـهندسی آمریکا ، عضـو ارشـد کنگـره جهـانی اتریش، عضو ارشـد cyberneticsآکادمـی علوم روسیـه ، عضو افتخاري انجمن مطالعات اتحادیـه بین المللی سیستم هاي فازي و عضو ارشد چندین انجمن و موسسه علمـی دیگـر هست . مدال علمـی گردیده هست که از این تعداد پنج مدال 9پرفسور لطفی زاده موفق بـه دریـافت مناسبتهاي گوناگون توسط انستیتوي مـهندسی برق والکترونیـک آمریکـا و چهـار مـدل بـه دیگر توسط انستیتوي مـهندسی آمریکا ، انجمن علـوم مـهندسـی آمریکـا ، آکـادمـی علـوم جمـهوري چک و انجمن بین المللی سیستمـهاي هوشیـار بـه وي اهدا شده هست . بـه عـالوه فت نموده کـه از ان جملـه مـی تـوان بـه جـایزه جایزه علمـی دریـا 14پرفسور لفطی زاده اهدایی بنیـاد معروف هونداي ژاپن اشاره نمود . دانشگاههاي متعدد جهان بـه شرح زیر با اهداي درجه دکتري افتخاري بـه پرفسـور لطفـی زاده از خدمات علمـی وي و بویژه بخاطر ابداع منطق فازي کـه علوم و مـهندسی کامپیوتر و را دگرگون کرده هست اظهار قدرشناسی نموده اند . تئوري سیستم ها Dortmundدانشگاه تولوز(فرانسه ) ، دانشـگاه ایـالتی نیویـورك ، دانشـگاه دورتمونـد ( ) اسپانیـا ، دانشگاه لیک هـد Granada)آلمان ، دانشگاه اوویدو اسپانیـا ، دانشگاه گرانادا ( )leakhead )کانادا ، دانشگاه لویزویل (Lousiville آمریکا ، دانشگاه بـاکو( جمـهـوري ( ) ostrava) لهســتان ، دانشــگاه اوســتراوا ( gliwiceآذربایجــان ) ، دانشــگاه گلیــویس ( جمـهوري چک ، دانشگاه تورنتو(کانادا ) ، دانشگاه فلوریداي مرکزي (آمریکـا) ، دانشـگاه هامبورگ (آلمان ) و دانشگاه پاریس فرانسه . MITدر دانشگاه استاد درون حال تدریس مقاله تالیف کرده هست و درون حال حاضر عضـو 200پرفسور لطفی زاده بـه تنـهایی بیش از مرکـز فـازي « نشریـه علمـی مـی باشد وي عضو هیئت مـی 50هیئت تحریر بیش از همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 237 @ عضو هیئت مـی مرکز تحقیقات فازي دانشگاه تگزاس ، عضو کمـیته مـی » آلمان قیقات سیستمـهاي فازي و حافظه مصـنوعی (رومـانی )، عضـو هیئـت مرکز آموزش و تح مـی موسسه بین المللی مطالعات سیستم ها ، عضو هیئت مدیره انجمـن بـین المللـی شبکه هاي اعصاب ، رئیس افتخاري اتحادیـه سیستم هاي فازي بیومدیکال (ژاپن) ، رئیس ،عضو هیئت مـی انستیتوي ملـی افتخاري اتحادیـه منطق و تکنولوژي فازي ( اسپانیـا ) آمریکـا) –انفورماتیک توکیو و عضو هیئت مدیره انستیتوي سیستمـهاي دانا ( ایلـی نـوي ،بـه مناسـبت 1965است ، پرفسور لطفـی زاده قبـل از کشـف مجموعـه فـازي درون سـال تحقیقات بنیـادي خویش درباره تئوري سیستم ها درون سطح جهانی شناخته شده بـود . وي بـه چـاپ رسـید بـه تعمـیم »فیزیک عملـی « درون ژورنال 1950اله اي کـه در سال طی مق پرداخت کـه بعدها این تئوري کاربردهاي فراوانـی درون طراحـی هـاي wienerتئوري ــال ــود درون س ــدا نم ــه پی ــازینی 1952حافظ ــاري راق ــا همک ــی زاده ب ragazzini، لطف تم هاي داده بـه کار گرفت کـه درون طراحـی را براي تجزیـه وتحلیل سیس zترانسفورماسیون پرفسـور 1963سیستم هاي کنترل و هاي دیجیتال کاربرد گسترده اي یـافتند. درون سال فضـا درون سیسـتم –کتابی درباره تئوري حالـت desoerلطفی زاده بـه اتفاق چارلز دوسور لـوم و مـهندسـی هاي خطی نوشت . انتشار این کتاب بـه عنوان حادثه بنیـادي درون تـاریخ ع کنترل و تجزیـه و تحلیل سیستم ها بـه شمار مـی رود و امروزه این کتاب بـه عنوان ابـزاري استاندارد درون تجزیـه و تحلیل سیستمـها ، از روبوت هاي صنعتی که تا سیستم هـاي هـدایت و کنترل فضایی ، بـه طور وسیع مورد استفاده قرار مـیگیرد . بـه چاپ رسید ، 1965باره مجموعه فازي کـه در سال مقاله کالسیک پرفسور لطفی زاده درون سرآغاز جهتی نوین درون علوم و مـهندسی سیستم و کامپیوتر بود . بعد از آن پرفسور لطفی طی یـک 1973زاده بـه پژوهشـهاي خود درون زمـینـه مجموعه فازي ادامـه داد که تا آنکه درون سال و تحلیـل سیسـتمـهاي شرحی بردیـدي نـو درتجزیـه « مقاله کالسیک دیگر تحت عنوان دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 238 @ مفهوم استفاده از متغیرهاي زبانی را درون سیسـتم هـاي » پیچیده و فرایندهاي تصمـیم گیري حافظه و کنترل مطرح کرد. این مقاله اساس تکنولوژي کنترل بر مبناي منطق فـازي اسـت کـه در آینده اثرات عمـیق درون طراحی سیستم هاي کنتـرل هوشـیـار خواهـد داشـت. گرچـه کاربردي خیلی وسیع تر از منطق متداول دارد ولی پرفسور لطفـی زاده معتقـد منطق فازي کارهاي زیـادي هسـت کـه « هست که منطق فازي اکسیر و نوشدارو نیست . وي مـی گوید انسان مـی تواند بـه آسانی انجام دهد درون حالی کـه کامپیوترها و سیسـتمـهاي منطقـی فـازي » قادر بـه انجام آنـها نیستند : منابع ماهنامـه شبکه www.hupaa.com www.ugrad.colorado.edu www.ieee.blogfa.com اجه نصیر طوسی کتاب : تفکر فازي ، بارت کاسکو ، انتشارات : دانشگاه خو بهـره وري –مرکز مطالعات مدیریت و علم مدیریت فازي –دکتر عادل از حجت فرجی 1381چاپ اول –ایران ترجمـه : علی غفاري ، عادل مقصود پور ، علیرضا پورممتاز ، -بارت کاسکو –تفکر فازي جمشید قسیمـی . . دوم سال 1380چاپ –ناشر: دانشگاه صنعتی نصیر الدین طوسی همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 239 @ سالمتی الکترونیک 2، بهزاد مـیالنی 1تکتم مسیبی نویسندگان : چکیده وسـپس اهـ آن ونقـش e-healthدر این مقاله ابتدا بـه بررسی از سالمتی الکترونیـک e-health درون استان و جایگاهict و سـپس درون رفع مشکالت پزشکان استان اشاره مـیکند بین بردن این چالشـها درون سالمت الکترونیکی جامعه باز گو مـیکند. روش مناسبی براي از و بطور کلی سعی برآن هست که اطالعاتی کـه بیـان مـیشود بتواند ما را درون مسیري قرار دهد کـه یک جامعه سالم درون ابعاد مختلف داشته باشیم. پزشکی ، بررسی سیستماتیک ، ، سالمت الکترونیک ، انفورماتیک :کلمات کلیدي پزشکی از راه دور دانشجوي رشته کامپیوتر ١ ریـاست آموزشکده فنی و حرفه اي سما ٢ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 240 @ دمـهقم بود کـه به کلیـه مسائل مشترك بـین مـیالدى یک کلمـه عمومى 90در دههE-Health واژه بخش صنعت و تجـارت شد. این کلمـه درون ابتدا بیشتر توسط اطالق مى پزشکى , کامپیوتر کـه د. درون آن زمان، تمـام خـدماتى و کاربرد علمى آن کم بو گرفت مورد استفاده قرار مى گرفـت. مـثالً دهد، درون این حوزه قرار مـى توانست ارائه مى اینترنت براى سالمت جامعه سوى مسئولین بهداشت عمومـی و تالشى مشترك از بـه عنوان e-Healthاز Intel شرکت نیـاي د درون کند. موجود یـاد مى با هدف بـه نمایش درآوردن فواید نوین هاى صنایع فناورى آغاز مـی شوند مانند: eهایی کـه با پیشوند الکترونیک واژه e-commerce,e-government,e-working وe-health ـ تنـها بـه معنـی الکترون eد توجه داشت کـه یمعانی خاص خود را دارند. ولی با سـت. یک نی e-health مفهوم د.ینامسالمت الکترونیک براي سهولت وان مـی ت راhealth ) تندرسـتی عبارتست از رفاه کامل جسمـی، (WHO)سازمان بهداشت جهانی طبق تعریف سالمت) – شوند. بیماري معلولیت سالمت محسوب نمـی روانی و اجتماعی و صرف نداشتن HEALTH-Eتعریف E-Health پزشکى، بهداشت عمـومى هاى اطالعات یک حوزه برآمده از اشتراك بخش آن بـه خدمات بهداشتى یـا اطالعات پزشـکى بـه وسـیله مستقیمکه اشاره و تجارت هست گردنـد. درون یـک نگـاه شده و یـا تسـهیل مـى اینترنت و تکنولوژیـهاى وابسته بـه آن ارائه دهـد، ها را مورد نظر قـرار مـى تر، این حوزه نـه تنـها یک توسعه فنى درون این زمـینـه وسیع باالخره یـک تعهـد جهـانى بـراى بلکه درون پى ایجاد یک نگرش، یک شیوه جدید تفکر و از فناوري هـاى اى و جهانى با استفاده و درمانى درون سطح منطقه ارتقاى خدمات بهداشتى است. نوین اطالعاتى و ارتباطاتى همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 241 @ E-HEALTHاه درمـانى بـراىـب اطالعـات کنندگان خدمات بهداشـتى افزایش توانایى مصرف .1 )و ها ارستانپزشکان، متخصصین، بیم ( دهندگان ازخدمت ارائه دهنده خدمات بهداشتى درمانى ایجاد امکان تبادل اطالعات بین مراکز .2 بهداشتى درمانى بـا هـدف کنندگان خدمات امکان تبادل اطالعات بین مصرف ایجاد .3 سازى عمومى انتقال تجربیـات و فرهنگ انـه و اینترنـت هرچه بیشتر از رای از این تعریف، ایجاد یک محیط پویـا براى استفاده هدف محیط پدیدار شـده اسـت. شمارى از این جامعه است. امروزه فواید بى درون حوزه سالمت از توسعه و گسترش خدمات بهداشتى درمانى بدون استفاده این استفاده بـه نحوى هست که کامپیوتر و تکنولوژى غیرممکن شده است. درون توسعه استان گلستان E-HEALTHنقش مشکالت اساسی ؛ارتباط متقابل صحیح مردم و جامعه سرویس دهنده خدمات بهداشتی درمانی عدم • مردم ( بیمار و غیر بیمار) بـه وضعیت بهداشتی جامعه خود ناآگاه بوده و در زمانی کـه • مشکل خاصی براي آنـها پیش مـی آید نمـی توانند بطریق صحیح با آن برخورد کنند؛ • منطقه را درك نکرده و علی رغم جامعه پزشکی و پیراپزشکی نیـازهاي واقعی • توانند خدمات خود را بنحو احسـن درون زمـان و مکـان مـی توانائی و توانمندي بسیـار باال ن مناسب ارائه دهند. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 242 @ درون استان گلستان: e-healthچند نکته براي اجراي درون استان گلستان: e-healthسازي موارد اجرایی و قانونی پیـاده.1 عتماد شدن آنـهاقانونمند و قابل ا • صدور دستورالعملهاي اجرایی براي پزشکان و مراکز درمانی و بهداشتی و • همچنین سایر واحدهاي صنفی و صنعتی مرتبط با این امر • اندازي و نگهداري سیستمـهاي مرتبط تأمـین بودجۀ طراحی، راه • تبلیغات و بسترسازي مناسب • گلستان: درون استان e-healthنحوة اجرایی آغاز پروسۀ .2 بایست مردم و جامعۀ استان را بـه عنوان محور همۀ امور قرار داد مـی • توان هاي اضافی را از مخارج دولت و ملت درون نظر گرفت مـی کاهش بار مالی و هزینـه • ها و هدر رفتن منابع جلوگیري نمود. از دوباره کاري -Eسـتفاده از سازي جهت آماده کـردن مـردم بـراي ا کارهاي اجرایی و فرهنگ راه.3 HEALTH آموزش همگانی درون مراکز عمومـی مانند دانشگاهها و مدارس • آوري استان. اندازي پارك فن راه • علمـی و فنی و اعالم ،آموزش اینترنت و کاربرد آن درب اطالعات عمومـی • هاي مرتبط با این امر از طریق صدا و سیماي استان اندازي سایت راه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 243 @ : e-healthچشم اندازهاي مثبت توان یک ارتباط متقابل و فعال بین سه گروه مردم، نـهادهاي و جامعه پزشکی برقـرار .مـی1 .کرد مورد درون اختیـار خانواده ها و جوانـان توان کلیـه اطالعات الزم را بدون پرده پوشی بی مـی.2 .قرار داد استان: اطالع رسانی بـه عامـه مردم درون چندین مثال: ایدز • ستگاه گوارش سرطانـهاي د • تاالسمـی • حوادث و بالیـاي طبیعی • و خارج از آن جامعه پزشکی تخصصی درون منطقه • درون رفع مشکالت پزشکان استان: ICTجایگاه .استفاده نماید ICTجامعه پزشکی منطقه مـیتواند درون زمـینـه هاي مختلف از ابزار با بیماران و متقاضیـان دیگر، onlineارتباط مستمر و ز طریق دانشگاه علوم پزشکی گلستان، بازآموزي ا حل مشکالت شغلی و صنفی ارتباط با سایر همکاران و دنیـاي پزشکی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 244 @ بـه شرح ذیل مورد بررسی قرار مـیگیرد: E-HEALTHکاربرد تحلیـل و توانـایى انجـام حجـم کارآیى :خصوصیـاتى مانند حافظه، سرعت درون پردازش و اسـتفاده از یریت خدمات بهداشـتى درمـانى بـا شده هست که مد زیـادى از عملیـات باعث سـازى و توسـعه و پیشـرفت بـردارد. بـراى تصـمـیم هـاى بزرگـى درون راه رایـانـه، قـدم گیرى درون عرصه ارائه خدمات سالمتى اصل اول تصمـیم مورد بیمارى جدید کـه درگذشته زمـان زیـادى را بـه اطالعات مناسب است. گزارش یک رود. بنـابراین فورى و آنى بـه شمار مى بـه عنوان یک اقدامداد، امروزه اختصاص مى خود بتوانند صدمات جانى و مالى زیـادى بر جوامع بگذارنـد، هاى جدید، قبل از اینکه بیمارى ها درون فضاى دالیل افزایش کارآیى، کاهش هزینـه قابل مـهار و کنترل خواهند بود. یکى از مـداخالت تشخیصـى و درمـانى رد،دیجیتال است. براى تشخیص یک بیمارى درون یک ف بـه هـر حـال از طریـق اسـت. شود کـه گاهى از اوقات تکرارى نیـز مى متعددى پیشنـهاد با بیمار، با ارائه عالیم و توان درون ابتداى مواجهه الکترونیک مناسب، مى برقرارى ارتباطات بار تصمـیم ، یک بـه گروهى از متخصصین هاى بیمارى نشانـه حافظـه رایـانـه باعـث ات سالمتى: خصوصـیت ثبـت و نگهـدارى درون کیفیت خدم افزایش پـذیر امکـان کنندگان خدمات بهداشتى درمانى بـه سـهولت ارائه شود کـه مقایسه بین مى باشد. زمانى کـه این مقایسه صورت پذیرفت، جریـان مشتریـان خدمات بـه سـمتى هـدایت پـر براى مراجعه بـه مراکـز دهى باشد. نوبت شود کـه خدمات با کیفیت باالترى همراه مى و امکـان بحـث و بررسـى بـرروى ازدحام، اعالم نتایج آزمایشـگاهى از طریـق اینترنـت هاى واقعـى تشخیصى مثال هاى طریق بـه اشتراك گذاردن نتایج آزمون هاى درمانى از راه قه سیستم، چون ساب رایـانـه درون کیفیت ارائه خدمات سالمتى است. درون این از تاثیر استفاده از است،اقدامات تشخیصى و درمانى بـه صورت راحت و سالمتى بیمار بـه راحتى دردسترس شود وضعیت فرد پیشنـهاد مى متناسب با همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 245 @ بایسـت مبتنـى بـر مسـتندات مى e-Health محیط مبتنى بر مدارك : مداخالت درون گـردد، تشخیصى خاصى پیشنـهاد مى صورت پذیرد بـه این معنى کـه اگر براى بیمار روش بینى یک روش همچنین پیش هاى علمى روز مطابقت داشته باشد. با یـافته این روش حتما آخرین اطالعات و دانش روز پزشکى مـیسر خواهد شد با اسـتفاده از درمانى نیز براساس بین پزشک و بیمار، قابل حل خواهد این امکانات، بسیـارى از اختالف نظرهاى پیش آمده نماید. مى نیـاز و پیگیرى از طریق مراجع قضایى بى مراجعه بود و مردم را از پزشکى و دردسترس قراراطالعات و دانش پایـه و مورد نیـاز توانمندسازى : بـه وسیله هاى جدیـدى بـه براى عموم مردم و بیماران، راه هاى اطالعاتى بهداشتى از طریق شبکه اى کـه اطالعات صحیح جامعهشود. مردم مى درون جامعه ایجاد محور –سمت درمان بیمار شـوند. درون کمتـر دچـار بیمـارى مـى و کافى را نسبت بـه مراقبت از سالمت خود دارنـد، زمان بـه چـه نـوع متخصـص دانند کـه در چه بیمارى نیز آنـها بـه خوبى مى صورت ابتال بـه نـها بیمارى آ از مراجعات مکرر آنـها بـه مراکز غیرمرتبط بـه نوع حتما رجوع کرد. بدین ترتیب افـراد بـراى کنـار آمـدن بـا عـوارض بیمـارى خـود، شود. همچنـین ایـن پیشگیرى مى اند درون جریـان کرده رسانى دریـافت هاى اطالع شبکه هاى مورد نیـاز و به روز را از آزمون 33انجام شـد و بسیج همگانى واکسیناسیون سرخرخجه کـه سال گذشته درون کشور درون رسانى پزشـکى، تـاثیر فراوانـى از یک سایت اطالع دهمـیلیون نفر واک شدند، استفا اطالعات صحیح و بهنگام توانست جلب مشارکت جوانان برجاى گذاشت. همچنین ارائه کـه درون بحـث مـورد درون ایـن زمـینـه جلـوگیرى کنـد. طبیعـى اسـت بى از انتشار شایعات ز اصول اولیـه بـه مخاطب و کاربرد زبان مناسب، ا سازى، توجه بـه سطح اطالعات توانمند . رود مى شمار باعـث e-Health تامـین عـدالت درون اسـتفاده از خـدمات افزایش دسترسى بـه خدمات :و کنندگان آن درون هر نقطه از سالمتى را از تامـین هاى شود کـه افراد خدمات و سرویس مى دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 246 @ تـا هـاى سـاده و ابتـدایى توانـد از مشـاوره مـى دنیـا بتوانند دریـافت نمایند. این خدمات درمانى خاص و ترکیبات دارویى متفاوت را شامل هاى ترى مانند روش مداخالت پیچیده ترین مرکز درمـانى بـه محـل نزدیک اش، بـه این ترتیب فردى کـه تنـها محل مراجعه شود. درون یـک گسـتره بوده اسـت، امـروزه قـادر بـه اسـتفاده از خـدمات سـالمتى اش زندگى ترین نقاط کشـور، دسترسـى مناسـب بـه دورافتاده رجغرافیـایى وسیع است. افرادى کـه د -e جالب از فواید کـاربرد . یک نمونـه بسیـار خدمات را یک آرزوى بزرگ براى خود مى Health بود این بیمارى درس زیـادى درون این زمـینـه بـه ما داد.ین درون خصوص بیمارى سارز ها شد. نخستین مارىدر حوزه کنترل بی e-Health بیمارى باعث کاربرد جالب توجهى از المللى، بـه صورت فورى و بـدون بین استفاده، گزارش موارد هر بیمارى با قابلیت انتشار بیمارى سـارز اسـت، تمـام کشـورها موظـف اى کـه مختص پوشى بود. درون قطعنامـه پرده کنند و اطالعات مورد نیـاز کـه موارد بیمارى را بـه صورت فورى و شفاف گزارش اند شده المللـى بیمـارى کمـک بین تواند بـه پیشگیرى از انتشار کـه مى هانى بهداشت راسازمان ج کند فراهم نمایند. هـاى هشـدار و واکـنش نسـبت بـه نظام صراحت تائید شده هست که تقویت فراگیر بـه جهت دفاع از امنیت سالمت عمومى نـه تنـها علیـه هاى ناگهانى، تنـها راه منطقى گیرى همـه هـا است.اسـتفاده دوم ایـن بـود کـه بیمارى ام تهدیدهاى آتى ناشى ازبلکه علیـه تم سارز هشدارهاى جهانى بـه موقع بـه ویـژه زمـانى کـه توسـط ارتباطـات الکترونیکـى تقویـت تواند با افزایش آگاهى و آمادگى جامعه بشرى درون حد مناسـب، از مى گردد، بـه خوبى مى ک همـه گیرى ناگهـانى کـامالً جـدى نوظهور و واگیر بـه ی تبدیل موارد وارده یک عفونت هـاى المللـى از طریـق شـبکه پیشگیرى بـه عمل آورد. اسـتفاده سـوم بـا همکـارى بـین متخصصـان بخـش درون این بیمارى، بهترین دانشـمندان، پزشـکان و الکترونیک فراهم شد. گسترده الکترونیک با یکدیگر همکارى نمـوده و سالمت عمومى توانستند با کمک شبکه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 247 @ امروزه سعى برآن هست که از تمـام ت پایـه عملى اقدامات کنترلى را فراهم سازند.سرع بـه هـا اسـتفاده شـود و در براى پیشگیرى و مبارزه با انواع بیمـارى e-Health خصوصیـات اسـتفاده از مـیلیون مورد مرگ درون سال نیـاز بـه 3قرار دارد کـه با ها ایدز راس این بیمارى است. را دارا e-Health هاى تمام ظرفیت E-HEALTHاه اصلی سایتهاي :هاي اطالعاتی مصرف کنندگان .سرویس1 باشند. العاده مستند مـی بسیـار پرمصرف و فوق e-healthهاي ازجمله سایت • دهند. ها گروه خاصی از مردم را تحت پوشش خود قرار مـی برخی از این سایت • اند. راه اندازي شدهسرطان انجمن هاي غیرانتفاعی مانند برخی توسط سازمان • نمایند کـه بخشی از مأموریت سازمانی آنـان هاي دولتی اطالعاتی را تأمـین مـی آژانس • است. :هاي تجویز و فروش دارو سایت. 2 .به افزایش هست رو آنـهاتعداد • اي دارویـی بزرگـی همچـون هـاي زنجیـره هـا وابسـته بـه فروشـگاه برخی از این سایت drugstore.com باشند مـی. :.مشاورة پزشکی و تشخیص3 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 248 @ ، شامل تشخیص »مشاورة پزشکی«هایی کـه پزشکی حقیقی یـا بـه عبارتی تعداد سایت • و نوشتن دهند، درون حال رشد است. نسخۀ دارو و طراحی درمان انجام مـی شـوند ولـی اگـر منجـر بـه تشـخیص سؤاالت ساده معموالً بـه رایگان پاسخ داده مـی • ود، هزینـه خواهد داشت.پزشکی و درمان ش شود. هر سرویسی نیز توسط بیمـه پوشش داده نمـی • تواند موجب تجویز داروهایی مـی پزشکبین بیمار و onlineمشاورة پزشکی رسمـی • شود بدون این قبیل امور نیـاز بـه مجوزهاي ویـژة پزشـکی .در رویی صورت پذیرد آنکه مالقات رو دارند. :.سرویس بهداشتی قراردادي4 اي یـا کارفرمـایی بـراي ها را بعد از قراردادي با یک برنامۀ بیمـه سایت این سرویس • نماید. پوشش افراد ارائه مـی کند کـه مرتبط با برنامۀ بیمـه و مزایـاي آن سایت مذکور محتویـات خاصی را فراهم مـی • باشد. تر نیز باشد. این نوع سایت ممکن هست داراي محتواي اختصاصی • بیشتر اوقات از یک صفحه نمایش کنترل شونده با رمزعبور اسـتفاده ها درون این سایت • .کنند مـی :هاي پشتیبان تجارت بهداشتی .سرویس5 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 249 @ هاي تجاري متخصصین بهداشتی براي ارائۀ سرویس e-healthهاي بسیـاري از سایت • اند. هاي بهداشتی طراحی شده هاي مراقبت و سازمان صین بهداشت را بـه ماننـد یـک محتـواي بانـک ها متخص بسیـاري از این قبیل سایت • اطالعاتی بزرگ یـاري مـی دهند. • هاي بهداشتی قدیم استوار بـه دفتر کار پزشک، هدف اصلی این سایت تبدیل سرویس • هاي استوار بر وب است. بـه سرویس :هاي پشتیبانی .گروه6 هاي ن و خانوادهسایتها نوعی محیط مباحثۀ مجازي براي ابراز نظر مردم، بیماران یدرا • آنان کـه مبتال بـه نوعی اختالل بهداشتی هستند، بطور دوطرفه وجود دارد، و ایـن امـر اند از این موارد استفاده که تا سایر افرادي کـه درگیر مشکل مشابهی شده شود موجب مـی نمایند. باشند. هاي پشتیبانی معموالً مجانی بوده و مردمـی مـی سایت گروه • جمع بندي عامـه مـردم و متخصصـین مربوطـه کـار يمناسب برا e-healthمودن سایت مشخص ن را ینقش مـهم یتوانند با انتشار چنین سایت ینیست. متخصصین بهداشت م يا چندان ساده نمایند.بسیـار مـهـم اسـت يباز یمردم با ابعاد مختلف سالمت یدر کمک بـه بیماران و آشنائ یمنـابع علمـ تهیـه راه از چنـدین راه مختلـف بخاطر داشته باشیم که، اینترنت تنـها یـک . باشد یم منابع دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 250 @ 1. www.ehealthnews.com 2. www.canadameds.com 3. www.takfab.ir 4. WWW. FloridaHealthState.COM 5. wwww.e-healthcare.com 6. www.drkoop.com همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 251 @ Firewall 1مائده پویـاگُهرنویسنده : کیده :چ درون روزگار نخستین پیدایش رایـانـه ها ، امنیـت رایـانـه تنـهـا درون امنیـت فیزیکـی آن خالصه مـی شد؛ یعنی براي ایمن سازي رایـانـه ها و اطالعات موجـود درون آنـهـا کـافی بـود د . ظهـور سیسـتم هـاي تجهیزات رایـانـه اي بـه طور فیزیکـی از خطـرات محافظـت شـون آورد . با گسـترش کـاربران اولین مسائل امنیتی را بـه بار (sharing time)اشتراك زمانی حرفه اي رایـانـه بروز خطرات احتمالی وارد بر رایـانـه ها هم بـه شدت گسـترش یـافـت . از این رو امنیت اطالعات شبکه اي و بسته هاي عبوري از اهمـیت فوق العاده اي برخـوردار شد . بـه طوري کـه دانشمندان را بـه آن واداشت کـه راه هاي دفاعی مناسب جهت مقابله با حمالت مـهاجمان را ابداع و از تمامـی جوانب مـورد بررسـی قـرار دهنـد . یکـی از ایـن سدهاي دفاعی درون مقابل خطرات احتمالی فایروال هست . درون واقع فایروال مانع از گسترش امن بـه فضاي ایمن یک شبکه مـی شـود . بـه عبـارتی دیگـر؛ خطرات موجود درون فضاي نا فایروال نوعی مکانیزم ایمن سازي هست که درون ساده ترین شـکل خـود ، نـوعی تصـدیق هویت و کنترل دسترسی بعدي را درون مورد بسته هاي عبوري انجام مـی دهـد . اصـطالح کـه بخـش هـاي فایروال ، درون معناي قدیمـی تر بـه قطعه اي سخت افزاري اطالق مـی شد دانشجوي رشته نرم افزار کامپیوتر ١ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 252 @ نامطلوب ترافیک شبکه را مسدود کرده بـه بخش هاي دیگر اجازه عبور دهد . البته فایروال مزایـا و معایبی هم دارد کـه در ادامـه بـه آن اشاره شده هست . مقدمـه : پیدایش رایـانـه و مفاهیم همپاي آن ، عرصه هاي جدیدي را درون زندگی انسان گشود یتی نوینی را بـه همراه آورد . افزون بر اینکه رایـانـه و پدیده هاي کـه دغدغه ها و مفاهیم امن همراه آن خود بـه عنوان دارایی هایی ارزشمند، نیـازمنـد امنیتنـد ، مفـاهیم جدیـدي کـه از پیدایش رایـانـه ها ناشی مـی شود نیز فضاي جدیدي را بـه وجود مـی آورد کـه در این فضـا ، شوند کـه امنیت درون مورد آنـها نیز معنا دارد . بدین موجودات و دارایی هاي نوینی ظاهر مـی ترتیب هم فضاي حاصل از پیدایش پدیده ها و مفاهیم رایـانـه اي ، مسائل امنیتی مـهمـی را بـه همراه دارد و هم خود رایـانـه ها و تجهیزات و منابع آنـها مورد توجه امنیت هستند . مثالً ریـابی شبکه ، همانند دیگـر منـابع درون اختیـار کابلها ، ایستگاهها و تجهیزات هدایت و مسی انسان ، بـه امنیت نیـاز دارند . از طرفی پدیده هایی همچون نامۀ الکترونیکی ، فایل ، پایگاه داده ها و ... نیز مفاهیم نوینی هستند کـه در سپهر فضاي رایـانـه اي آفریده شده اند و ایمنی وجه هست . آنـها نیز همانند دیگر دارایی هاي بشر مورد ت برخی از مـهمترین مشکالت ایمنی کـه به پیدایش رایـانـه هـا تشـدید شـده ، یـا بـه وجود آمده اند عبارتند از : اطالعات درون فضاي رایـانـه اي بـه دلیـل انباشتگی اطالعات و سهولت دسترسی :* عدم نیـاز بـه رسانـه هاي فیزیکی ، درون حجم هاي بسیـار باالیی وجود دارد و نگهـداري مـی شود . این موضوع موجب مـی شود که تا دسترسی بـه اطالعات بـه نحـو آسـان تـري ممکـن گردد و حفاظت از آن دشوار تر شود . مثالً براي دسترسی بـه یک پرونده درون سیستم هـاي سرکشـی -احتماالً دور از هـم –سنتی ، ممکن هست فرد مجبور باشد بـه چندین محل همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 253 @ ها برساند و مدت زمان بسیـاري را صـرف جسـتجو کند خود را بـه محل نگهداري پرونده درون پرونده ها نماید. حال آنکه درون فضاي رایـانـه اي ، بدون نیـاز بـه صرف وقت و هزینـه زیـاد ، مـی توان همزمان انبوهی از اطالعات را جستجو کرد و به اطالعـات مـورد نظـر دسـت یـافت . و عملیـات حالت فیزیکـی درون فضاي رایـانـه اي از آنجا کـه رفتارها احراز هویت :* ندارد براي شناسایی افراد نمـی توان بـه سادگی عمل کرد . درون فضاي فیزیکی ، مثالً با قرار پرونده ها درون یک اتاق و گماردن یک نگهبان مـی توان وظیفه شناسـایی افـراد را بـه شناسایی شکل قابل قبولی انجام داد ، زیرا دسترسی بـه اطالعات مستلزم حضور فیزیکی و از سوي نگهبان هست . اما درون فضاي رایـانـه اي عملیـات دسترسی ، بدون سر و صدا و ساده قابل انجام هست و بـه دلیل عدم حضور فیزیکی ، شناسایی افراد بسـیـار دشـوارتر خواهـد بود. درون سیستم هاي سنتی ، کپی اطالعات بـه سـادگی قابـل تکثیر اطالعات :* این مشکل درون فضـاي رایـانـه بـه امکانات یـا وقت گذاري فراوانی دارد ؛انجام نیست و نیـاز اي بـه هیچ وجه وجود ندارد . درون جهان واقع ، مخدوش شدن صحت موضوعی هست که معمـوالً بـه صحت : * سادگی قابل کشف هست . نامـه اي کـه در آن دست شده باشد ، اسکناس جعلی و یـا اشد ؛ درون اغلب موارد بـه سادگی قابل کشـف هسـتند و سندي کـه بخشی از آن جدا شده ب پنـهان خدشـه بـه صحت ، تالش فراوانی را مـی طلبد . اما درون فضـاي رایـانـه اي ، بـه دلیل الکترونیکی بودن داده ها ، حذف ، دست بردن و افزودن بـه اطالعـات بسـیـار سـاده هست و امکان تشخیص آن راه حل هاي دشواري دارد . از آنجا کـه در سیستم هاي فیزیکی ، کارکرد سیسـتم بـه عناصـر ر افتادن :از کا* فیزیکی بستگی دارد ، از کار انداختن این سیستم ها نیز مستلزم تالش و دسترسی فیزیکی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 254 @ بـه سیستم هست و بـه ندرت چنین اتفاقی رخ مـی دهد . اما سیستم هـاي رایـانـه اي ، اکثـراً هستند کـه از راه دور و بدون دسترسی فیزیکی مـیز قابل داراي اجزاي نرم افزاري و منطقی تغییر و کنترل هست . از این رو از کار انداختن سیستم هاي رایـانـه اي آسان تر هست . یکی از مشکالتی کـه در سیستم هـاي رایـانـه اي نمـود بسـیـار اسب هاي تروا : * اهراً مفید مـی تـوان بخـش بیشتري دارد ، عملیـات پنـهانی هست . مثالً درون دل یک برنامـه ظ هایی را قرار داد کـه به طور پنـهانی عملیـاتی را درون سیستم انجام دهد و مثالً بخش هـایی از اطالعات را درون جاي دیگري کپی کند . موجوداتی کـه در سیستم بـه رفتارهـاي مخفیـانـه و نامطلوب دست مـی زنند ، اسب تروا مـی نامند . مشکل اسب هاي تـروا درون سیسـتم هـاي سنتی بسیـار کمتر بـه وجود مـی آید و جلوگیري از آن ساده تر هست . فایروال : ) درون لغـت بــه معنـی دیــواري از آتـش اســت کـه بــراي (firewallژه فـایروال وا ) . از همـین رو هست که درون فارسـی گـاه آن را 1جلوگیري از گسترش آتش ساخته شود ( تـش درون حقیقـت مکـانیزمـی بـراي حفاظـت دیوار آتش یـا حفاظ ترجمـه کرده اند. دیوار آ ساختمان درون برابر آتش سوزي هست ؛ هرگاه بخشی از ساختمان آتش بگیرد ، ایـن دیـوار مانع از آن مـی شود کـه آتش بـه بخشـهاي دیگر نفوذ یـابد . درون سپهر مفاهیم امنیـت شـبکه ، از گسـترش اصالح فایروال مفهومـی برگرفته از همان معناي عـادي دارد . فـایروال مـانع خطرات موجود درون فضاي ناامن بـه فضاي ایمن یک شبکه مـی شـود . درون واقـع ؛ فـایروال نوعی مکانیزم ایمن سازي هست که درون ساده ترین شکل خود ، نـوعی تصـدیق هویـت و کنترل دسترسی بعدي را درون مورد بسته هاي عبوري انجـام مـی دهـد . تصـدیق هویـت ، وجود درون بسته انجام مـی شود و به تبع آن ، با استفاده از نتیجه غالباً با استفاده از اطالعات م این تصدیق هویت بـه بسته اجازه عبور داده شده ، یـا از عبور آن ممانعت بـه عمل مـی آید . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 255 @ مکانیزم تصدیق هویت درون یک فایروال ، بـه سیـاست کنترل دسترسی تعیـین شـده بسـتگی policy)وال را گـاه سیـاسـت فـایروال دارد . ضوابط کنترل دسترسی درون مورد یـک فـایر firewall) مـی خوانند . درون واقع ؛ گشایش و یـا انسداد راه عبور بر روي ترافیک گذرنده از شبکه حتما بر اساس قوانین تعریف شده اي انجام شود و فایروال حتما آگاهی داشته باشـد د . این قوانین درون غالـب کـه به چه چیز اجازه عبور بدهد و چه چیزهایی را از عبور باز دار سیـاست فایروال از سوي مدیران سیستم تهیـه و براي فایروال تعریف مـی شود . اصطالح فایروال ، درون معناي قدیمـی تر بـه قطعه اي سخت افزاري اطالق مـی شـد کـه بخش هاي نامطلوب ترافیک شبکه را مسدود کرده بـه بخش هـاي دیگـر اجـازه عبـور هاي اولیـه ، همان مسیریـاب هاي کرانـه اي یک شبکه بودند کـه درون دهد . درون واقع فایروال انجام وظیفه خود هوشمندانـه تر عمل مـی د و به جـاي آنکـه تنـهـا بـر اسـاس آدرس ، بسته ها را ارسال کنند ، درون عبور بسته دقت هاي بیشتري اعمال مـی د . مقصد بلـوین و همان اسـت ، لـذا تعریفـی کـه کارکرد اصلی فایروال هاي امروزي نیز کماکان مـیالدي براي فایروال ارائه کرده 1994در سال –از صاحب نظران این حوزه – چزویگ ) کامکان معتبر بـه نظر مـی رسد . آنـها فایروال را یک گره مشترك ما بین دو شبکه 2اند ، ( ؛ بـا اسـتفاده از آن دانستند کـه واجد ویژگی هاي زیر باشد : تمام ترافیک از آن عبور کند تمام ترافیک قابل کنترل و نظارت باشد ؛ و تمام ترافیک عبوري از آن ثبت شود . بـه نظر مـی رسد ، ویژگی آخر چنـدان ضـروري نباشـد ، زیـرا عمـالً بسـیـاري از فایروال ها تمام ترافیک عبوري را ثبت نمـی کند ؛ هرچند ممکن اسـت درون صـورت لـزوم مثالً براي مقاصد آماري –اشته باشند . بـه هر حال اگر درون شرایطی قابلیت چنین کاري را د بـه ثبت ترافیک یک شبکه نیـاز افتد ، بهترین کاندیدا براي مجري چنین کـاري فـایروال – ) درون تعریف پیشنـهادي کمسیون مـهندسی 7است ، زیرا تمام ترافیک از آن عبور مـی کند . ( ) : فایروال عبارت هست از یک دروازة 3شده هست (اینترنت نیز ، مسئلۀ ثبت ترافیک ذکر ن دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 256 @ (gateway) کـه شبکه داخلـی –شبکه اي کـه ارتباطات داده اي یکی از شبکه ها –مـیان را محدود مـی کند و بـه ایـن ترتیـب منـابع سیسـتمـی آن شـبکه را از –خوانده مـی شود ند . درون مجموع حفظ مـی ک –که شبکه خارجی نامـیده مـی شود –تهدیدات دیگر شبکه ها بـه نظر مـی رسد کـه ویژگی ثبت ترافیک لزوماً از ضروریـات یک فایروال نیست . ) : فنـاوري فـایروال مجموعـۀ سـاز و 9تعریفی فرمال تر از فایروال چنین هست ( Dکـه از حـوزه شـبکه اي – Tرا بر ترافیـک Pکارهایی هست مـی تواند سیـاست امنیتی عبـارت اسـت از Tاعمال کند. درون این تعریف ، ترافیـک –خارج یـا بـه آن وارد مـی شود کـه بـه صـورت زوج مرتـب هـاي (traffic unit)مجموعـه اي از واحـدهاي ترافیکـی t = (c,d) ، هستند . درون این زوج هاc نماینده اطالعات کنترلی وd نماینده داده هاي این ممکن هست تهی باشند . –اما نـه هر دو – dو cواحد هست ؛ هر یک از فایروال ممکن هست در غالب یک دستگاه سخت افـزاري ، یـک نـرم افـزار و یـا ترکیبی از نرم افزار و سخت افزار ظاهر شود ؛ ممکن هست فایروال تنـهـا یـک مسـیریـاب معمولی ، یک رایـانـه مـیزان و یـا ترکیبی از آنـها باشد . حتی ممکن هست یـک فـایروال بـه ده و روي مجموعه اي از رایـانـه هـا پیـاده سـازي شـود . درون هـر حـال ، صورت توزیع ش وظیفه این تشکیـالت آن هست که مـهاجمان و مزاحمان را از دسترسی بـه سیستم باز دارد و و حتی این دسترسی هـا را –در عین حال ، دسترسی هاي مجاز بـه سیستم را آزاد گذارد ، IPج اینترنت ، بـه خصـوص نسـخه کنـونی . از آنجا کـه پروتکل هاي رای -تسهیل کند بدون مدنظر قرار نیـازها و انتظارات امنیتی طراحی شده اند ، الزم هست شـبکه هـا و مورد حفاظت قـرار گیرنـد . درون سیستمـهاي مختلف بـه وسیله مکانیزم هاي اضافی امنیتی ، بدون درون نظر گرفتن واقع استفاده از فایروال یک نوعی وصله زدن لباسی هست که دیگران ابعاد ایمنی بر تن شبکه دوخته اند . سیستم بدون فایروال ، هماننـد قلعـه اي بـی نگهبـان هست که کامالً درون معرض دستبرد قرار دارد و به راحتی مـی تواند مورد حمله قرار گیـرد . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 257 @ ه بـر عـالو ؛ مسئلۀ کنترل عبور و مرور ، تنـها درون مورد ورودگاه هاي سیستم مطرح نیسـت کنترل ترافیک وارد شونده ، یک فایروال احتماالً بر ترافیک خروجی شبکه نیز نظارت دارد ؛ کنترل درون مسیر خروجی مـی تواند بـه بهبود کل روند امنیت درون شبکه کمک کند ؛ مثالً درون یک سایت حساس امنیتی کـه حاوي اطالعات فوق العـاده محرمانـه اسـت ، مـی تـوان از کوك داده اي جلوگیري کرد تای نتواند از طریق اتصال بـه شـبکه خروج بسته هاي مش اطالعات را از سایت خارج کند. تشکیـالت فایروال معموالً درون خارجی ترین مرزهاي شبکه نشانده مـی شود که تا عمل حفاظت درون برابر محیط خارج را بر عهده گیرد و به همـین دلیل هست که امـروزه ، بحـث TCP/IPعمدتاً حول محور اتصال بـه اینترنت و پشـتواره پروتکلـی هاي اصلی فایروال ، دور مـی زند . با این حال ، ممکن هست که درون شبکه هـاي محلـی نیـز ، بـراي محافظـت بخش هاي حساس تر ، فایروال هاي محلی بـه کار گرفته شود کـه حتی از نوع سازگار بـا نباشد . TCP/IPپروتکل مزایـا و معایب فایروال : کاربرد فایروال براي ارتباط یک شبکه با بیرون ، مزایـاي امنیتی و مدیریتی فراوانی آ ورد ، مـی توان سرویس هـاي دارد . افزون بر حفاظتی کـه فایروال براي شبکه فراهم مـی امنیتی دیگري را بـه طور متمرکز با استفاده از آن درون شبکه بـه کار گرفـت . ایـن تمرکـز از عمال سیـاست هاي امنیتی درون یک شبکه اهمـیت فراوانی دارد ؛ مثالً اگر درون نظر مدیریتی و ا براي ارتبـاط بـا مـیـزان telnetشبکه اي ضوابط امنیتی ایجاب کند کـه استفاده از سرویس هاي خارج از شبکه ممنوع شود ، بـه جاي مسدود پورت مربوطه درون تک تک مـیزبان افزون بر آن کـه در سطح رایـانـه ر فایروال انجام داد ؛ها مـی توان این کار را بـه طور یکجا د هاي مـیزبان ، شاید نتوان بـه سادگی این سیـاست را اعمال کرد و بستن پورت مربوطه ، بـه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 258 @ منجر شود . با انجام تنظیمات درون –حتی درون داخل شبکه – telnetانسداد کامل سرویس بل اعمال هست .سطح فایروال این سیـاست امنیتی بـه طور دقیق تري قا درون مقابل ، مـهمترین نقص فایروال ها مـی توان کاهش کیفیـت سـرویس دانسـت . استفاده از فایروال بـه دلیل بار پردازشی کـه بر مرز سیستم تحمـیل مـی کند ، موجب انـدکی افت درون کارایی سیستم خواهد شد . این موضوع بـه خصـوص درون مـواردي کـه فـایروال باشد ، مشـهودتر هست . همچنین فایروال ها از حفاظت درون مقابل ماهیت نرم افزاري داشته حمالتی کـه از داخل شبکه انجام مـی شود ، عاجزند . درون مجموع بایـد توجـه داشـت کـه حفاظت از طریق فایروال بـه تنـهایی کـافی نیسـت و هنـوز هـم بایـد تـدبیرهاي بیشـتري ایروال تحت حفاظت قرار دارد و اندیشیده شود . مثالً فرض کنید شبکه اي کامالً با یک ف سیـاست هاي امنیتی مناسب نیز براي فایروال تعریف شده هست . اگر رایـانـه هـاي مـیزبـان موجود درون این شبکه بتوانند از طریق مودم بـه طور جداگانـه با اینترنت اتصال برقرار کنند ، ر زد و وارد شـبکه ن مـی توان فـایروال را دو یک راه مـیان بر ایجاد مـی شود کـه از طریق آ اگر با سیـاست گذاري صحیح همراه باشد ، درون غالب شد . بـه هر حال استفاده از فایروال ، موارد بهبود امنیت شبکه را بـه همراه خواهد داشت . درون اینجا برخی از مـهمتـرین مزایـاي استفاده از فایروال را ذکر مـی کنیم : پروتکل هـا ، اگرچـه درون فضـاي : بسیـاري از مسدود سرویس هاي ناامن* درون یک شـبکه مفیـد و مطمـئن انـد ، امـا درون فضـاي آزاد اینترنـت مـی تواننـد مـورد سوءاستفاده قرار گیرند و مشکالت امنیتی فراوانی بـه بار آورند . با استفاده از فایروال مـی آنکـه توان عبور بسته هاي این پروتکل ها از نرز شبکه را مسدود کرد . ایـن کـار ضـمن استفاده از تسهیـالت این پروتکـل هـا را درون درون شـبکه آزاد مـی گـذارد ، از تسـهیـالت مخربی کـه ممکن هست در اجراي مـیان شبکه اي آنـها بروز یـابد جلوگیري مـی کنند . مـثالً پروتکل هاي مسیریـابی ، درون درون شبکه مفیدند ، اما اگـر شـبکه بـدون فـایروال باشـد ، همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 259 @ ون با ارسال پیـام هاي تغییر مسیر ، عملیـات مسیریـابی درون شبکه ممکن استی از بیر را دچار اختالل کند . درون این مثال با استفاده از فایروال مـی توان عبور بسته هاي مربوط بـه مسیریـابی را از مرز شبکه ممنوع کرد ؛ لذا نـهی مـی تواند از داخل شبکه چنـین حملـه ام دهد و نـه مـهاجمان بیرون از شبکه مـی توانند از این اي را درون مورد شبکه هاي دیگر انج راه درون شبکه اختالل ایجاد کنند . : یکـی دیگـر از مزایـاي فـایروال کنترل دسترسی بـه مـیزبان هـاي درون شـبکه * توانایی کنترل دسترسی نسبت بـه تک تک سیستم هـاي داخـل شـبکه اسـت . درون سـایت رد کـه دسترسی بـه کدام یک از رایـانـه هاي مـیزبان از فایروال مـی توان بـه طور دقیق تعیین ک بیرون شبکه مجاز هست بدین ترتیب ، مثالً مـی توان تنـها دسترسـی بـه سـرور نامـه هـاي درون صـورتی کـه نیـازي بـه –الکترونیک را باز گذاشت و از دسترسی بـه دیگر مـیزبان ها ظـت از سیسـتم هـاي جلوگیري کرد . این موضوع موجب محاف –ارتباط با شبکه نباشد خواهـد –که خطر حمله را بـه همـراه دارد –درون شبکه درون مقابل دسترسی هاي آزادانـه شد . : همان طور کـه گفتـه شـد ؛ بـه دلیـل موقعیـت رخدادنماها و اطالعات آماري* فایروال درون شبکه ، با ثبت ترافیک عبوري مـی توان اطالعـات آمـاري ارزشـمندي بدسـت عات مـی تواند هم بـراي بهبـود کیفیـت و هـم بـراي آگـاهی از خطـرات آورد . این اطال احتمالی درون کمـین شبکه مفید باشد . چون فایروال ها ناگذیرند براي اعمال سیـاست هـاي خاص اطالعات موجود درون بسته ها را بکاوند ، درون واقع نیمـی از راه ثبـت اطالعـات یـک نـها کافی هست آنچه مـی خواننـد را درون یـک بسته را رفته اند و براي تهیـه یک رخدادنما ، ت جا گردآوري کنند . : یکی از امکانـاتی کـه intrusion detection system)(سیستم تشخیص نفوذ* مـی تواند درون فایروال ادغام شود ، سیستم تشخیص نفوذ هست . گونـه خاصـی از سیسـتم دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 260 @ network-based)که سیستم هاي تشخیص نفوذ مبتنی بر شـبکه –هاي تشخیص نفوذ IDS) وظیفه خود را از طریق شنود ترافیک شبکه انجام مـی دهند و بـا –نامـیده مـی شوند بررسی ترافیک عبوري تعیین مـی کنند کـه آیـا حمله اي درون حال وقوع هست یـا خیـر . بـه دلیل نیـاز واحد سیستم هاي تشخیص نفوذ و فایروال بـه در اختیـار داشتن ترافیک شـبکه ، ها را درون هم ادغام کرد و در واقع سیستم تشخیص نفوذ را روي فایروال نشاند . مـی توان آن : هدف سرویس (virtual private network, VPN) شبکه خصوصی مجازي* VPN استفاده از اتصاالت عمومـی براي ایجاد یک شبکه خصوصی هست . فـرض کنیـد ، جـاد کنـیم . بـه جـاي ایجـاد بخواهیم مـیان تعدادي از کامپیوترهاي یک شرکت شـبکه ای اتصاالت مجزا مـی توان تمام کامپیوترها را جدا جدا بـه اینترنت وصل کرد که تا تک تک آنـها از آن طریق بـه طور غیر مستقیم بهم متصل گردند . این کـه ارتبـاط مـیـان ایـن کامپیوترهـا ـ ن تقلیدي از ارتباط کامپیوترهاي یک شبکه خصوصی واقعی باشد و همچنـین حفاظـا ای اسـت . ارائـه VPNارتباطات درون برابر فضاي باز و نـاامن اینترنـت ، بـر عهـده سـرویس یکی دیگر از کارهایی هست که از یک فایروال مدرن انتظار مـی رود . VPNسرویس : سـرویس (Network Address translation, NAT)ترجمـه آدرس شـبکه * NAT خروجی ، این امکان را براي شبکه با تغییر درون فیلدهاي آدرس بسته هاي ورودي و ، تعـداد (valid)واقعـی IPفراهم مـی کند که تا با درون اختیـار داشتن تعـداد معـدودي آدرس بسیـار بیشتري از مـیزبان هاي درون شبکه را بـه اینترنت متصل کند . اگرچه هدف اولیـه از ده بـه یـک ابداع این سرویس ، استفاده کارآمد تر از حوزه آدرس هاي اختصاص داده شـ شبکه بود ، اما امروزه از آن براي ایمن سازي شبکه ها نیز استفاده مـی شود . این سرویس بـه دلیل آنکه توان تغییر درون فیلدهاي آدرس را دارد ، موجب مـی شود که تا جزئیـات معمـاري و سیستم اختصاص آدرس هاي شبکه از دید ناظران بیرونی پوشیده بماند . عالوه بر این ، امکان ردگیري و کنترل یـک آدرس هـاص و واقعی ، IPل متغیر بودن آدرس هاي بـه دلی همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 261 @ ، NATرصد ترافیک مربوط بـه آن وجود ندارد . بهترین مکان براي نشاندن سرویس دروازه هاي خروجی سیستم ، یعنی همان فایروال هست ، زیرا درون درون شبکه ، احتیـاجی نـها براي ارتباطات با خارج از آن استفاده مـی شود . بـه استفاده از این سرویس نیست . وت : وظیفه اصلی (User-Level authentication)تصدیق هویت درون سطح کاربر* فایروال ها درون تصمـیم گیري براي ورود و خروج ترافیک ، خود بـه نوعی مفهـوم تصـدیق امروز افزون بـر را درون دل خود دارد . اما درون کاربردهاي جدید (authentication)هویت این سطح تصدیق هویت درون سطح کاربران نیز از فایروال انتظار مـی رود . تصدیق هویـت کـردن کـاربران را فـراهم آورد ، loginدر سطح کاربر بدین معنا هست که فایروال امکان بتواند تصمـیم بگیرد کـه کدام کاربران حق اتصال از خارج بـه سیستم را دارند . : وظیفه دروازبانی ، بـراي یـک شـبکه بـدیـهی تـرین ق العادهسرویس هاي فو* مسئولیتی هست که بر عهده یک فایروال قرار دارد . هدایت و ارتباط بـا اینترنـت و شـبکه هاي مختلف همسایـه از جملۀ همـین وظایف هست . اما با پیشـرفت و گسـترش فنـاوري کـه ها مطرح مـی شود کـه بـا هاي شبکه ، روز بـه روز ویژگی ها و امکانات جدیدي درون شب توجه بـه اینکه فایروال درون حساس ترین نقطه شبکه مقیم هست ، بهترین مکان براي سـوار این امکانات جدید بـه شمار مـی آید . درون واقع ؛ حتی بسیـاري از سرویس هاي دیگر کـرد . کـه شاید ارتباط مستقیمـی با امنیت نداشته باشند را نیز مـی توان درون فایروال مجتمـع ازهمـین رو امروزه فایروال ها نسبت بـه تعریف اولیـه خود وظایف بیشتري را بر دوش مـی کشند . این سرویس هاي فوق العاده کـه مستقل از نوع معماري بـر روي اقسـام گونـاگون فایروال اضافه مـی شود ، مـی تواند بسیـار پرشمار باشد . برخی از مـهمترین آنـها عبارتند از : : این پروتکل موظف هست عرض (quality of service, Qos)کیفیت . کنترل1 باند اختصاص یـافته بـه هر یک از تماس هاي شبکه را تحت نظر داشته باشد . مثالً کنتـرل دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 262 @ اینکه هر یک از تماس هاي جاري ، چقدر از عرض باند را مصرف مـی کنند ، از امکانات این پروتکل هست . protocol, DHCP {dynamic host)ي مـیزبـان . پروتکـل پیکربنـدي پویـا 2 configuration}) با بـه کارگیري این سرویس ، وظیفه اختصاص آدرس هـاي :IP درون ، حوزه استحفاضی فایروال بـه طور اتوماتیک انجام مـی شود و نیـازي بـه تنظیم دستی شـماره یریت شـبکه روي تک تک مـیزبان ها نخواهد بود . این فرآیند موجب تسهیل مـد IPهاي مقرون بـه صرفه نیسـت ، از DHCPمـی شود معموالً اختصاص یک سرور جداگانـه براي این رو مـی توان امکانات این سرور را بر روي خود فایروال نصب کرد . تقسیم بندي : فایروال ها از لحاظ نوع کنترل ، اطالعاتی کـه در مورد کنترل قرار مـی دهند و الیـه وان جایگاه خود انتخاب مـی کنند با یکدیگر تفـاوت هـاي بسـیـاري اي از شبکه کـه به عن تمام ویژگی ها و قابلیت هاي یک فایروال بـه الیـه اي از شبکه کـه مـأواي دارند . معموالً فایروال قرار مـی گیرد ، وابسته هست و از همـین رو هست که مـهمترین معیـار تقسـیم بنـدي الیـه هاي شبکه اسـت . مشـخص شـدن محـل فایروال ها همـین جایگاه آنـها درون مجموعه قرارگیري فایروال فیلدهایی کـه براي کنتـرل درون دسـترس فـایروال قـرار دارد و در نتیجـه قدرت و قابلیت هاي آن را مشخص مـی کند و افـزون بـر ایـن ، معیـار خـوبی درون مـورد درون کارایی فایروال نیز بدست مـی دهد . الیـه هاي زیـرین شـبکه اطالعـات خـام تـري را دیدرس فایروال قرار مـی دهد ، اما درون عوض سرعت عملیـات درون این سطوح بسیـار زیـادتر هست . درون مقابل ؛ الیـه هاي زبرین شبکه اطالعات دقیق تري را فراهم مـی آورنـد ، امـا درون کلید دانسـتن بسـیـاري اطالعـات عوض عملیـات فایروال را کندتر مـی کند . درون مجموع ، ، آگاهی از جایگاه آن درون پشتوارة الیـه هاي شبکه هست . با این حال مربوط بـه یک فایروال همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 263 @ فایروال هاي پیشرفته ، دامنـه عملیـات خود را بـه یک الیـه محدود نمـی کننـد و معمـوالً بـر چندین الیـه شبکه سوار شده ، کنترل هاي متناسب با خر الیـه را اعمال مـی کند . لـذا ایـن ذیري وسیعی را از آن خود مـی سازند . بـه هر حال ؛ بـر فایروال ها قابلیت ها و انعطاف پ این اساس مـی توان فایروال ها درون دو گروه عمده جاي داد : بـه اطالعات الیـه هاي کـه رسیدگی و نظارت آنـها محدود فایروال هاي سطح شبکه پایین هست . از آنجا کـه اطالعات موجود درون سطوح پایین تر شبکه محدود و ابتدایی هست وزة نظارت این فایروال ها نیز تنـها بـه حوزة آدرس ها و پورت هـاي مبـداء و مقصـد ، ح محدود مـی شود . انواع پیشرفته تر این فایروال ها قابلیت هاي بهتري دارند و مـی توانند از اتصاالتی کـه از طریق فایروال برقرار شده نیز آگاهی یـافته بر این اساس نیز (state)حالت ارت داشته باشند . بر بسته ها نظ را (proxy)در واقع رایـانـه هایی هستند کـه برنامـه هاي حائل فایروال سطح کاربرد اجرا مـی کنند . وظیفه این حائل ها آن هست که با مداخله ، اجازه برقراري تماس مسـتقیم مـیان خارج و داخل را سلب کنند که تا برقراري تمام اتصاالت بـه عبـور از فـایروال موکـول . این موضوع موجب سیطرة کامل آنـها بر محتواي بسته ها و توانـایی بـراي تغییـر ، شود عبور انسداد و دور ریختن بسته هـاي داده اي مـی شـود . ایـن فـایروال هـا مـی تواننـد ماهرانـه هست از ماوقع ترددهاي شبکه تهیـه کننـد . از آنجـا کـه ایـن (log)رخدادنماهاي نرم افزاري تشکیل شده اند ، مکان مناسبی بـراي جـاي فایروال ها ماهیتاً از قطعات سرویس هاي اضافی مختلف و انجام کنترل ها و رخداد نگاري هاي گوناگون هستند . : )5تاریخچه( نخستین نسل فایروال ها ، همگام با ظهور مسیریـاب ها پـا بـه عرصـه گذاشـتند . سیسـکو بخش نـرم افـزار شـرکت مـیالدي از سوي 1985نخستین نمونۀ صنعتی درون سال دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 264 @ (Cisco) تولید شد . این فایروال ها ، بسته ها(Packet Filter) . نامـیده مـی شـوند 1988نخستین مقاله درون مورد این قسم از فـایروال هـا و مکـانیزم نظـارتی آنـهـا درون سـال Digital)دیجیتـال اکیپمنـت از شـرکت (Jeff Mogul)جـف موگـال مـیـالدي توسـط Equipment) مـیالدي دو تن از اعضاي 1990تا 1989ارائه شد . درون سالهايAT&T بـه نسـل (Howard Trickey) هـوارد تریکـی و (Dave Presotto) دیـو پرسـوتو نام هاي circuit – level) دومـی درون معماري فایروال ها ابداع د کـه فـایروال سـطح اتصـال firewall) مات ومدل سازي ها براي نسل سوم فـایروال هـا نیـز نام دارد . درون ادامـه ، مقد توسط همـین افراد انجام گرفت ، بدون آنکه درون این ضمـینـه از آنـهـا مقالـه اي بـاقی بمانـد. خوانـده مـی شـود . (Application- Level Firewall)نسل سوم، فایروال سطح کاربر ی افتـد ، فـایروال هـاي همان گونـه کـه در بسیـاري از موارد دیگر تحقیقات علمـی اتفاق مـ مـیالدي 1980همگی درون واپسین سالهاي دهۀ –نسل سوم نتیجۀ کار مستقل چندین گروه مـیـالدي منتشـر 1991و 1990بود . نتیجۀ مطالعات از سوي افراد متعددي درون سالهاي – مـیالدي منتشر 1991که درون سال (Marcus Ranum)ماررانوم گردید . فعالیت هاي ین توجهات را بـه خود جلب کـرد کـه نخسـتین محصـول تجـاري نسـل سـوم شد بیشتر استیو بلویندو تن دیگر بـه نام هاي فایروال ها بر اساس آن بـه بازار آمد . درون همان سال ، نیز تحقیقات بر روي پویـاي بسته ها را درون آزمایشگاه هاي بـل بیل چزویکو لی داخلی درون همـین شرکت بـود و هیچگـاه بـه بـازار آغاز د کـه نتیجۀ کار آنـها محصو تحقیقات دیگري را درون USCمـیالدي انستیتوي دانش اطالعات 1992ارائه نشد . درون سال مـیالدي 1994انجام داد و نـهایتاً درون سال Visasزمـینۀ پویـا روي سیستمـی بـه نام ل تجاري بر اساس ایـن نخستین محصو (Check Point)چک پوینت شرکت نرم افزاري طراحی را بـه بازار فرستاد کـه نسل چهارم فایروال ها محسوب مـی شوند . همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 265 @ مدخل هاي مرتبط : ــایروال 1 ــت (Firewall) : . ف ــدیق هوی ــل تص ــوعی از عم ــا ن ــایروال ه ف (Authentication) و کنترل دسترسی(Control Access) را انجام مـی دهند ، لذا مرتبط حسوب مـی شوند . همـه انواع گونـاگون فـایروال ، ویژگـی هـاي یـک با این دو مدخل م فایروال را بـه ارث اند و لذا فرزندان این مدخل محسوب مـی شـوند ؛ ایـن فرزنـدان ، فیلتـر پویـاي بسـته هـا (Static packet filter) فیلتـر ایسـتاي بسـته هـا عبارتنـد از : (Dynamic packet filter) دروازة سطح اتصال(Circuit – level gateway) و دروازة . از سوي دیگر ، مفهوم فایروال از لحاظ ماهیت (Application-level gateway)کاربرد دارد و حتی (Content Filtering)وظایف ، ارتباط بسیـار نزدیکی با مفهوم تصفیـه محتوا ز آنجـا کـه درون مـی توان مدخل اخیر را جزئی از مدخل فایروال دانست . بـا ایـن حـال ، ا مفهوم تصفیـه محتوا نگرش معنایی تري بـه اطالعات مد نظر هست ، آن را بـه طـور کامـل جزئی از مدخل فایروال درون نظر نمـی گیریم . بـه این ترتیب؛ تصفیـه محتوا را با درجه کمتر جزئی از مدخل فایروال و با درجه باالتر مرتبط با این مدخل بـه شمار مـی آوریم . کـه –با اینکه درون تعاریف رایج از فایروال (Personal Firewall)خصیفایروال ش کامالً منطبق نیست ، امـا از ایـن حیـث کـه –بر ماهیت مـیان شبکه اي آن تأکید مـی کند دارند ، از لحاظ دره بندي ، گونـه اي از –در معناي عام –وظایفی کامالً مشابه با فایروال . لذا این مدخل را نیز فرزند مدخل فایروال درون نظـر مـی فایروال درون نظر گرفته مـی شوند گیریم . : سیـاســت فــایروال ، بخشــی از کــل (Firewall Policy). سیـاســت فــایروال 2 سیستم یـا سازمان هست که مقررات خاصی کـه فایروال (Security policy)سیـاست امنیتی ایروال بخشـی از مـدخل مسئول اعمال آنـها هست را تعیین مـی کند . از این رو سیـاست فـ نیز مرتبط هست . (Firewall)سیـاست امنیتی محسوب مـی شود و با مدخل فایروال دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 266 @ Refrences: 1. The American Heritage® Dictionary Of The English Languge , Fourth Edition 2. William R.Cheswick , Steven M. Bellovin , "Firewalls and Internet Seurity : Repelling the Wily Hacker ", Addison-Wesley Publishing Company , 1994 , ISBN : O-201-63466-X ) Http://www.wilyhacker.com/1e/(Full text available at : 3. R.Shirey, " Internet Security Glossary" , Request for comment 2828, ) .org/rfc/rfc2828.txtHttp://www.ietfMay 2000( 4. John Wack , ken Cutler , Jamic pole ,"Guidelines on firewalls and firewall Policy " , National institute of Standard and Technology (NIST) ,Special – publication 800-41 , January 2002 )41.pdf-41/sp800-800http://csrc.nist.gov/publicatetions/nistpubs/( 5. Cisco Systems , "Securiting your network with the Cisco Centri firewall" , Chapter 3.Evolution of firewall Industry , Undated Http://www.cisco.com/univerted/cc/td/doc/produce/iaabu/centri4/user/sef4ch3.( )pdf 6. Paul Henry ,"An Examinatation of firewall Architectures " , CyberGuard Corporation White Paper , August 2001 Http://www.cyberguard.com/resource_center/WhitePapers/firewall_Architectur( )es.pdf 7. Alec Muffett, "Proper Care and Feeding of Firewall" , proceedings of the UKERNA Computer Security Workshop, November 1994 )care.ps.gz-Http://www.crypticide.org/usre/security/proper( 8. John Wack , Lisa karnnahan ,"keeping your site Comfortably Secure : An Introdution to internet firewall", National Institute of Standard and technology(NIST) , Special Publicatin 800-10 , December 1994 )10.pdf-10/800-Http://csrc.nist.gov/pubications/nistpubs/800( 9.Christoph Ludwig Schuba , Eugene H.Spafford, " A Refrence Model for Firewall Technonoly ", 13th Annual Computer Security Applicatins Conference (ACSAC'97), desember 1997 (Http://www.ittc.ku.edu/workshops/spartan/1997/spartan-schuba.ps) 10. Christoph Lodwig Schuba, "On The Modeling, Design, and Implemention of Firewall Technology " (PhD Thesis), December 1997 -security/cerias/papers/cristophHttp://sunsite.bilkent.edu.tr/pub/( )schuba/schuba_phddis.pdf همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 267 @ NSشبیـه سـاز شبـکۀ 1ابراهیمـی حسن نویسنده : NSمعرفی اجمالی ، یک نرم افزار جامع شبیـه سازي شبکه هاي مخابراتی و رایـانـه اي با NSشبیـه ساز ساز فوق شاخه اي از قابلیت پشتیبانی از پروتکل هاي مختلف شبکه مـی باشد. شبیـه آغاز شد و در طی چند 1989مـی باشد، کـه از سال REAL Network Simulatorپروژه بر اساس تکنیک شبیـه سازي رخدادگرا NSسال اخیر تکمـیل و توسعه یـافته است. طراحی شده است. استفاده گردیده هست و ++Cدر طراحی شبیـه ساز فوق، از زبان برنامـه نویسی درون شبیـه نیز بـه عنوان واسط و مترجم فرامـین استفاده مـی شود. OTCLز زبان همچنین ا مـی شود. بـه علت سرعت همزمان با هم استفاده OTCLو ++C، از دو زبان NSساز از آن براي پیـاده سازي پروتکل ها و پردازش بسته هاي اطالعاتی ورودي ++Cباالي استفاده OTCLو توپولوژي شبکه از زبان استفاده مـی شود. اما براي شبیـه سازي ساختار مـی گردد. عضو هیـات علمـی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان ١ دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 268 @ NSمحیط مورد نیـاز و نحوه نصب ,Free BSD UNIXبر روي سیستم هاي عامل مختلف یونیمانند NSشبیـه ساز Linux, Sun OS, Solaris قابل نصب مـی باشد. البته مـی توان از سیستم عامل ویندوز اي محیط هاي یونیطراحی شده است. ذاتاً بر NSنیز استفاده نمود، ولی ، درون باالترین NSکافی هست که بعد از باز فایل فشرده شده NSبراي نصب بر روي سیستم (در محیط NSاجرا گردد. این دستور باعث نصب Install/.شاخه دستور Tclبه طور صحیح اجرا گردد، حتما از NSیونیکس) مـی گردد. جهت آن کـه شبیـه ساز استفاده ++Cبه عنوان کامپایلر gccیـا باالتر استفاده شود. همچنین چنانچه از 7.5نسخه یـا باالتر از آن استفاده نمود. 2.7.2مـی شود، حتما از نسخه ، براي اطمـینان از صحت عملیـات نصب و تست سیستم، مـی NSبعد از نصب مود. این دستور یک سري تستهاي را اجرا ن Validate/.توان درون باالترین شاخه دستور را اجرا مـی کند و گزارشی از خروجی هر تست بر NSاستاندارد از قبل تهیـه شده براي پروتکل هاي زیر را تست validateروي صفحه نمایشگر اعالم مـی شود. برنامـه تست مـی نماید: :در سطح الیـه کاربردي جهت اتصال بـه وب HTTPپروتکل - FTPو Telnetپروتکل هاي - (CBR)منابع ترافیکی از نوع نرخ بیت ثابت - ON/OFFمنابع ترافیکی از نوع - :در سطح الیـه ارسال همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 269 @ پایـه TCPپروتکل - شامل: TCPانواع پروتکل هاي - Tahoe, Reno, New-Reno, SACK, FACK, FULL RTPو SRMپروتکل هاي - :پروتکل هاي مسیریـابی مسیریـابی الگوریتمـی - بی سلسله مراتبی مسیریـا - مسیریـابی شبکه هاي محلی و داده پراکنی - مسیریـابی دستی - مسیریـابی چند پراکنی مرکزي - مسیریـابی دینامـیکی - شبیـه سازي درون سطح الیـه جلسه - :مکانیسم هاي مسیریـاب ، FQ ،DRRچندین الگوریتم زمان بندي صف شامل الگوریتم هاي - SFQ ،FIFQ ،CBQ ،RED MS, HB, ACTP, ACTDنترل دسترسی شامل: الگوریتم هاي ک - :مکانیسم هاي الیـه پیوند داده CSMA/CDبا پروتکل LANشبکه هاي محلی - NSمحیط مورد نیـاز و نحوه نصب دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 270 @ ایجاد کرد و در فایل فوق از TCLابتدا حتما یک فایل NSجهت انجام شبیـه سازي درون براي بیـان توپولوژي شبکه و سایر TCLو همچنین از دستورات NSدستورات موجود درون ویژگیـهاي شبکه مورد نظر استفاده نمود. مـهم ترین این ویژگیـها عبارتند از: تعداد نودها - مشخصه هر نود - مشخصه لینک ها اتصال دهنده نودها - نوع پروتکل هاي متصل بـه نودهاي مبدأ و مقصد - انواع ترافیک ارسالی - دن هر منبع ترافیکی زمان شبیـه سازي و زمانـهاي فعال ش - مشخصات فایلهاي مربوط بـه مونیتور ترافیکهاي شبکه و - استخراج مشخصه هاي کارآیی شبکه درون اولین قدم براي انجام شبیـه سازي، حتما یک شیء از کالس شبیـه ساز ایجاد گردد. این امر با کمک دستور زیر امکان پذیر است: Set NS [new Simulator] ، توپولوژي شبکه کـه شامل نودها، OTCLو NSدستور فوق، با کمک دستورات بعد از لینک ها و عامالن شبکه مـی باشند، ایجاد مـی شوند. بعد از ایجاد نودها و عامالن شبکه، با کمک لینک ها، نودهاي شبکه بـه یکدیگر متصل مـی شوند و همچنین عامالن شبکه نیز بـه به عنوان مثال، پروتکل هاي مسیریـابی دینامـیکی، منابع نودهاي مربوطه اتصال مـی یـابند. ترافیکی و بسیـاري از پروتکل هاي الیـه ارسال نمونـه اي از عامالن شبکه مـی باشند. بعد از ایجاد عامالن شبکه و اتصال آنـها بـه نودها، مـی توان مشخصه هاي آنـها را نیز تعریف مـی نمایند TCPال از نوع تنظیم نمود. بـه عنوان مثال دو دستور زیر یک عامل ارس همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 271 @ 25است را بـه مقدار TCPو سپس مشخصه طول پنجره ارسال کـه یک متغیر درون پروتکل مقداردهی مـی کنند. Set TCP [new Agent/TCP] $ TCP set window – 25 مـی توان درون هر لحظه دلخواه درون at، با کمک دستور NSبراي زمان بندي رخدادها درون را فعال نمود. بدین ترتیب امکان تعیین زمان OTCLشبیـه سازي روال هاي طول زمان شروع و پایـان ارسال منابع ترافیکی، ایجاد خرابیـهاي موقتی درون لینک هاي شبکه درون زمانـهاي خاص، پیکره بندي دوباره توپوگرافی شبکه و مانند اینـها فراهم مـی آید. ت، باعث مـی شود کـه منبع ترافیکی از قبل بـه عنوان مثال دستوراتی کـه در زیر آمده اس متوقف 4.5شروع بـه ارسال ترافیک نماید و در زمان 0.5در زمان cbr0$تعیین شده گردد. $NS at 0.5 "$cbr0 start" $NS at 4.5 "$cbr0 stop" exitیـا stopشبیـه سازي آغاز مـی شود و همچنین دستورات runبا کمک دستور ت شبیـه سازي مـی گردند. باعث خاتمـه عملیـا NSدستورات براي ایجاد نودهاي شبکه، تعریف لینک ها NSدر این بخش بـه بررسی دستورات اتصال دهنده نودها، تعیین نوع مکانیسم صف بندي درون بافر نودها، نحوه نمایشی مـی پردازیم.لینک ها و استخراج اطالعات نودهاي شبکـه دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 272 @ ، هر نود با کمک دستور زیر ایجاد مـی شود: NSز درون نرم افزار شبیـه سا Set node – name [$NS node] یک NSنام نود شبکه مـی باشد. با ایجاد هر نود، node – nameکه درون دستور فوق عدد یکتاي مشخص کننده نود بـه آن نسبت مـی دهد. بعد از ایجاد نودهاي شبکه، عامالن کـه متصل مـی شوند. آدرس هر عامل ارسال درون ارسال تعریف گردیده و به نودهاي شب NS بیت بعدي 8بیت باالیی آن نشان دهنده نود و 8بیت مـی باشد، کـه 16داراي طول بیتی درون 8نشان دهنده عامل ارسال درون نود فوق مـی باشد. بنابراین با توجه بـه محدودیت د و اگر چنانچه تعداد نود ایجاد نمو 256بیشتر از NSتعیین آدرس نودها، نمـی توان درون بیشتر باشد، حتما فیلد آدرس نود توسعه یـابد. بدین منظور از دستور زیر 256نودها از استفاده مـی شود: Node expander بیت 22بیت توسعه یـافته و از 30دستور فوق باعث مـی شود کـه فضاي آدرس دهی بـه باالي آن براي تخصیص آدرس نود استفاده مـی گردد. ، بـه صورت یک پراکنی مـی باشد ولی چنانچه NSلت پیش فرض عملکرد هر نود درون حا را Enable Mcastبخواهیم نودهایی با قابلیت چند پراکنی ایجاد کنیم، حتما متغیر کالسی برابر با یک قرار دهیم. )، ابتدا آدرس مقصد Node entryبا ورود هر بسته بـه یک نود (از طریق ورودي نود بررسی مـی گردد و چنانچه مقصد بسته یک نود Address classifierسط واحد بسته تو دیگر باشد، بسته دریـافتی بـه یکی از لینک ها خروجی ارسال مـی شود. ولی اگر عامل Portدر این صورت از طریق واحد مقصد بسته ورودي بـه نود فعلی متصل باشد، classifier یل شده و سپس بسته ورودي عامل شماره درگاه بسته ورودي تجزیـه و تحل ارسال مربوطه انتقال مـی یـابد. همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 273 @ درون هنگام استفاده از مسیریـابی دینامـیکی، باالترین بیت درون ناحیـه آدرس، نشان دهندة چند پراکنی یـا یک پراکنی بودن آدرس مـی باشد. چنانچه بیت فوق صفر باشد، آدرس س از نوع چند پراکنی مـی باشد. دهی از نوع یک پراکنی هست و درون غیر این صورت آدر است. براي پیکره بندي و 128بنابراین درون حالت چند پراکنی حداکثر تعداد نودها برابر با از روال هاي زیر استفاده مـی شود: NSکنترل نودها درون عملیـات کنترلی زیر انجام مـی گردند. NSاین عملیـات درون قالب دستورات - $ node entry قدار مشخص کننده نقطه ورودي نود را کمـه اولین المان نود هست و بـه این دستور م وسیله آن بسته هاي ورودي پردازش مـی شوند را بازگشت مـی دهد. - $ node reset تمام عامل هاي متصل بـه نود را آغاز دوباره مـی سازد. - $ node reset port صل هست را آغاز دوباره مـی نماید. مت nodeدر نود portعاملی را کـه به درگاه شماره - $node enable – mcast مـی باشد کـه به وسیله آن یک نود از نوع یک پراکنی بـه یک نود NSیک روال داخلی چند پراکنی تبدیل مـی گردد. عملیـات مدیریت درگاه ها و آدرس نودها این عملیـات توسط دستورهاي زیر صورت مـی گیرد: $ Node id ک عدد یکتا کـه مشخص کننده نود مـی باشد را برمـی گرداند. ی $ Node agent port برمـیگرداند. portبا درگاه شماره agentاین دستور یک مشخص کننده براي عامل $ Node join – group agent group دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 274 @ groupرا بـه کلیـه مـیزبانـهاي چند پراکنی کـه با شماره گروه agentاین دستور، عامل مشخص شده اند، اضافه مـی کند. عملیـات مدیریت عامل براي اتصال یک عامل جدید بـه نود و یـا حذف عامل قبلی از نود مورد نظر، از دستورات زیر استفاده مـی شود: $NS attach – agent node agent $NS detach – agent node agent مـی شوند. nodeدر نود agentمل دو دستور فوق بـه ترتیب باعث اتصال یـا قطع عا ردیـابی همسایگان هر نود یک لیستی از همسایگان مجاور خود را نگهداري مـی کند. بدین منظور NSدر از دستور زیر استفاده مـی شود: - $ node neighbors را برمـی گرداند. nodeاین دستور لیستی از مشخص کننده هاي نودهاي همسایـه نود NSدر لینک ها درون این بخش، یکی دیگر از المان ها تشکیل دهنده توپولوژي شبکه را کـه لینک مـی باشد، بررسی مـی کنیم. فقط لینک هاي نقطه بـه نقطه مورد بررسی قرار مـی گیرند. البته عالوه بر لینک ها نقطه بـه نقطه، سایر لینک ها متداول مانند: لینک ها با NSشبیـه ساز همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 275 @ نـه شبکه هاي محلی و لینک ها شبکه هاي بدون سیم را نیز پشتیبانی مـی دسترسی چندگا کند. توسط پنج متغیر زیر تعریف مـی شود: NSهر لینک درون شبیـه ساز Head - .نقطه ورودي بـه لینک کـه اولین شیء لینک مـی باشد : Queue - نشان دهنده آدرس صف موجود درون لینک است. درون لینک هاي کامالً یک : ه یک صف وجود دارد، درون حالی کـه در سایر لینک ها امکان وجود بیشتر از یک صف طرف مـی باشد. Link - مدل سازي : اشاره کننده بـه المانی هست که لینک را با مشخصه هاي داده شده مـی کند. Ttl - اشاره گر بـه المانی هست که مقدار زمان زندگی :(TTL) هر بسته را نگهداري مـی کند. Drop head - .اشاره گر بـه شیء هست که اتالف درون لینک را پردازش مـی کند : تعریف شده باشد، درون این صورت امکان ردیـابی بسته trance All File$چنانچه متغیر ها از لحظه ورود بـه صف که تا لحظه خروج از آن وجود دارد. بـه کار مـی روند. NSدستورات زیر براي تعریف لینک ها درون $NS simplex – link n1 n2 bw delay q – type بـه کار مـی رود. n2و n1دستور زیر براي ایجاد یک لینک یک طرفه بین دو نود متغیرهاي دستور فوق بـه صورت زیر تعریف مـی شوند: bw - مـیزان پهناي باند لینک اتصال دهنده نودهاي :n1 وn2 delay - هاي : مقدار تأخیر لینک اتصال دهنده نودn1 وn2 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 276 @ q – type - نوع مکانیسم صف بندي درون بافر لینک کـه بعداً بیشتر درون مورد آن توضیح : خواهیم داد. $NS duplex – link n1 n2 bw delay q – type مشابه دستور قبل مـی باشد با این تفاوت کـه لینک اتصال دهنده نودها، دوطرفه مـی باشد. $NS simplex – link – op n1 n2 op args درون هنگام از این دستور براي تعیین برخی مشخصه هاي خاص مانند: جهت لینک (نرم افزاري کـه به صورت انیمـیشن نتایج حاصل از شبیـه سازي شبکه را namنمایش درون نشان مـی دهد)، رنگ بسته هاي ارسالی بـه لینک و یـا سایر مشخصه هاي مربوط بـه ترافیک بـه کار مـی رود. n2و n1هاي ارسالی بین دو نود $NS duplex – link – op n1 n2 op args مشابه دستور قبلی مـی باشد، با این تفاوت کـه براي لینک هاي دوطرفه بـه کار مـی رود. $link cost cost – value قرار مـی دهد. درون حالت پیش فرض تمام cost – valueمقدار ارزش لینک را برابر با هستند. 1ش لینک ها داراي ارز $link cost? مقدار ارزش عددي لینک را برمـی گرداند. $link up لینک را بـه وضعیت فعال مـی برد. $link down لینک را بـه وضعیت غیرفعال مـی برد. $link up? وضعیت فعلی لینک را نمایش مـی دهد. . مدیریت صف و انواع زمان بندي آن 2-3 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 277 @ پشتیبانی از شش نوع مکانیسم صف بندي را دارد کـه عبارتند از: توانایی NSشبیـه ساز FIFO ،RED ،CBQ ،FQ ،SFQ وDRR . عبارتند از: NSمشخصه هاي پیکره بندي صف ها درون شبیـه ساز Limit - ،مـیزان گنجایش صف بر حسب بسته : Blocked - نچه : درون حالت پیش فرض، مقدار این متغیر بولی غلط مـی باشد؛ ولی چنا صف بلوکه گردد (یعنی کـه صف قادر بـه ارسال هیچ بسته اي بـه همسایـه هاي مجاور خود نباشد)، مقدار متغیر صحیح مـی گردد. Unblock – on – resume - بـه طور پیش فرض مقدار آن صحیح هست و نشان : دهنده آن هست که درون انتهاي انتقال آخرین بسته، صف حتما خود را غیربلوکه نماید. عبارتند از: NSمـهم ترین دستورات مدیریت صف و زمان بندي آن درون $NS queue – limit n1 n2 limit قرار مـی دهد. limitرا برابر با n2و n1حداکثر اندازه بافر صف لینک بین نودهاي $NS trace – queue n1 n2 file – name – fileده و در فایل با نام را ردیـابی کر n2و n1کلیـه رخدادهاي صف بین نودهاي name .قرار مـی دهد $NS namtrace – queue n1 n2 file – name ، namرا براي استفاده برنامـه انیمـیشن n2و n1کلیـه رخدادهاي صف بین نودهاي قرار مـی دهد. file – nameردیـابی کرده و در فایلی با نام مونیتـور صف عات آماري مانند: تعداد بسته ها و بایتهاي ورودي بـه صف و براي جمع آوري اطال طول متوسط صف، از دستورات زیر استفاده مـی شود: $NS monitor – queue n1 n2 qtrace sampleinterval دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 278 @ مـی باشد. درون مورد نحوه مونیتور 0.1برابر با sampleintervalمقدار پیش فرض متغیر آماري، درون قسمت هاي بعد بیشتر توضیح داده خواهند صف و جمع آوري اطالعات شد. NSعامالن درون عامالن شبکه درون حقیقت نقاط انتهایی یک اتصال را درون سطح الیـه شبکه بیـان ، کـه بسته هاي ارسالی الیـه شبکه از این عامل تولید شده و در طرف گیرنده نیز بسته هاي الیـه ، هر عامل بـه صورت یک کالس NSمـی شوند. درون شبیـه ساز شبکه تحویل عامل متناظر C++ .طراحی مـی شود کـه داراي متغیرهاي زیر مـی باشد addr - آدرس نود مبدأ : dst - آدرس نود مقصـد : size - طول بسته هاي ارسالی بر حسب بایت : type - نوع بسته هاي ارسالی : fid - مشخص کننده جریـان بسته هاي :IP prio - فیلد مشخص کننده اولویت بسته هاي :IP flags - فیلد پرچم بسته ها : defttl - مقدار پیش فرض فیلد :TTL بسته هايIP عامالن متعددي را پشتیبانی مـی کند کـه عبارتند از: NSشبیـه ساز - TCP عامل فرستنده مطابق با پروتکل :Tahoe TCP - TCP/Reno بق با پروتکل : عامل فرستنده مطاReno TCP - TCP/New Reno عامل فرستنده بهبود یـافته پروتکل :Reno TCP همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 279 @ - TCP/Sack 1 عامل فرستنده :SACK TCP - TCP/Fack عامل فرستنده از نوع :Forward SACK TCP - TCP/FullTCP عامل فرستنده مطابق با استاندارد :TCP از نوع دوطرفه کامل - TCP/Vegas ده : عامل فرستنTCP از نوعVegas - TCP/Vegas/RBP عامل فرستنده از نوع :Vegas TCP بـه همراهRate Based Pacing - TCP/Asym یک عامل فرستنده از نوع :Tahoe TCP لینک هاي براي نامتقارن - TCP/Reno/Asym یک عامل فرستنده از نوع :Reno TCP براي لینک هاي نامتقارن - TCP/Newreno/Asym عامل فرستنده از نوع : یکNewReno TCP براي لینک هاي نامتقارن - TCP/Sink یک عامل گیرنده از نوع :Reno TCP یـاTahoe TCP - TCP Sink/DelAck یک گیرنده :TCP بـه همراه پیـام گواهی - TCP Sink/Asym یک عامل گیرنده :TCP براي لینکهاي نامتقارن - TCP Sink/Sack1 ع : یک گیرنده از نوSACK TCP - TCP Sink/Sack1/DelAck یک عامل گیرنده از نوع :SACK TCP بـه همراه پیـام گواهی - UDP یک عامل پایـه :UDP - RTP یک فرستنده و گیرنده :RTP - RTCP یک فرستنده گیرنده :RTCP دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 280 @ - LossMonitor یک عامل دریـافت کننده بـه همراه قابلیت مونیتور نمودن مـیزان : اتالف - IVS/Source یک فرستنده از نوع :IVS - IVS/Receiver یک گیرنده از نوع :IVS - SRM یک عامل از نوع :SRM بـه همراه زمان سنج هاي غیروفقی - SRM/Adaptive یک عامل از نوع :SRM زمان سنج هاي وفقی بـه همراه - Tap واسط شبیـه ساز بـه دنیـاي شبکه واقعی : - Null کننده بسته هاي ورودي : یک عامل دریـافت و حذف - RtProto/DV یک عامل مسیریـابی از نوع بردار فاصله : ، از 20با طول پنجره ارسال برابر با TCPبه عنوان مثال براي ایجاد یک عامل دستورات زیر استفاده مـی شود: set newTCP [new Agent/TCP $newTCP set window – 20 ایجاد مـی شود و سپس مقدار طول newTCPه نام ب TCPدر مثال فوق ابتدا یک عامل مقدار دهی مـی شود. 20پنجره عامل فوق برابر با ایجاد کرده و آن را فعال مـی سازد. TCPزیر یک عامل OTCL: برنامـه 1مثال set TCP [new Agent/TCP] $TCP set fid 2 set sink [new Agent/TCP Sink] $NS attach – agent $n0 $TCP $NS attach – agent $n3 $sink $NS connect $TCP $sink set ftp [new Application/FTP] $ftp attach – agent $TCP $NS at 1.2 "$ftp start" همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 281 @ ایجاد مـی شود. سپس TCPبا نام TCPفوق، ابتدا یک عامل از نوع OTCLدر برنامـه رافیک هاي آن از سایر ترافیک ها (به براي جداسازي ت 2برابر با (fid)مشخصه جریـان استفاده مـی شود) بـه آن نسبت داده مـی شود. namخصوص هنگامـی کـه از برنامـه انیمـیشن ایجاد مـی شود. درون sinkو با نام TCP Sinkدر خط سوم برنامـه یک عامل گیرنده از نوع و n0ودهاي بـه ترتیب بـه ن sinkو TCPخط هاي چهارم و پنجم برنامـه فوق عامل هاي n3 متصل مـی شوند. البته حتما توجه نمود کـه قبالً الزم هست که نودهاي فوق با کمک ایجاد شده باشند. nodeدستور ، دو عامل connectبه نود مربوطه، با کمک دستور TCPبعد از اتصال از عاملهاي TCP وsink نامـه برنامـه فوق، یک بر 8و 7به یکدیگر متصل مـی شوند. درون خطوط متصل مـی گردد. درون انتها TCPایجاد شده و به عامل ftpو با نام FTPکاربردي از نوع شروع بـه کار نموده و ترافیک ایجاد مـی نماید. 1.2، درون زمان ftpبرنامـه کاربردي مربوط بـه ایجاد عامل ها و اتصال آنـها بـه نودها و منابع ترافیکی بـه شرح NSدستورات زیر مـی باشد: set agent [new Agent/Agent Type] ایجاد مـی نماید. agentبا نام Agent Typeاین دستور یک عامل از نوع $NS attach – agent node agent متصل مـی نماید. البته الزم هست که قبل از این دستور nodeرا بـه نود agentعامل شده باشند. با کمک دستورات مربوطه ایجاد nodeو نود agentعامل $agent port بـه آن درگاه متصل هست را برمـی گرداند. agentشماره درگاهی را کـه عامل دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 282 @ $agent dst – port شماره درگاه عامل متناظر درون مقصد، کـه عامل جاري بـه آن متصل هست را برمـی گرداند. مقصد خود را هنگام اتصال عاملهاي متصل درون دو نود بـه یکدیگر، هر عاملی شماره درگاه ذخیره مـی سازد. dst portدر متغیر $agent attach – app s – type متصل مـی نماید. agentرا بـه عامل s – typeاین دستور برنامـه کاربردي $agent attach – source s – type بـه کار مـی رود. agentبه عامل s – typeبراي اتصال منبع ترافیکی $NS connect src dst (به ترتیب عامالن مبدأ و مقصد) بـه یکدیگر متصل مـی شوند. dstو srcعامالن $NS creat – connection srctype src dsttype dst pktclass استفاده مـی شود. با کمک dstو srcبراي برقراري یک اتصال کامل بین دو عامل ایجاد مـی شوند و dsttypeو srctypeبه ترتیب از نوع dstو srcدستور فوق عاملهاي سپس بـه یکدیگر متصل مـی گردند. اشاره گري بـه عامل مبدأ برگشت داده مـی شود. $NS creat – connection – list srctype src dsttype dst pktclass مـی باشد، با این تفاوت کـه به جاي creat – connectionاین دستور مشابه دستور ره گر بـه عامل مبدأ، لیستی از اشاره گرهاي بـه عامالن مبدأ و مقصد برگشت یک اشا برگشت داده مـی شود. UDPعامالن بسته هاي اطالعاتی با طول متغیر را از الیـه باالتر (الیـه کاربرد) دریـافت UDPعامل طول مـی دارد و در صورت لزوم آنـها را بـه بسته هاي کوچکتر تقسیم مـی نماید. حداکثر همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 283 @ بابت مـی باشد، ولی درون صورت لزوم 1000، بـه طور پیش فرض برابر با UDPبسته هاي مـی توان طول بسته ها را تغییر داد. و نحوه استفاده از آنـها آورده UDPبراي ایجاد عامالن OTCL: درون زیر برنامـه 2مثال شده است. set NS [new Simulator] set n0 [$NS node] set n1 [$NS node] $NS duplex – link $n0 $n1 5Mb Drop Tail set udp0 [new Agent/UDP] $NS attach – agent $n0 $udp0 set cbr0 [new Application/Traffic/CBR] $cbr0 attach – agent $udp0 $udp0 set packet Size 536 set null0 [new agent/Null] $NS attach – agent $n1 $null0 $NS connect $udp0 $null0 $NS at 1.0 "$cbr0 start" ایجاد مـی شوند و سپس یک لینک دوطرفه n1و n0در مثال فوق، ابتدا دو نود ، بین دو (Drop Tail (FIFOمـیلی ثانیـه و از نوع 2مگابیت بر ثانیـه، تأخیر 5با سرعت و یک منبع n0در نود udp0با نام UDPبه وجود مـی آید. یک عامل n1و n0نود ایجاد مـی شوند و سپس بـه یکدیگر cbr0(نرخ ارسال ثابت) و با نام CBRترافیک از نوع متصل مـی گردند. قرار داده شده است. یک 536برابر با UDPبسته هاي packet Sizeمقدار مشخصه ده هست و متصل ش n1تعریف شده و به نود null0و با نام Nullعامل دریـافت از نوع متصل شده است. بدیت ترتیب عامل ارسال null0به عامل udp0به دنبال آن عامل udp0 درون نودn0 فرستنده مـی باشد و عاملnull0 درون نودn1 بـه عنوان گیرنده بسته هاي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 284 @ UDP منبع ترافیکی 1عمل مـی کند. درون زمانcbr0 کـه به عامل ارسالudp0 درون نودn0 n1متصل بـه نود null0سال بسته هاي ترافیکی بـه مقصد عامل متصل است، شروع بـه ار مـی نماید. بـه شرح زیر مـی باشد: UDPدستورات مربوط بـه ایجاد و اتصال عامالن set udp0 [new Agent/UDP] ایجاد مـی کند. udp0با نام UDPاین دستور، یک عامل $NS attach – agent node agent متصل مـی کند. node را بـه نود agentعامل $udp set packet Size pktsize قرار pktsize) را بـه مقدار packet sizeرا (مشخصه UDPمشخصه طول بسته هاي مـی دهد. $udp set dst – addr address addressبرابر با ) راdst – addr(مشخصه UDPمشخصه آدرس مقصد بسته هاي قرار مـی دهد. $udp set dst – port portnum ) را برابر با dst – port(مشخصه UDPمشخصه شماره درگاه مقصد بسته هاي portnum .قرار مـی دهد $udp set ttl time – to – live – time – to) را برابر با مقدار ttl(مشخصه UDPمشخصه زمان زندگی بسته هاي live .قرار مـی دهد TCPعامـهاي موجود مـی باشد. این دو عامل NSدر شبیـه ساز TCPر کلی دو نوع عامل بـه طو عبارتند از: همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 285 @ عامل هاي یک طرفه .1 عامل هاي دو طرفه .2 درون عاملهاي دوطرفه، فرستنده و گیرنده هر دو عاملهاي یکسان مـی باشند. این نوع مجزا هنوز تحت بررسی و توسعه مـی باشند. عاملهاي یک طرفه بـه طور NSعاملها درون عبارتند از: TCPبراي فرستنده و گیرنده تعریف مـی شوند. عاملهاي یک طرفه فرستنده Agent/TCP, Agent/TCP/Reno, Agent/TCP/New Reno, Agent/TCP/Sack1, Agent/TCP/Vegas, Agent/TCP/Fack. پشتیبانی مـی NS، کـه در حال حاضر درون شبیـه ساز TCPعاملهاي یک طرفه گیرنده ند، عبارتند از: شو Agent/TCPSink, Agent/TCPSink/DelAck, Agent/TCPSink/Sack1, Agent/TCPSink/Sack1/DelAck پشتیبانی Agent/TCP/Full TCPدر حال حاضر تنـها عامل دوطرفه NSدر شبیـه ساز مـی شود. TCPعاملهاي یک طرفه فرستنده موجود است: زیر TCPفرستنده عاملهاي یک طرفه NSدر نرم افزار شبیـه ساز Tahoe TCP, Renoe TCP, New Renoe TCP, Vegas TCP, Sack TCP, Fack TCP. : برنامـه شبیـه ساز زیر را درون نظر بگیرید: 3مثال set NS [new Simulator] set TCP1 [$NS creat – connection TCP $node1 TCPSink $node2 42] $TCP set window 50 set ftp1 [new Application/FTP] دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 286 @ $ftp1 attach – agent $TCP1 $NS at 0.0 "ftp start" با نام TCPیک عامل ارسال creat – connectionدر برنامـه فوق، با کمک دستور TCP1 درون نودnode1 و یک عامل دریـافتTCPSink درون نودnode2 بـه وجود مـی آیند براي مشخص 42چنین از مشخصه جریـان و به یکدیگر متصل مـی گردند. هم (طول پنجره) عامل windowترافیک هاي اتصال فوق استفاده شده است. مشخصه TCP1 قرار داده شده است. یک برنامـه کاربردي از نوع 50برابر باFTP و با نامftp1 ان درون زم ftp1متصل گردیده است. برنامـه کاربردي TCP1ایجاد شده هست و بـه عامل صفر شروع بـه کار مـی نماید. خود بـه تنـهایی تولید ترافیک نمـی TCPبا توجه بـه مثال فوق دیده مـی شود کـه عامل و یـا یک منبع TELNETو یـا FTPنماید، بلکه حتماً حتما یک برنامـه کاربردي مانند ترافیکی بـه آن متصل شود. TCPعاملهاي یک طرفه گیرنده TCPکه درون باال توصیف شد، اقدام بـه ارسال بسته هاي TCPعامل یک طرفه فرستنده استفاده نمود. یکی از متداول ترین TCPمـی کند. درون طرف گیرنده حتما از عامل متناظر مـی باشد. این عامل با دریـافت هر TCP Sink، عامل TCPعاملهاي یک طرفه گیرنده مـی توان طول بسته گواهی یک بسته گواهی ارسال مـی دارد کـه به صورت زیر TCPبسته را تنظیم کرد. Agent/TCP Sink set packet Size 40 همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 287 @ بایت قرار 40برابر با TCP Sinkدر دستور فوق طول پیـام گواهی همـه عاملهاي گیرنده داده شده است. ، کـه یک نوع دیگر از عاملهاي دریـافت Delayed – Ack TCP Sinkدر عامل دریـافت TCP هر بسته مـی باشد، برايTCP یک پیـام گواهی صادر نمـی شود بلکه درون فواصل خارج از TCPقابل تنظیمـی پیـامـهاي گواهی فرستاده مـی شوند. البته چنانچه یک بسته ترتیب دریـافت گردد، درون این صورت سریعاً پیـام گواهی بـه سرعت فرستاده مـی شود. ظیم مـی باشد:فاصله زمانی ارسال پیـامـهاي گواهی بـه صورت زیر قابل تن Agent/TCP Sink/DelAck set interval 100ms دستور فوق باعث مـی شود کـه فاصله زمانی بین ارسال پیـامـهاي گواهی براي تمام مـیلی ثانیـه گردد. 100، برابر با TCP Sink/DelAckعاملهاي از نوع است، TCPکه یک نوع دیگر عامل دریـافت Sack TCP Sinkدر عامل دریـافت ال پیـامـهاي گواهی بـه صورت انتخابی صورت مـی گیرد. ارس Full TCPعامل دوطرفه اضافه شده هست و هنوز تحت توسعه مـی باشد. NSاین عامل جدیداً بـه شبیـه ساز بـه شرح زیر مـی باشد: TCPتفاوت عامل فوق با سایر عاملهاي رسال بسته هاي دیگر، درون این عامل از طریق ا TCPالف) بر خالف عاملهاي ارسال SYN/FIN .امکان پایـه گذاري و قطع اتصال وجود دارد ب) درون این عامل ارسال داده ها بـه صورت دوطرفه پشتیبانی مـی شود. ج) شمارة بسته ها برحسب بایت مـی باشد نـه برحسب تعداد بسته هاي ارسالی. نسبت بـه Full TCPبنابراین با توصیفات فوق دیده مـی شود کـه عامل دوطرفه بـه مراتب نزدیکتر بـه واقعیت مـی باشد. NSموجود درون شبیـه ساز TCPسایر عاملهاي دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 288 @ آورده شده است: Full TCP: درون زیر یک مثال درون مورد نحوة ایجاد اتصالهاي 4مثال set src [new Agent/TCP/Full TCP] set sink [new Agent/TCP/Full TCP] $NS attach – agent $node1 $src $NS attach – agent $node2 $sink $src set fid 0 $sink set fid 0 $NS connect $src $sink $sink listen $src set window 100 بـه وجود مـی sinkو srcو با نامـهاي Full TCPاز نوع TCPدر برنامۀ فوق دو عامل اتصال مـی یـابند. مقدار node2و node1آیند. بـه دنبال آن عاملهاي فوق بـه نودهاي عاملهاي فوق برابر با صفر مقداردهی شده است. (fid)مشخصۀ جریـان بـه یکدیگر اتصال یـافته اند، سپس عامل sinkو srcعاملهاي connectبا کمک دستور sink بـه وضعیتlisten رفته و منتظر دریـافت بسته از عاملsrc مـی گردد. همچنین طول مقداردهی شده است. 100، برابر با srcامل پنجره ارسال ع SRMعامـهاي استفاده مـی شود. SRMجهت پیـاده سازي پروتکل هاي چند پراکنی از عاملهاي عملیـات الزم براي این کار درون سه مرحله زیر انجام مـی شود: ، SRM: ایجاد و پیکره بندي عامل 1مرحله : اتصال منمابع ترافیکی،2مرحله : شروع بـه کار عامل و منابع ترافیکی. 3مرحله از دستور زیر استفاده مـی شود: SRMجهت ایجاد عامل set srm [new Agent/SRM] همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 289 @ ایجاد مـی شود. srmبا نام SRMبا کمک دستور فوق، یک عامل د. و استفاده از آن بـه کار مـی رو SRM: برنامـه شبیـه ساز زیر براي ایجاد عاملهاي 5مثال set NS [new Simulator] $NS enable Mcast set node [$NS node] set group [$NS allocaddr] set srm [new Agent/SRM] $srm set dst $grup $NS attach – agent $node $srm $srm set fid 1 $srm log [open srm Stats.tr w] $srm trace [open srm Events.tr w] و با قابلیت چند پراکنی ایجاد مـی شود (با nodeمثال فوق، ابتدا یک نود بـه نام درون تعریف groupچند پراکنی بـه نام ) و سپس یک گروهenable Mcastفعال ساختن متغیر nodeتعریف شده هست و بـه نود srmبا نام SRMمـی گردد. بـه دنبال آن یک عامل اختصاص یـافته است. srmر باال تولید شد، بـه عامل کـه د groupاتصال یـافته است. گروه استفاده شده است. همچنین دو SRMبراي ترافیکهاي 1برابر با (fid)از مشخصه جریـان براي ثبت اطالعات آماري و ردیـابی داده srm Events.trو srm Stats.trفایل بـه نامـهاي ها باز شده اند. بـه تنـهایی هیچ گونـه داده کاربردي ایجاد SRMالبته حتما توجه نمود کـه عامل متصل گردند. SRMنمـی نماید بلکه حتما منابع ترافیکی مورد نظر ایجاد شده و به عامل : برنامـه شبیـه سازي زیر را درون نظر بگیرید: 6مثال set packet Size 210 set exp0 [new Application/Traffic/ Exponential] $exp0 set packet Size $packet Size دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 290 @ $exp0 set burst – time 500ms $exp0 set idle – time 500ms $exp0 set rate 100k $exp0 set attach – agent $srm $srm set packet Size $packet Size $srm set tag $exp0 $srm set app fid 0 نبع ترافیکی از نوع نمایی با درون مثال فوق کـه در ادامـه مثال قبل مـی باشد، ابتدا یک م 500، مـیانگین ناحیـه انفجار برابر با 210مشخصه هاي: طول بسته هاي ارسالی مساوي با مـیلی ثانیـه و حداکثر نرخ ارسال برابر با 500مـیلی ثانیـه، مـیانگین طول ناحیـه سکوت برابر با یده است. ، متصل گردsrmکیلوبیت بر ثانیـه ایجاد شده هست و سپس بـه عامل 100 مقداردهی شده است. همچنین مولد 210برابر با srmعامل packet Sizeمشخصه قرار داده شده است. همچنین از مشخصه جریـان exp0، منبع ترافیکی srmترافیکی عامل متصل بـه عامل exp0برابر با صفر براي مشخص بسته هاي تولیدي منبع ترافیکی srm .استفاده شده هست موجود مـی باشد. هنگامـی کـه SRMبته امکان اتصال هر نوع منبع ترافیکی بـه عامل ال بسته هاي ترافیکی منبع ترافیکی را دریـافت کرد، سرآیند مربوط بـه خود را بـه SRMعامل Multicastبسته هاي دریـافتی اضافه کند و آدرس مقصد بسته ها را برابر با آدرس group ،قرار مـی دهد و آنـها را بـه سمت مقصد مـی فرستد. درون که قبالً تعریف شده هست اطالعاتی مانند: نوع پیـام، مشخص کنندة فرستندة پیـام، شمارة SRMسرآیند بسته هاي بسته ارسالی، موجود مـی باشد. startو همچنین منبع ترافیکی متصل بـه آن، از دستور SRMبراي شروع بـه کار عامل بـه صورت زیر استفاده مـی شود: $srm start $exp0 start همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 291 @ را exp0و منبع ترافیکی srmالبته مـی توان بـه جاي دو دستور فوق کـه عامل فعال مـی سازد، یک دستور واحد زیر را استفاده نمود: $srm start – source APIالیۀ کاربرد و عامل ارسال دو نوع NSمـی گیرد. درون ، الیـه کاربرد درون باالي عاملهاي ارسال قرار NSدر شبیـه ساز الیۀ کاریرد وجود دارند کـه عبارتند از: الف) منابع ترافیکی ب) پروتکل هاي شبیـه سازي شده الیـه کاربرد برنامـه هاي کاربردي، براي دست یـابیبه سرویس هاي شبکه و الیـه هاي پایین تر، از ثال، سوکت ها نوع استفاده مـی نمایند. بـه عنوان م APIواسط برنامـه نویسی کاربردي مـی باشد. APIمتداولی از بـه صورت زیر APIمراحل اتصال الیـه کاربرد بـه عاملهاي ارسال و ارتباط آنـها از طریق مـی باشد: : ایجاد عاملهاي ارسال و اتصال آنـها بـه نودهاي شبکه 1مرحله گردند. مثال درون اولین مرحله، عاملهاي ارسال، ایجاد شده و به نودهاي شبکه متصل مـی زیر این مرحله را نشان مـی دهد. set src [new Agent/TCP/Full TCP] set sink [new Agent/TCP/Full TCP] $NS attach – agent $node1 $src $NS attach – agent $node2 $sink $NS connect $src $sink دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 292 @ src، بـه نامـهاي Full TCPدر این مثال ابتدا دو عامل فرستنده و گیرنده از نوع کـه قبالً ایجاد شده اند، node2و node1، ایجاد شده اند و سپس بـه نودهاي sinkو بـه connectبه کمک دستور sinkو دریـافت srcمتصل شده اند. سپس عاملهاي ارسال یکدیگر اتصال یـافته اند. : اتصال الیـه کاربرد بـه عاملهاي ارسال 2مرحله ، اتصال عامل ارسال attach – agentجاد الیۀ کاربرد، با کمک دستور بعد از ای و اتصال ftp1با نام FTPبا الیـه کاربرد برقرار مـی گردد. مثالً براي ایجاد یک الیـه کاربرد ، دستورات زیر استفاده مـی شوند: srcآن را بـه عامل ارسال set ftp1 [new Application/FTP] $ftp1 attach – agent $src : استفاده از عاملهاي ارسال از طریق فراخوانی سیستم 3مرحله بعد از ایجاد عاملهاي ارسال و الیـه کاربرد و اتصال آنـها بـه یکدیگر، الیـه کاربرد با کمک چندین فراخوانی سیستم قادر بـه استفاده از سرویس هاي عامل ارسال مـی گردد. این فراخوانی هاي سیستم عبارتند از: - send (int nbytes) داده بـه طرف مقابل. nbytesارسال - sendmsg (int nbytes, coNSt char * flags) همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 293 @ مـی باشد کـه عالوه بر داده ها پرچم هاي خاصی نیز فرستاده مـی sendمشابه دستور شود. - close ( ) ی شود). استفاده م TCPدرخواست از عامل براي قطع اتصال (فقط براي عاملهاي - listen ( ) درخواست از عامل براي گوش بـه ورود درخواست هاي جدید (فقط براي عامل Full TCP .استفاده مـی شود - set pkttype (int pkttype) قرار مـی دهد. pkttypeعامل را برابر با typeاین دستور متغیر عاملها بـه الیـه کاربرد Upcalls: 4مرحله هیچگونـه داده حقیقی مبادله نمـی شود، عاملها براي NSاز آنجایی کـه در شبیـه ساز استفاده مـی نمایند. درون شبیـه ساز upcallsمطلع ساختن الیـه کاربرد از وقوع یک رخداد، از NS ازupcalls :هاي زیر استفاده مـی شود - recv (int nbytes) رسال دریـافت شده است. داده توسط عامل ا nbytesاعالم کند کـه - resume ( ) عامل ارسال بـه الیـه کاربرد خبر مـی دهد کـه تاکنون تمام داده هایی را کـه براي آن فرستاده است، از خود خارج نموده است. دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 294 @ باالي یک FTPبراي ایجاد یک الیـه کاربرد API: مثال زیر نحوه استفاده از 7مثال مـی دهد. را نشان Full TCPاتصال از نوع set src [new Agent/TCP/Full TCP] set sink [new Agent/TCP/Full TCP] $NS attach – agent $node1 $src $NS attach – agent $node2 $sink $NS connect $src $sink $sink listen $src set window 100 set ftp1 [new application/FTP] $ftp1 attach – agent $src $NS at 0.0 "ftp1 start] شده اند و به ایجاد sinkو src، بـه نامـهاي Full TCPدر مثال فوق ابتدا دو عامل اتصال یـافته اند. سپس دو عامل فوق بـه یکدیگر متصل شده node2و node1نودهاي مـی رود و منتظر دریـافت اطالعات مـی گردد. طول listenبه وضعیت sinkاند. عامل FTPقرار داده شده است. یک برنامـه کاربردي از نوع 100برابر با srcجرة ارسال عامل پن برنامـه 0.0اتصال یـافته است. درون زمان srcایجاد شده هست و بـه عامل ftp1و با نام شروع بـه ارسال مـی نماید. ftp1کاربردي APIالیۀ کاربرد و عامل ارسال مـی باشد کـه عبارتند ی از چهار نوع منبع ترافیکی مختلف، قادر بـه پشتیبانNSشبیـه ساز از: (EXPOO Traffic)الف) منبع ترافیکی نمایی OFFو ONمـی باشد کـه طول زمانـهاي ON/OFFاین نوع منبع ترافیکی از نوع ، بسته هاي ارسالی با ONداراي توزیع نمایی با مـیانگین هاي خاصی مـی باشند. درون ناحیـه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 295 @ هیچ بسته اي ارسال نمـی گردد. OFFرسال تولید مـی شوند و در ناحیـه حداکثر نرخ ا طول بسته هاي ارسالی ثابت مـی باشد. مشخصه هاي مشخص کننده این نوع منبع ترافیکی بـه شرح زیر مـی باشد: - pocket Size این مشخصه طول بسته هاي ارسالی را مشخص مـی نماید، کـه : مقداري ثابت مـی باشد. - Burst – time متوسط طول ناحیـه :ON .توسط این مشخصه مشخص مـی شود - Idle – time این مشخصه متوسط طول ناحیـه :OFF .را مشخص مـی نماید - rate نرخ ارسالی منبع ترافیکی درون ناحیـه :ONتوسط این مشخصه مشخص ، مـی شود. : 8مثال set e – source [new Application/Traffic/Exponential] $e – source set packet Size 210 $e – source set burst – time 500ms $e – source set idle – time 500ms $e – source set rate 100k ایجاد شده e – sourceدر مثال فوق یک منبع ترافیکی از نوع نمایی و با نام آن بـه rate و packet Size ،burst – time ،idle – timeاست و سپس مشخصه هاي کیلوبیت بر ثانیـه قرار داده 100مـیلی ثانیـه و 500مـیلی ثانیـه، 500، 210ترتیب برابر با شده است. POO Traffic) pareto)ب) منبع ترافیکی دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 296 @ مـی باشد. منبع pareto ON/OFFترافیک تولیدي این منبع، مطابق با توزیع داراي توزیع OFFو ONد. طول ناحیـه قرار دار OFFیـا ONترافیکی درون دو حالت pareto :مـی باشد. مشخصه هاي مشخص کننده این منبع ترافیکی عبارتند از - pocket Size این مشخصه طول بسته هاي ارسالی را مشخص مـی نماید کـه : مقداري ثابت مـی باشد. - Burst – time متوسط طول ناحیـه :ON .توسط این مشخصه مشخص مـی شود - Idle – time این مشخصه متوسط طول ناحیـه :OFF .را مشخص مـی نماید - rate نرخ ارسال منبع ترافیکی درون ناحیـه :ON توسط این مشخصه مشخص مـی ، شود. (CBR)ج) منبع ترافیک این منبع ترافیکی با نرخ ثابت اقدام بـه ارسال بسته هاي اطالعاتی مـی نماید. د. مشخصه هاي مشخص کننده این منبع ترافیکی طول بسته هاي ارسالی نیز ثابت مـی باش عبارتند از: - rate نرخ ارسال منبع ترافیکی : - interval (فاصله زمانی بین بسته هاي ارسالی (اختیـاري مـی باشد : - random یک متغیر کـه نشان دهنده وجود یـا عدم وجود نویز تصادفی درون : یش فرض هیچ گونـه نویزي پ فرآیند تولید بسته هاي ترافیکی مـی باشد (در حالت وجود ندارد) - maxpkts حداکثر تعداد بسته هاي ارسالی : : 9مثال set cbr – source [new Application/Traffic/CBR] $cbr – source set pocket Size 48 $cbr – source set rate 64kb همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 297 @ $set random 1 با مشخصه cbr – sourceم و با نا CBRدر مثال فوق، یک منبع ترافیکی از نوع کیلوبیت بر ثانیـه 64بایت و نرخ ارسال برابر با 48هاي طول بسته هاي ارسالی برابر با ایجاد شده است. همچنین درون فرایند تولید بسته ها نیز یک نویز تصادفی وجود دارد. تهیـه شده از قبل درون این نوع منابع ترافیکی، ترافیک تولیدي بر اساس یک فایل ردیـابی بیتی است. فیلد اول نشان دهنده 32مـی باشد. هر رکورد درون فایل ردیـابی داراي دو فیلد زمان باقیمانده که تا تولید بسته بعدي مـی باشد (بر حسب مـیکرو ثانیـه) و فیلد دوم نشان دهنده طول بسته ارسال بر حسب بایت است. : 10مثال set tfile [new Tracefile] $tfile filename example – trace set t1 [new Application/Traffic/Trace] set t2 [new Application/Traffic/Trace] $t2 attach – tracefile $tfile ایجاد شده اند، t2و t1و با نامـهاي Traceدر این مثال دو منبع ترافیکی از نوع براي ایجاد ترافیک استفاده مـی نمایند. example – traceکه هر دو از فایل ردیـابی با نام آورده UDP: درون مثال زیر مراحل ایجاد یک منبع ترافیک نمایی بر روي عامل 11مثال شده است. set src [new Agent/UDP] set sink [new Agent/UDP] $NS attach – agent $node1 $src $NS attach – agent $node2 $sink $NS connect $src $sink set e – source [new Application/Traffic/Exponential] $e – source attach – agent $src دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 298 @ $e – source set packet Size 210 $e – source set burst – time 500ms $e – source set idle – time 500ms $e – source set rate 100k $NS at 0.0 "e – source start" ایجاد شده اند و sinkو src، با نامـهاي UDPدر مثال باال ابتدا دو عامل ارسال از نوع کـه قبالً تولید شده اند، اتصال یـافته اند. یک منبع ترافیکی از node2و node1به دو نود اتصال یـافته است. srcایجاد شده و به عامل ارسال e – sourceنوع نمایی و با نام منبع ترافیکی بـه ترتیب برابر با rate و burst – time ،idle – timeي ، مشخصه ها کیلوبیت بر ثانیـه قرار داده شده است. درون 100مـیلی ثانیـه و 500مـیلی ثانیـه، 500، 210 منبع ترافیک نمایی اقدام بـه ایجاد بسته هاي ترافیکی مـی کند. 0.0زمان Telnetو FTPبرنامـه هاي کاربردي شبیـه سازي شدة Telnetو FTP، قادر بـه شبیـه سازي دو نوع برنامـه کاربردي NSنرم افزار شبیـه ساز مـی باشد کـه به شرح آنـها مـی پردازیم: Telnetالف) بـه دو صورت قابل تنظیم مـی باشد. Telnet، فاصله زمانی بین تولید بسته هاي NSدر Telnetفاصله زمانی بین بسته هاي غیر صفر باشد، درون این صورت intervalاگر متغیر است. درون غیر اینصورت اگر متغیر فوق صفر باشد intervalداراي توزیع نمایی با متوسط خواهد بود. TCPlibداراي توزیع Telnetآنگاه فاصله زمانی بین بسته هاي FTPب) ه کارب TCP، براي ارسال حجمـی از داده ها و از طریق عامل FTPبرنامـه کاربردي را مشخص مـی کند. FTP، حداکثر تعداد بسته هاي تولیدي maxpktsمـی رود. مشخصه همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 299 @ بـه شرح زیر مـی باشند: FTPو Telnetمربوط بـه NSدستورات $telnet start مـی شود. telnetباعث شروع بـه کار برنامـه کاربردي $telnet stop متوقف مـی شود. telnetبرنامـه کاربردي $telnet attach agent اتصال مـی یـابد. agentبه عامل telnetبرنامـه کاربردي $ftp start شروع بـه کار مـی نماید. ftpبرنامـه کاربردي $ftp produce n بسته کند. nاقدام بـه تولید لحظه اي ftpاین دستور باعث مـی شود کـه برنامـه کاربردي $ftp stop متوقف مـی گرد. ftpبرنامـه کاربردي $ftp attach agent متصل مـی شود. agentبه عامل telnetبرنامـه کاربردي $ftp producemore count بسته بیشتر تولید countبه تعداد ftpاین دستور موجب مـی شود کـه برنامـه کاربردي نماید. : 12مثال set TCP1 [new Agent/TCP] $NS attach – agent $node1 $TCP1 set sink1 [new Agent/TCP Sink] $NS attach – agent $node2 $sink1 $NS connect $TCP1 $sink1 set ftp1 [new Application/FTP] $ftp attach – agent $TCP1 دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 300 @ sink1و TCP1و با نامـهاي TCP Sinkو TCPدر این مثال، دو عامل ارسال از نوع اتصال مـی یـابند. عاملهاي ارسال node2و node1تیب بـه نودهاي ایجاد مـی شوند و به تر TCP1 وsink1 بـه یکدیگر اتصال یـافته اند. همچنین یک برنامـه کاربردي از نوعFTP و اتصال یـافته است. TCP1نیز ایجاد شده هست و بـه عامل ارسال ftp1با نام NSروشـهاي مونیتورینگ و ردیـابی درون ، حتما فایلهاي خروجی متناسب ایجاد گردند. xgraphو namاده از براي استف NSدر بدین منظور از دستورات زیر استفاده مـی شود: $NS creat – trace type file ID node1 node2 و node1بین نودهاي file IDو با مشخصه typeاین دستور یک فایل ردیـابی از نوع node2 .ایجاد مـی کندType یکی از سه حالت زیر باشد: مـی تواند Enque ،ورود بسته ها را درون صف مونیتور مـی نماید : Deque ،خروج بسته ها را درون صف مونیتور مـی کند : Drop ،بسته هاي تلف شده درون صف را مونیتور مـی نماید : tcl open، توسط دستور file IDقبل از استفاده از دستور فوق، حتما فایلی با مشخصه باز شده باشد. (w)صورت نوشتنی و به $NS drop – trace node1 node2 trace را برمـی دارد. node2و node1این دستور ردیـابی موجود بین نودهاي $NS trace – queue node1 node2 file ID مـی نماید و node2و node1این دستور اقدام بـه ردیـابی داده هاي ارسالی بین نودهاي قرار مـی دهد. هر سه نوع مونیتورینگ کـه قبالً درون file IDخروجی با مشخصه درون فایل توضیح داده شد، فعال مـی شوند. typeمورد $NS trace – all file ID همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 301 @ را درون تمام لینک هاي شبکه فعال network dynamicتمام انواع دریـابی ها از جمله ریخته file IDبا مشخصه مـی سازد. اطالعات حاصل از شبیـه سازي درون فایل خروجی مـی شود. $NS monitor – queue node1 node2 را براي استخراج اطالعات node2و node1این دستور صف موجود بین نودهاي مربوط بـه طول لحظه اي صف و متوسط آن مونیتور مـی کند. $link trace – dynamics NS file ID file IDرا ردیـابی کرده و در فایلی با مشخصه linkدستور فوق، رفتار دینامـیکی لینک مـی نویسد. namبرنامـه مـی باشد، یک ابزار NSکه یکی از قسمتهاي تشکیل دهنده شبیـه ساز namبرنامـه مـی باشد کـه براي مشاهده نتایج حاصل از شبیـه سازي و ردیـابی tcl/tkانیمـیشن بر اساس شبکه بـه کار مـی رود. ، حتما یک فایل خروجی براي ردیـابی شبکه و namي استفاده از درون اولین قدم برا اطالعات مربوط بـه توپولوژي شبکه شامل نودها و لینک ها، ایجاد نمود. بعد از ایجاد فایل نتایج حاصل از شبیـه سازي را بـه صورت انیمـیشن درون namردیـابی خروجی، مـی توان با ، فایل ردیـابی خروجی خوانده مـی شود namصفحه مونیتور نمایش داد. بعد از فعال شدن و توپولوژي شبکه ایجاد مـی شود. یک پنجره درون صفحه نمایش باز شده و کاربر با قرار مـی دهد، قادر بـه کنترل جنبه هاي مختلف شبیـه ساز درون اختیـار آن namامکاناتی کـه مـی باشد. nam :در شبیـه ساز از بلوك هاي پایـه زیر استفاده مـی نماید دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 302 @ ــود نـ ، نودها مـی توانند معرف یک منبع ترافیکی، یک رایـانـه مـیزبان و یـا یک NSدر شبیـه ساز مسیریـاب درون شبکه باشند. البته همزمان نمـی توان از یک نام واحد براي دو نود مختلف درون ، شکل نودها مـی تواند بـه صورت یک دایره، namشبکه استفاده کرد. درون صفحه نمایش هشت ضلعی نمایش داده شود. درون طی شبیـه سازي مـی توان رنگ یک مربع و یـا یک نودها را تغییر داد، ولی شکل آنـها ثابت مـی باشد: n – t -s -S [-c ] [-o ] [-A ] فیلدهاي فوق بـه صورت زیر تعریف مـی شوند: -t دهد. : زمان وقوع رخداد را نشان مـی -s .آدرس نود مبدأ را کـه فرستنده بسته است، نشان مـی دهد : -S وضعیت نود را نشان مـی دهد، کـه مـی تواند :UP نود فعال است) یـا) DOWN .نود قطع شده است) باشد) -c .نشان دهندة رنگ جدید نود مـی باشد : -o درون :backtracing سازي رنگ قبلی نود بـه کار مـی رود. جهت ذخیره -A .براي اضافه یک برچسب دلخواه بـه نود بـه کار مـی رود : لینـک لینک ها شبکه بین نودها بـه وجود مـی آیند و به وسیله آن مـی توان نودها را بـه یکدیگر داخلی کامالً یک ، لینک ها بـه طور namمتصل نمود و توپولوژي شبکه را ایجاد کرد. درون همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 303 @ ایجاد مـی شوند. لینک ها شبکه مـی توانند رنگهاي مختلفی داشته باشند و namطرفه درون مـی توان درون طی شبیـه سازي رنگ آنـها را تغییر داد. بـه صورت زیر است. namساختار رخدادهاي مربوط بـه لینک درون فایل خروجی 1 -t -s -d -S [-c ] [-r دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 304 @ -d .آدرس نود مقصد کـه گیرنده بسته است، نشان مـی دهد : - a زاویـه بین لینک متصل شده بـه صف را درون صفحه نمایش :nam مشخص مـی نماید. بسته اطالعاتی صورت یک پیکان نشان داده مـی شوند. جهت پیکان بسته هاي اطالعاتی بـه namدر نشان دهنده جهت جریـان بسته ها درون لینک مـی باشد. بسته هایی کـه در صف قرار مـی گیرد، بـه صورت یک مربع کوچک درون صفحه نمایش نشان داده مـی شوند. چنانچه یک ه صورت بسته فوق ب namبسته اطالعاتی درون صف یـا درون لینک ارتباطی از بین برود، درون یک مربع چرخان نشان داده مـی شود. بـه صورت زیر مـی باشد: namدر فایل خروجی packetساختار رخدادهاي مربوط بـه -t -e -s -d -c -i -a -p یر را اختیـار مـی نماید. یکی از مقادیر ز درون ساختار فوق (Hop) h .فرستادن بسته از مبدأ بـه مقصد شروع شده هست : (Receive) r فرستادن بسته تمام شده هست و بسته درون آستانۀ دریـافت درون مقصد : مـی باشد. (Drop) d .بسته درون صف یـا لینک بین مبدأ و مقصد از بین رفته هست : (Enqueue) + شده است. : بسته وارد صف (Dequeue) - .بسته از صف خارج شده هست : بـه شرح زیر namدر فایل خروجی packetسایر فیلدهاي موجود درون رخداد مربوط بـه است: همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 305 @ -t .زمان وقوع رخداد را نشان مـی دهد : -e .طول بسته بر حسب بایت مـی باشد : -s نشان مـی دهد. فرستنده بسته است، د مبدأ را که: آدرس نو -d نشان مـی دهد. س نود مقصد کـه گیرنده بسته است،: آدر -a مشخصه بسته را معین مـی کند (در حال حاضر فقط از آن براي تعیین : استفاده مـی شود). namرنگ بسته ها هنگام نمایش درون -c نشان دهنده :conversion مـی باشد. بسته -i .نشان دهنده مشخص کننده بسته بـه هنگام ارسال مـی باشد : -p نوع بسته را مشخص مـی نماید. بـه عنوان مثال مـی تواند بستۀ : TCP, ACK, NACK, SRM .و ... باشد عامــل ند. هر عامالن شبکه درون هر نود، نشان دهندة پروتکل ارسال درون نود مربوطه مـی باش عامل ارسال داراي نام واحدي مـی باشد کـه مشخصه یکتا براي آن عامل است. بـه صورت زیر namساختار رخدادهاي مربوط بـه عامالن شبکه درون فایل خروجی مـی باشد: a -t -n -s -d فیلدهاي تشکیل دهنده ساختار فوق بـه شرح زیر است: -t .زمان وقوع رخداد را نشان مـی دهد : -n .نام عامل را مشخص مـی کند : -s .آدرس نود مبدأ را کـه فرستنده بسته است، نشان مـی دهد : -d .آدرس نود مقصد کـه گیرنده بسته هست را، نشان مـی دهد : دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 306 @ نمایش، از دو روش استفاده براي نمایش مناسب توپولوژي شبکه درون صفحه namدر مـی شود. درون روش اول کاربر صریحاً نودها و زاویـه بین لینک ها اتصال دهندة نودها را مشخص مـی نماید. صورت مـی گیرد. بدین namدر روش دوم این کار بـه صورت خودکار و توسط خود ارد. وجود د Automatic layoutیک کلید بـه نام namترتیب کـه روي صفحه نمایش ، بـه صورت خودکار اقدام بـه رسم namچنانچه کلید فوق را کلیک نماییم، درون این صورت توپولوژي شبکه مـی کند و بعد از چند مرحله تکرار توپولوژي شبکه بـه طور مناسب رسم مـی شود. استفاده Automatic layoutدر number of iterationو Ca ،Crاز سه مشخصه 10و 0.15، 0.15فرض این مشخصه ها بـه ترتیب برابر با مـی شود. مقادیر پیش مـی باشد. namبراي ایجاد و کنترل انیمـیشن هاي NSدستورات از دستورات زیر استفاده مـی شود. namبراي ایجاد و کنترل انیمـیشن هاي دستورات مربوط بـه نـود $node color color، بـه رنگ نشان داده شده namگام نمایش بـه وسیلۀ این دستور رنگ نود را هن قرار مـی دهد. $node shape مشخص مـی کند. namاین دستور شکل نود را هنگام نمایش بر روي صفحۀ نمایش مـی باشد. شکل نود یکی از سه صورت دایره، مربع و هشت ضلعی $node label را قرار مـی دهد. labelرچسب ب nodeاین دستور براي نود $node label – color همایش فن آوري اطالعات و ارتباطات 307 @ قرار داد. 1colorرا برابر با nodeبه وسیله این دستور، مـی توان رنگ برچسب نود $node label – at درون صفحه ldirectionرا درون مکان nodeبا کمک این دستور مـی توان برچسب نود قرار داد. namنمایش دستور مربوط بـه لینک و صف $NS duplex – link – op attributeاز این دستور براي تعیین مشخصه هاي لینک استفاده مـی شود. مشخصه مشخص کنندة Orientمـی تواند باشد. orient, queuePos: colorیکی از مقادیر مـی باشد. مقادیر namن بر روي صفحه زاویۀ بین لینک و خط افق، هنگام نمایش آ orient .به صورت درجه و یـا بـه صورت متنی بـه صورت زیر قابل بیـان هستند right (زاویۀ صفر درجه) right – up درجه) 45(زاویۀ + right – down درجه) -45(زاویۀ left درجه) 180(زاویۀ + left – up درجه) 135(زاویۀ + left – down 135ۀ (زاوی- ( up درجه) 90(زاویۀ + down درجه) -90(زاویۀ ، محل قرار گرفتن صف را بر حسب زاویۀ آن با خط افق بر queuePosمشخصه مشخص مـی نماید. namروي صفحۀ نمایش دانشگاه آزاد اسالمـی واحد گرگان 308 @
[compunet kool - [PDF Document] با یک جعبه کفش کاموا ونی چه میشود درست کرد]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Wed, 15 Aug 2018 05:37:00 +0000